Karbono: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin |
No edit summary Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin |
||
65. lerroa:
'''Karbonoa''' edo '''ikazkaia'''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=ikazkai - Elhuyar hiztegiak|url=https://hiztegiak.elhuyar.eus/eu/ikazkai|aldizkaria=hiztegiak.elhuyar.eus|sartze-data=2018-12-08}}</ref> [[elementu kimiko]] bat da, '''C''' [[elementu kimikoen zerrenda ikurraren arabera|ikurra]] eta 6 [[atomo-zenbaki|zenbaki atomikoa]] dituena. [[14. taldeko elementu]] [[balentzia|tetrabalente]] [[ez-metal]]ikoa da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=carbon {{!}} Facts, Uses, & Properties|hizkuntza=en|url=https://www.britannica.com/science/carbon-chemical-element|aldizkaria=Encyclopedia Britannica|sartze-data=2018-12-08}}</ref>. Naturan karbonoaren hiru [[isotopo]] daude: <sup>12</sup>C eta <sup>13</sup>C egonkorrak dira, eta [[karbono-14|<sup>14</sup>C]] [[desintegrazio erradioaktibo|erradioaktiboa]] da, zeinaren [[semidesintegrazio-periodo]]a 5.730 urtekoa den<ref>{{Erreferentzia|izenburua=WebElements Periodic Table » Carbon » the essentials|url=https://www.webelements.com/carbon/|aldizkaria=www.webelements.com|sartze-data=2018-12-08}}</ref>. Karbonoa antzinatik ezagutzen den elementuetako bat da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=University of Kentucky Center for Applied Energy Research - Carbon Materials - Carbon History and Timeline|data=2012-11-01|url=https://web.archive.org/web/20121101085829/http://www.caer.uky.edu/carbon/history/carbonhistory.shtml#|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2018-12-08}}</ref>. "Karbono" terminoa [[latin]]eko ''carbo'' ([[harrikatz|ikatz]]) hitzetik dator.
[[Unibertso]]ko laugarren elementurik arruntena da masan, [[hidrogeno]]a, [[helio]]a eta [[oxigeno]]aren ondoren. Bizitzaren forma guztietan dago, eta [[gizaki|giza gorputzean]] bigarren elementurik arruntena da masan oxigenoaren ondoren<ref>{{Erreferentzia|izena=Reece, Jane|abizena=B.|izenburua=Campbell biology|url=https://www.worldcat.org/oclc/849822337|edizioa=Tenth edition|isbn=9780321775658|pmc=849822337|sartze-data=2018-12-08}}</ref>. Ugaritasun hau, osatzen dituen [[konposatu organiko]] guztiekin eta
Hainbat forma [[alotropia|alotropiko]] dauzka, ezagunenak [[grafito]]a (baldintza normaletan [[oreka termodinamiko|termodinamikoki]] egonkorrena), [[diamante]]a eta karbono amorfoa.
| |||