09:47, 14 martxoa 2015ko berrikusketa aldatu Xirkan (eztabaida \| ekarpenak) 42.273 edits t Xirkan wikilariak «Islamiar arte» orria «Islamdar arte» izenera aldatu du, birzuzenketaren gainetik: Zehazki ← Aurreko ezberdintasuna		09:48, 14 martxoa 2015ko berrikusketa aldatu desegin Xirkan (eztabaida \| ekarpenak) 42.273 edits tNo edit summary Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: [[File:RedFortAgra-Musamman-Burj-20080211-2.jpg\|thumb\|320px\|Arabeskoak [[mogol]]en [[Agrako gotorlekua]]n.]] '''~~Islamiar~~Islamdar artea''' edo '''arte islamikoa''' [[Islam]]aren kultura duten edo izan dutenen [[arte]]a da, erlijio honen sorreratik gaur arte, batez ere [[Al-Andalus]] eta [[India]] arteko eskualdeetan garatu dena. Arte islamiarraren eremua izugarri zabala da, eta lurralde hauek hartzen ditu: Afrikaren iparraldea, [[Egipto]], [[Palestina]], [[Siria]], [[Turkia]], [[Arabia]], [[Irak]], [[Iran\|Pertsia]], [[India]] eta [[Txina]]. Horiez gainera aipatzekoak dira arte [[mudejar]]ra [[Espainia]]n ([[Errekonkista]]ren ondoren) eta [[Sizilia]]ko printze [[normandia]]rren artea, berez islamiar artea izan gabe ere, arte horren eragina oinarrizkoa duena. ==Zabalkundea== Islama bizkor hedatu zen bai Ekialde Hurbilera baita Afrikako iparraldera ere. Kristautasunak hiru mendetan baino lurralde zabalagoa eta jarraitzaile gehiago bereganatu zituen islamak ehun bat urtetan. Musulmanek beren mendeko herrietan ez zituzten herritarrak beren erlijioa hartzera behartzen: bestela baizik, «Liburuko» (Biblia) beste bi herrien sinesteak -kristau eta juduenak- errespetatzen zituzten. Hori horrela izanik ere, VII. mendearen erdialdeaz geroztik, gero eta jende gehiago bihurtu zen islam erlijiora. 15 ⟶ 14 lerroa: ==Arkitektura== {{sakontzeko\|~~Islamiar~~Islamdar arkitektura}} [[File:Sultan Ahmed Mosque Istanbul Turkey retouched.jpg\|thumb\|250px\|[[Meskita Urdina]], [[Istanbul]], [[Turkia]]]] 23 ⟶ 22 lerroa: ==Apaingarriak== Musulmanek landu zituzten apaingarriak izan ziren ziur asko originaltasun eta aberastasun handiena lortu zuten adierazpen artistikoak. Landareak, irudi geometrikoak eta idazkera arabiarra ([[epigrafe]]ak) erabili zituzten batez ere apainketarako osagai nagusi gisa. Osagai horiek era askotako tekniken bidez adierazten zituzten : [[mosaiko]]ak, [[zeramika]] beiratuak, lauzak, [[sareta]]k, etab., eta horien bidez apaingarri aberastasun paregabea lortu zuten. Dekoratzaile musulmanek trebetasun handiz ezkutatzen zituzten eraikuntzan erabiltzen ziren material aurreak. 30 ⟶ 28 lerroa: ==Miniaturak== [[File:Khamseh Nizami 001.jpg\|thumb\|''Khamsa Nizamikoa'', persiarra, 1539-43]] VIII. eta XIII. mendeen bitartean pintura musulmanak izan zuen bilakaera ezezaguna da erabat, oso aztarna gutxi iritsi baitira gaur egun arte. Musulmanek, [[omeia]]rren eta [[abbas]]tarren garaian, [[pergamino]]a eta [[papiro]]a erabili zuten beren kultura zabaltzeko. Baina berehala ikasi zuten [[paper]]a egiten, eta material merkea izaki zabalik, zuten beren kultura [[eskuizkribu]]en bidez hedatzeko bidea. XIII. mendea arte gai zientifikoak bakarrik lantzen ziren. Arabiarrek [[bizantziar]]rengandik jaso zituzten eskuizkribu horiek [[Ekialde Hurbil]]ean, eta [[arabiera]]ra itzultzen zituzten. Testuarekin batera irudiak ere kopiatzen zituzten, diagramak nahiz irudi figuratiboak izan. Kaligrafo trebe batek erraz marraz zitzakeen irudiak, testuak horretara behartuz gero, eta horregatik ez zuen pentsatzen pintore zenik, alegia, Alaren aurrean higuingarri zenik. Baina 1230etik aurrera sormenezko lanak ilustratzen hasi ziren, eta horrek aukera handiagoak ematen zizkien. Era horretako ilustrazioek 1230-1350 urte bitarteetan lortu zuten goreneko maila. Garai horretan bi liburu dira aipagarriak : ''Magamat'' eta ''Izalila iun-Drnanta''{{erref behar}}. 38 ⟶ 35 lerroa: ==Ikus, gainera== * [[Hispano-arabiar artea]] * [[Mozarabiar artea]] {{commons\|Category:Islamic art}} [[Kategoria:~~Islamiar~~Islamdar artea]] [[tr:İslam#İslam ve sanat]]

Islamdar arte: berrikuspenen arteko aldeak