Wikipedia

Elikadura: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
bandalismoa desegin
Assar (eztabaida | ekarpenak)
25.308 edits
No edit summary
2. lerroa:
{{Vikidia|Elikadura}}
 
'''Elikadura''' [[izaki bizidun]]ek [[janari]]a edo elikagaiak barneratzeko prozesuen multzoa da. Elikaduraren xedea da izaki bizidunek beren funtzio nagusiak betetzeko behar duten energia eskuratzea. [[Organismo]] [[heterotrofo]]ek beste izaki bizidun batzuk kontsumitzen dituzte, eta [[autotrofo]]ek materia [[inorganiko]]a eta energia iturri bat (gehienetan eguzkia) erabiltzen dute energia barneratzeko.
'''Elikadura''' bizidunen zelulek beren osagaiak eratzeko eta energia lortzeko betetzen dituzten prozesuen multzoa da.
 
[[Animalia|Animaliek]] jan egin behar dute elikadura prozesua gauzatu eta bizirauteko. [[Haragijale]]ek beste animalia batzuk jaten dituzte, [[belarjale]]ek landareak jaten dituzte, [[orojale]]ek biak jaten dituzte, eta [[detritujale]]ek [[detritu]]a jaten dute. [[Onddo]]ek gorputzetik kanpo [[digestio|digeritzen]] dute materia organikoa.
Bi elikadura mota bereizi ohi dira:
:* '''Heterotrofoa''': beste animalia batzuetatik elikatzea.
:* '''Autotrofoa''': bere kabuz energia lortzea.
 
== Elikaduren prozesua ==▼
 
▲== ElikadurenElikaduraren prozesua ==
=== Landareena ===
:* '''Xurgapena''': Ura eta gatz mineralak sustraiengatik artzeari deritzo.
:* '''Garraioa''': Artutako guztia gorputz guztira garraiatu egiten da.
:* '''Ebapotranspirazioa''': Soberan dagoen ura botatzeari deritzo.
:* '''Gas-trukea''': Honi oxigenoa eta karbono dioxidoa artxen dute eta oxigenoa botatzen dute.
:* '''Fotosintesia''': Eguzkiaren energia erabiliz eta klorofilaren laguntzaz fotosintesia egiten da energia sortzeko.
:* '''Garraioa''': Gero energia sortu ondoren gorputz guztira banatu egiten da metabolismoa egiteko.
:* '''Metabolismoa''': Bizi funtzioak egiteari deritzo.
:* '''HondakinakHondakinen kanporatu'''kanporaketa: Beraien hondakinak ez dira gureak bezalakoak beraien kaka oxigenoa da.
 
=== Animaliena ===
:* '''Digestioa eta gas-trukea''': Batera egiten dira hau da oxigenoa erabiliz janaria erretzen da eta horrela energia lortzen da.▼
 
:* '''Garraioa''': hartutako energia gorputz guztira garraiatzen da.▼
▲:* '''Digestioa eta gas-trukea''': Batera egiten dira hau da oxigenoa erabiliz janaria erretzen da eta horrela energia lortzen da.
:* '''Metabolismoa''': bere bizi funtzioak egiten ditu.▼
▲:* '''Garraioa''': hartutako energia gorputz guztira garraiatzen da.
:* '''Iraizketa''': azkenik, energia ez duten gauzak bota egiten dira.▼
▲:* '''Metabolismoa''': bere bizi funtzioak egiten ditu.
▲:* '''Iraizketa''': azkenik, energia ez duten gauzak bota egiten dira.
 
== Energia lortzeko momentua ==
=== Landareena ===
:* Zeluletan sartu diren karbohidratoak mitokondrioetara heltzen dira.
:* Ingurunetik jasotako oxigenoa ere mitokondrioetara heltzen da.
:* Oxigenoak karbohidratoen molekulak apurtzen ditu eta energia askatzen da.
:* Ura eta [[karbono dioxido|CO<sub>2</sub>]] ere sortzen da.
 
=== Animaliena ===
:* Hartutako ura, [[karbono dioxido|CO<sub>2</sub>]] eta gatz mineralak kloroplastoetara heltzen dira.
:* Kloroplastoetan dagoen klorofilak eguzki-energia hartzen du.
:* Gero erabili ahal duten energia gorderik duten karbohidratoak sortzen dituzte.
:* Hondakintzat [[oxigeno|O<sub>2</sub>]] sortzen da.
 
== Ikus, gainera ==
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Elikadura"(e)tik eskuratuta