Elikatze-iturri: berrikuspenen arteko aldeak

[[Elektronika]]n, '''elikatze iturria''' edo '''elikadura iturria''' karga elektriko bati [[energia elektriko]]a ematen dion gailu bat da. Elikadura iturriaren funtzio nagusia energia elektriko mota bat beste energia elektriko mota batera bihurtzea da; iturriaren sarreran eskuragarri dagoen energia mota, iturriaren irteeran kargarentzat egokia izango den energia mota bihurtzea. Adibidez, [[ordenagailu]] baten elikatze iturriak sare[[hornidura elektrikokoelektriko]]ko [[korronte alterno]]a hartzen du sarreran, eta irteeran [[korronte zuzen]]eko [[tentsio (elektrizitatea)|tentsio]] konstantedun hainbat iturri ditu, ordenagailuaren tentsio beharrizan desberdinak asetzeko. '''Elikatze iturri''' batzuk gailu autonomoak dira, eta beste batzuk gailu haundiago batean barneratuak doaz bere kargarekin batera, ordenagailuetan eta kontsumoko gailu elektronikoetan, adibidez.

'''Elikatze iturriek''' energia iturriren batetik hartu behar dute energia elektrikoa, bai elikatuko duten kargari emateko eta baita elikadura iturriak berak bere lana egiteko. Diseinuaren arabera, elikatze iturriek energia iturri mota desberdinetatik lor dezakete energia, sarehornidura elektrikotik, [[bateria elektriko|baterietatik]], sorgailu elektriko edo [[alternadore]]etatik, [[eguzki-energia]] bihurgailuetatik, edo beste iturriren batetik.

Korronte zuzeneko elikatze iturriak kargari tentsio egonkor bat —positibo ala negatiboa— ematen dio. Diseinuaren arabera, korronte zuzeneko elikatze iturria korronte zuzenarekin edo korronte alternoarekin —sare—hornidura elektrikoko korrontearekin— elikatu daiteke. Tentsio erreguladore lineala daukan elikatze iturria elikatze iturria erregulatua da; bestela erregulatu gabeko elikatze iturria da.

Korronte zuzeneko elikatze iturri batzuk sare[[hornidura elektrikoaelektriko]]a erabiltzen ditu energi iturri bezala. Elikatze iturri hauek batzutan [[transformadore]] bat daukate sarrerako tentsioa tentsio haundiago edo txikiago batera bihurtzeko. Transformadoreak emandako tentsio alternoa [[artezgailu]] batekin tentsio zuzen aldakorra bihurtzen da, eta tentsio aldakor hau [[iragazki elektroniko]] baten bitartez erregulatu gabeko tentsio zuzen bihurtzen da. Iragazkiak korronte alternoaren tentsio aldaketa gehienak —baina ez guztiak— kentzen ditu; gelditzen den tentsio gorabehera apurra ''kizkurdura'' deitzen da. Karga elektrikoak kizkurdurarekiko duen tolerantziaren araberakoa izango da elikadura iturraren iragazkiaren balio minimoa. Erabilpen batzuetan kizkurdura haundia onartzen da eta iragazkia ez da beharrezkoa. Adibidez, bateriak kargatzeko elikatze iturri batzutan nahikoa da korronte alternoko sarrerari transformadore bat eta diodo bakarreko artezgailua ezartzea, eta kargari emango zaion korrontea mugatuko duen erresistentzia bat honekin seriean.

Korronte alternoko elikatze iturriak orokorrean sarehornidura elektrikoko tentsioa hartu eta aukerautako tentsiora beheratzen du.

Elikatze iturri kommutatuetan —''switched-mode power supply'', SMPS— sarehornidura elektrikoko korronte alternoko sarrera zuzenean [[artezgailu|arteztu]] egiten da eta gero iragaztu, tentsio zuzena lortzeko. Ondoren tentsio hau kommutazio elektronikoko zirkuituen bitartez kommutazioan piztu-itzaltzen da [[maiztasun]] haundian. Honela korronte alterno bat sortzen da, maiztasun haundiko [[transformadore]] batetik edo [[haril|induktore]] batetik pasatuko dena. Kommutazioa maistasun oso haundian egiten da —orokorrean 10kHz-1MHz—, era honetan sarehornidura elektrikoko maiztasunean lan egiten duten elikatze iturri linealek erabiltzen dituztenak baino [[transformadore]] eta [[kondentsadore elektriko|kondentsadore]] iragazki askoz txikiago, arinago eta merkeagoak erabili daitezkeelarik. Induktorearen edo transformadorearen sekundarioaren ondoren, maiztasun haundiko korronte alternoa arteztu eta iragaztu egiten da irteerako tentsio zuzena lortzeko. Elikatze iturriak era egokian isolatutako maiztasun haundiko transformadorea erabiltzen badu, iturriaren irteera sarehornidura elektrikoarekiko isolatua egongo da; ezaugarri hau askotan funtsezkoa da segurtasunari begira.

Etenik gabeko elikatze iturriak —''uninterruptible power supply'', UPS— energia iturri bi edo gehiagotatik hartzen du aldi berean. Orokorrean sarehornidura elektrikotik zuzenean hartzen du energia, aldi berean [[bateria elektriko|bateria]] bat kargatzen duelarik. SareHornidura elektrikoan tentsio erorketaren bat balego, segiduan bateria jarriko litzake energia ematen, eta kargak ez luke etenaldirik jasango. [[Ordenagailu]]en instalazio baten, erabiltzaileak ordenagailua era ordenatu baten itzaltzeko aukera izango luke. Beste UPS batzuk [[barne-errekuntzako motor]] bat edo [[turbina]] bat erabili dezake sistema bati energia era jarraian emateko, sareHornidura elektrikoko energiarekin paraleloan. Motorez eragindako sorgailua orokorrean atsedenean legoke, baina beharrezkoa balitz segundu gutxitan potentzia osoan la egiteko moduan, ezinbesteko ekipamenduak etenik gabe funtzionamenduan mantenduz. Honelako egiturak hospitale eta telefono zentraletan aurkitu daitezke.

Ordenagailuentzako elikatze iturri modernoak '''elikatze iturri konmutatuak''' dira, sarehornidura elektrikoko korronte alternoa hartu eta hainbat irteerako tentsio ematen dituztenak. Elikatze iturri kommutatuek iturri linealak ordezkatu dituzte, merkeagoak, arinagoak eta txikiagoak direlako.

=== SareHornidura elektrikoko adaptadoreak (''AC adapter'') ===

[[Fitxategi:Wall-Wart-AC-Adapter.jpg|250px|thumbnail|eskuinera|SareHornidura elektrikoko adaptadorea.]]

SareHornidura elektrikoko adaptadoreak edo ''hormako adaptadoreak'' sarehornidura elektrikoko korronte alternoa hartu eta gailu elektroniko txikientzat tentsio zuzeneko irteera ematen dute. Era askotakoak daude. Askotan tentsio edo polaritate desberdinentzat konektore mota berbera daukate, edo konektore desberdina tentsio berdinarentzat. Adaptadore ''unibertsalak'' galdutako edo izorratutako adaptadoreak ordezkatzeko balio dute; hauek tentsio eta polaritatea hautatzeko aukera ematen dute, eta konektore desberdinak izaten dituzte. Ordezkatze adaptadore hauek jatorrizko adaptadorearen tentsio berbera eman behar dute, eta, gutxienez, jatorrizko adaptadorearen korronte berbera.