Juan Bustamante: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
tNo edit summary
tNo edit summary
1. lerroa:
[[Fitxategi:bustamante-anunciacion.jpg|thumb|200px|Juan de Bustamanteren ''Deikundea'', Kordoba, Museo de Bellas Artes.]]
 
'''Juan Bustamante''' ([[XIV. mendea|XIV]]. - [[XV. mendea]]k) [[Nafarroa Garaia|nafar]] pintorea izan zen.
 
== Bizitza ==
[[Zizur Nagusia|Zizur Nagusiko]] erretaula [[plateresko]]a egin zuen ([[1534]] - [[1536]]) eta [[Uharte (Eguesibar)|Uharte]]ko San Joan elizako erretaula nagusia ([[1564]]). Gisa berean [[Etxauri]], [[Galar (udalerria)|Galar]] eta [[Muniain]] herrietako elizetako erretaulak egin zituen.
 
== Ezaugarriak ==
Joan Bustamanterengan ezaugarri az­pimarragarriak dira: ''marraz­kigin­tza'' mendera­tzea eta ''margo hunkigarrien'' konposaketa.
 
== Ezaugarriak ==
Joan Bustamanterengan ezaugarri az­pimarragarriak dira: ''marraz­kigin­tza'' mendera­tzea eta ''margo hunkigarrien'' konposaketa.
''Konposaketek'' garai horretan hispaniar lantegietan bana­tzen ziren grabatuetan oinarriturikoak dirudite. Guru­tzetik Jai­stea mul­tzoaren­tzat, adibidez, eredu bat Marcantonio Raimon­di‑ren estanpan aur­kitu zuen. Guru­tzea sorbal­dan eramatearen eszena Zizur­ko erretaularen berdin‑berdina da. Bestal­de, Gizakundearen eta Jaio­tzaren efek­tu berezietan azal­tzen den maisuaren ''italiartasunez­ko estiloan'' ez dira oihar­tzun flamenkoak falta.
 
== Lanak ==
 
=== Uharteko San Joan elizako erretaula nagusia ===
Honen lanik onenetako bat [[Uharte (Eguesibar)|Uharte]]ko San Joan Bataia­tzaileren errenazimentuko erretaularen margolan-mul­tzoa da. Ertilari honek, 1553ko testamentuan, erretaula hau ordain­tzeko falta ziren 120 dukatez hitz egiten du; eta Iturmendiko Katalina, margolariaren alarguna 1555ean parrokiarekin tratu bat egitera iri­tsi zen, eta, esa­ten duenaren arabera, lan hori 20 bat urte lehenago bukatu zen (c. 1535 edo 1536).<ref>Margolana 804 dukat zahar eta zilarrez­ko 9 erreal eta erditan izan zen tasatua. Joan Bustamante berak margolanarekin batera egin zuen eskulturari buruzko tratuaz ez da ezer­txo ere esaten.</ref>
18 ⟶ 17 lerroa:
Zizur Nagusikoaren garaikidea izan behar duen Uharteko erretaulak bere bigarren solairuan lau ohol ditu margoturik: Gizakundea, Mariaren Jaio­tza, Ager­kundea eta Elizan Sar­tzea; erdiko horma-hobian dagoen taila Birjinaren Koroa­tze da. Atikoan berriz, Nekez­ko Bidearen eta Guru­tzetik Jaisteari buruz­ko margolanak, Maria eta San Joanen artean Guru­tzil­tzaturiko Kristo baten tailaren saihe­tsean.
 
=== Zizur Nagusiko Erretaulaerretaula ===
[[Zizur Nagusi]]ko Erretaulaerretaula, lau gorpu­tzeko eta bost kaletako erretaula da, eta hamabost ohol margotu erakusten ditu, izan ere, erdiko kalean erdiko hiru ni­txoetan eskulturak ditu. Aul­kian, Juan Bustamantek [[Nekaldia|Nekal­di]]ko bost eszena margotu zituen. Lehenbiziko gorpu­tzean, elizaren zaindari den San Andresen bizi­tza eta martiri­tza konta­tzen da; bigarrenean, Birjinaren bizi­tza; atikoko bi oholek al­de batean Santiago eta San Roke ager­tzen dituzte eta San Migel eta San Julian bestean.
 
Zizurren Joan Bustamanteren estiloan areagotu egiten da ''ukitu espresibista. Italiar eta Eskandinaviar ezaugarrien'' nahastea, konposaketa korapila­tsuenganako nolabaiteko zaletasunari eta per­tsonaien mugimenduari lotuta dago. Larritasun hau argi asko gel­di­tzen da aul­kian gara­tzen diren eszenetan. Beste bereizgarri ba­tzuk ere baditu Joan Bustamantek, ''margoen bizitasuna'', eta gizonez­koen irudietan, zer­txobait behartutako jarreren al­derako zaletasuna, ba­tzuetan biz­karrez ikusten direlarik; gorputz indar­tsuak eta sakonuneak dituzten aurpegiak, eta baita Errenazimentu ondorengo al­dietan desagertuz joango den nolabaiteko “horror''horror vacuia”vacui''a ere.
 
=== Galarko Erretaulaerretaula ===
Agirietan ez azal­du arren, [[Galar (udalerria)|GalarGalarko]]­ko ([[Espartza (Galar)|Espar­tza]]) erretaulako margolanak Joan Bustamanterenak direla esan daiteke. Banku baten gainean (eskulturadunak) bi gorputz zuti­tzen dira, bost kale (eskulturak dituen erdikoa bar­ne delarik) eta hiru gorputz dituen atikoa. Denetara hamar dira margoturiko xaflak, Jesusen Haur­tzaroa, [[Done Eztebe]]ren bizi­tza eta Nekal­diari buruz­ko gaiak dituztenak; margolan hauek 1945ean izan ziren zaharberrituak.
 
Estiloari dagokionez badira, perspek­tibaz­ko efek­tu interesgarrietan eta per­tsonaien aurpegi eta jarreretako larritasun biziekin nahasten diren hondo-ar­kitek­tura handietan isla­tzen diren ''italiar kerak''.