Sibila: berrikuspenen arteko aldeak

[[Fitxategi:DelphicSibylByMichelangelo.jpg|thumb|right|230px|[[DelfosekoDelfosko Sibila]], [[Sixtoar Kapera]]ko Michelangeloren [[fresko]]a.]]

'''Sibila''' hitza, greziar eta erromatar [[mitologia]]ko pertsonaia batetikbat datorda. Profeziarako botereak zituen emakume bat zen, [[Apolo]]k inspiratua. Ordutik, horrela deitzen dira, profetizatzeko ahalmen hori erabili zuten emakume guztiak. Tradizio batzuen arabera, egon zen [[Dardano]] eta [[Neso]]ren ([[Teukro (mitologia)|Teukro gobernariaren alaba zena]]) alaba gazte bat, profeziak egiteko dohaiadohaina zuena, eta oso ospe ona zuen [[igarle]] bezalatzat. Neska gazte hauharen izena ''Sibila'' deitzen zen. Sibilek, euren bizitokia, leizezuloetanleize zuloetan edo ur korronteetatik hurbil izaten zuten. Profeziak, beti trantze egoeran iragartzen ziren eta idatziz igortzen ziren [[hexametro]] greziarretan.

Lehen idazlegreziar greziarrek,idazleek Sibila bakarra aipatzen dute. Uste denez, [[Herofila]] izeneko Sibilari buruz ari dira, [[Troiako Gerra]] profetizatu zuena. BeranduagoGeroago, beste batzuk agertzen hasi ziren, beti, zetozen tokiaren izenarekin aipatuak. Zerrenda, hamarrera arte heltzen da.

* [[SamosekoSamosko Sibila]]

* [[KumasekoKumasko Sibila]]

[[Fitxategi:Rock of the Sibyl at Delphi.jpg|thumb|right|190px|DelfosekoDelfosko Sibilaren Harkaitzaharkaitza.]]

Erromatar mitologian, aipatutako hamar hauetatik garrantzitsuena, [[KumasekoKumasko Sibila]] da.

SibiletazSibilez hitzegitenhitz egiten duen lehen greziar egile greziar ezaguna, [[Heraklito]] da ([[K.a. V. mendemendea]]a), sibila batetaz hitzegiten duena. [[Platon]]ek ere, sibila bakar bati buruz hitzegiten du. Denboran aurrera, sibila kopurua, hiru, hamar edo hamabirartehamabi arte igotzen da. Kasu guztietan, euren izenagatik baino gehiago, batez ere ez zutelako izenik, bizi ziren tokiagatik ezagutzen ziren.

Modu handientsuan, [[Michelangelo]]k, bost profetekin tartekatuta bere garaiko bost sibilarik adierazgarrienak margotu zituen [[SixtoarKapera Kaperako BobedaSixtino]]nko gangan. Honako hauek dira margotu zituenak:

* [[KumasekoKumasko Sibila]]

* [[DelfosekoDelfosko Sibila]]

== Delfosko Sibila, [[Miguel Angel]]<nowiki/>enMichelangeloren obra ==

Obra hauhori Miguel Angelek[[Michelangelo]]k 1509an [[Kapera SixtinaSixtinoa]]<nowiki/>n eginiko [[fresko]] bat da. 350 zentimetrocm dituluze luzerazda, eta 380 zabalerazcm zabal. Honako fresko hauFreskoa kaperaren behealdean dagoen serie bateko kide da, non profetak eta sibilak txandakatzen diren. Irudi hauek triangelu batzuen barnean daude eta Kapera Sixtinoko bobedaren irudirik handienak dira. Antzinaroan honako sibila hauek ikaragarrizko boterea eduki zuten etorkizuna asmatzeko zuten boterearen ondorioz. Historian zehar famatuena izan dena hauxe izan da, [[Delfos]]<nowiki/>ekoakoa hain zuzen ere. Profanoak dira, beraz arraroa da Vatikanoan topatzea. Hala ere haien agerpenak zergati bat dauka: badirudi munduaren amaiera eta Jaungoikoaren etorreraren berri eman zutela. Figura [[marmol]] edota harrizko tronu batean jesarrita (gainerako profeten eta sibilen antzera) eta bi pilaren artean dago, pilare bakoitzak bi urrezko koloma dituelarik. Marmolezko pilaretan aingeru txikien eskulturak daude marrazturik, hauetako bakoitzak diagonal bat egiten du eta alegiazko marra horiek lanaren erdialdean batzen dira, Sibilaren punturik baxuenean. Honek sakontasuna eta perspektiba ematen dio lanari, badirudi emakumeak planotik irten behar duela. Triangeluaren ia erpinean, emakumearen izena agertzenageri da, baina latinez idatzita: {{lang|la|''Delphica''}}.

Konposizioari begira, [[obalo]] itxura daukala esan dezakegu. Emakumea, energiaz eta indarrez betea, haren gorpua ezkerrerantz du biratuta [[eskortzoa]] nabari eginez eta mugimendua irudikatuz. Honek [[manierismo]]<nowiki/>a aurreratzen digu. Ezkerreko besoa aurrerantz du tolesturik profezia duen pergaminoa eusten duen bitartean, hala ere burua eskuinera du biratuta eta sorpresa aurpegia dauka; honek haren mezuak beldurra eragiten dionaren itxura ematen digu. Figurak duen forma honi (gorputza alde batera eta buru beste batera edukitzeari) [[Tondo Doni]] esaten zaio, baina normala baino indar gehiagorekin dago adierazita, artistaren ezaugarrietako bat dena. Arropa laranja, urdin eta berde klasiko batzuek estaltzen dute eta hain landuak egotearen ondorioz, argi - itzalak sortzen dituzte lanari bolumena emanez. Koloreak hotzak dira, beraz suposatu dezakegu artistak marmol [[polikromatu]]<nowiki/>aren itxura eman nahi izan ziola obrari.

Figura eskultorikoa dugu, baina gorpuak ez dauka emakume gorpuaren antzik; badirudi gizonak margotzen zituela eta ondoren bularrak jarri. Hala ere [[bobeda]]<nowiki/>n agertzen den emakumerik eder, dotore eta gazteena dela diote. Sibilaren aurpegiak Miguel Angelek[[Michelangelo]]k gaztetan margotutako Madonnen antza dauka. Emakumearen atzean [[pergamino]] bat irakurtzen dauden bi aingeru agertzen dira; sibila honen profeziaren bat irakurtzen omen daude. Lanaren koloreak lerroaren menpe daude, beraz lehenengo figura marraztu eta gero margotu zuela suposatu dezakegu.

* JUNTA DE CASTILLA Y LEON. Arte historia. Kontsulta 2014 Apirilaren 28an egina. EskurragarriOnline eskuragarri: http://www.artehistoria.jcyl.es/v2/personajes/2750.htm

* MENDIZABAL UGALDE, Juan Ignacio. ''Artearen Historia'', 2. Batxilergoa. Erein. 2010. ISBN: 978-84-9746-365-2