Wikipedia

Nafarroako konkista: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-Iberiar Penintsula +Iberiar penintsula)
tNo edit summary
91. lerroa:
=== Nabarreriako Gerra ===
{{sakontzeko|Nabarreriako Gerra}}
[[Henrike I.a Nafarroakoa|Henrike I.a]] [[1274]]an hil eta gero, [[BlankaZuria ArtoisekoaArtoiskoa]] bere 18 hilabeteko alaba [[Joana I.a Nafarroakoa|JoanaJoanaren]] bere 18 hilabeteko alabaren erregeorde bihurtu eta [[Filipe III.a Frantziakoa]] bere lehengusuaren laguntza bilatu zuen. Biek Joanak bost urteko [[Filipe I.a Nafarroakoa|Filipe]] ezkonduko zuela adostu zuten. Bitartean, [[Filipe III.a Frantziakoa]] tutore bihurtu eta [[Kapeto leinua|kapetar leinuak]] erresuma berria lortu zuen<ref name=Herreros> Herreros Lopetegi </ref>.
 
Leinuaren aldaketak [[Gaztelako Erresuma|Gaztela]] eta [[Aragoiko Erresuma|Aragoien]] antzinako nahiak berpiztu zituen. [[Jaume I.a Aragoikoa]]k [[Nafarroako Gorteak|Nafarroako Gorteen]] gehiengoaren mesede bazuen ere, mendialdeko jauna zen [[Gartzia Almoravit]], [[Iruñea eta Tuterako artxidiozesia|Iruñeko apezpikua]], kanonigoak eta [[Iruñeko burguak#Nabarreria|Nabarreria]] burguko biztanleak [[Alfontso X.a Gaztela eta Leongoa|Alfontso X.a "Jakintsua"ren]] aldekoak ziren. Bitartean Gaztelako erregeak bere tropak [[Nafarroa]]ko mugaren ondoan kokatu, [[Mendabia]] hartu eta [[Viana]] zetiatu zuen.
99. lerroa:
[[Fitxategi:France moderne.svg|120px|left|thumb|[[Frantzia|Frantziako Erresumaren]] armarria.]]
 
Nabarreria mendean hartu eta gero Nafarroa osoan gaztelarren aldekoen aurkako kanpaina zabaldu zen, bere lurrak kenduz eta jauregi eta dorreak suntsituz. [[Ezkaba]] mendiko gotorlekuan [[frantzia]]rrak nafarrek urrunduak izan ziren. Gero nafarrek gaztelua utzi eta [[ur]]a eta elikagaiak pozondupozoitu zituzten. Frantziarrek txakurrak hilik aurkitu zituztenez, ez ziren pozonduakamarruan erori. Gotorlekua zeharo erraustu zuten.
 
Hortik [[Frantzia]]ko armadak [[Mendabia]]rantz jo zuen, oraindik gaztelarren eskuetan zegoela. Harresiaren ateak irekiak zeudenez, Beaumarchais eta tropak irten ziren, auzokoen segadan erori. Laster errenditu zen hiribildua. Era berean, gero [[Punicastro]], [[Lizarra]] eta [[Garaño]] gaztelua erori ziren. Horrela [[Joana I.a Nafarroakoa]]k erresuma gobernatu zuen [[Frantzia]]ren babespean<ref name=Jimeno />. Gaztelarren aldeko buruzagia zen [[Gartzia Almoravit]], Nafarreriatik ihes egitea lortu bazuen ere, atxilotu eta [[Tolosa (Frantzia)|Tolosan]] hil zen<ref name="izko2" />.
118. lerroa:
=== Nafarroako Gerra Zibila ===
{{Sakontzeko|Nafarroako Gerra Zibila}}
[[Karlos III.a Nafarroakoa|Karlos III.a]] hil zenean, haren alaba [[BlankaZuria I.a Nafarroakoa|BlankaZuria]] bere alaba erregina bihurtu zen: Honekhark [[Joanes II.a Aragoikoa]] senarra eta [[Karlos IV.a Nafarroakoa|Karlos]], BlankaZuria eta [[Leonor I.a Nafarroakoa|Leonor]] seme-alabak zituen. [[1441]]ean hil zenean, Joanesek koroa usurpatu zuen. Hori zela eta [[1451]]an [[agaramontar]] eta [[beaumondar]]ren arteko [[Nafarroako Gerra Zibila|Gerra Zibila]] hasi zen: lehendabizikoak Joanesen aldekoak zirenez hasieran [[Aragoiko Erresuma]]ren laguntza eta gero Frantziarena lortu zuten eta baita [[ganbotar]]rena ere; beaumondarrek, aldiz, Karlosen aldekoak ziren eta Gaztelako Erresuma eta [[oinaztar]]ren laguntza izan zuten. [[Gares]]en aita mendean hartzeko Karlosek gaztelarren laguntza izan eta Nafarroako Erresuma inbaditu eta gero, gerra hasi zen.<ref name=Ramírez>Eloisa Ramírez </ref>
 
[[Joanes II.a Aragoikoa]]k bigarrenez [[Joana Enrikez]] ezkondu eta [[1452]]an [[Fernando II.a Aragoikoa|Fernando Katolikoa]] izan zuen semea.
 
[[1455]]ean [[Vianako Printzea]] atxilotu eta jarauntsirik gabe utzi zuten, Leonor arrebaren mesederako. [[1458]]an [[Alfontso V.a Aragoikoa]] hil zenean, Joanes Aragoiko errege bihurtu zen. Karlos [[1461]]ean hil zen, ziur asko [[birikeria]]k jota, baina Joana Enrikez amaordeak pozondutapozoitu izanaren zurrumurruek [[Katalunia]]n matxinada sortu zuten. [[1464]]an BlankaZuria hil zen, pozondutapozoituta.<ref name="izko2" /><ref name= Esarte>Pedro Esarte </ref>
 
Bitartean [[Henrike IV.a Gaztelakoa]]k [[1460]]an [[Viana]] hiribildu hartu zuen. Bederatzi hilabetez borrokatu ondoren, Joanesek berreskuratu zuen. Baina Aragoiko Erresumari eman zion.
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Nafarroako_konkista"(e)tik eskuratuta