Brusela: berrikuspenen arteko aldeak

'''Brusela'''<ref name="Euskaltzaindia">{{erreferentzia|url=http://www.euskaltzaindia.net/dok/arauak/Araua_0038.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|izenburua=38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak}}</ref> ({{lang-nl|Brussel}}, {{IPA|ˈbrʏ.s̪əl̪|}} ahoskatua; {{lang-fr|Bruxelles}}, {{IPA|ˈbʀyˈsɛl|}} ahoskatua; {{lang-de|Brüssel}}) [[Belgika]]ko, [[Flandria]]ko eta [[Europar Batasuna|Europar Batasuneko]] hiriburua da. [[Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundea|NATOk]] bertan du egoitza politikoa. Bruselar ia guztiek [[frantses]]a dute ama-hizkuntza eta zati txiki batek [[nederlandera]].

1830ean, Belgikako iraultza gertatu zen Auber operaren antzezpen baten ostean, ''Porticiren mutua'', La Monnaie antzokian. Brusela aukeratu zen estatu eta gobernu berriaren egoitza izateko. 1831ko uztailaren 21ean, Leopoldo I.a belgiarren lehenengo errege izendatu zen. Honek harresiak botatzeaz gain eraikin berriak altxatu zituen ere. Independentziaren ondoren, hiriak hainbat aldaketa izan zituen. Senne ibaia osasunerako arrisku handia bilakatu zenez, estali zen eta horren lekuan bulebarrak agertu ziren.

Belgikaren independentzia unean, Bruselako populazioaren bi heren hizkuntzaz nederlanderadunak ziren, nahiz eta 1921 arte frantsesa administrazioko hizkuntza bakarra eta eliteen hizkuntza izan zen. XIX-XX. mendeetan zehar azken hau bihurtu zen hiriko biztanle gehienen hizkuntza. Halaere, aipatutako urtean, Belgika hiru hizkuntz-eskualdetan banatu zen: Flandesen neerlandera, Walonian frantsesa eta Bruselan elebiduna.

I. Mundu Gerran, alemaniarrek Brusela okupatu zuten kalte handirik egin gabe. II. Mundu Gerran, berriz, britainiarrek alemaniarren eskuetatik askatu zutenerako, egindako kalteak handiagoak izan ziren.

Gerraren ondoren, Brusela modernizatu zen. Ipar-hegoaldeko konexioa, hiriko tren geltokirik handienak lotzen zituena, 1952an bukatu zen. Bruselako premetroa 1969an eta metroa 1976an amaitu ziren. 1960tik Brusela, ''de facto'', Europar Batasuneko hiriburua bilakatu zenez eraikin historiko ugari behera bota ziren beste berri batzuk kokatzeko haien lekuan. Prozesu honi ''Bruselizazioa'' deitu zen.

Bruselak [[Europar Batasuna|Europar Batasuneko]] hiriburu funtzioak betetzen ditu. Berez EBk ez du hiriburu ofizialik, baina [[Amsterdameko Ituna]]k formalki aitortzen dio Bruselari batasuneko hiru erakunde politiko nagusien kokagunea: [[Europako Batzordea]]rena, [[Europako Kontseilua]]rena eta [[Europako Parlamentua|Europar Legebiltzarrarena]] (azken erakunde honek bi egoitza ditu, bata [[Estrasburgo]]n osoko bilkuretarako, eta bestea Bruselan komiteen eta alderdi politikoen bilkuretarako).

50 &nbsp;cm inguruko [[brontze]]zko estatutxoa da, Bruselako erdigunean dagoena. Iturriaren barnera txiza egiten ari den mutiko biluzi bat irudikatzen du. Bruselako hizkeran ([[nederlandera]] oinarrikoa) ''Menneke Pis'' esapideak "''mutikoa txiza egiten''" esan nahi du.

* {{herria|Txekiar ErrepublikaTxekia|Praga}}