|
=== Tentsioaren igoera ===
[[1978]]a urte gogorra izan zen Lemoizko Zentralzentral Nuklearrarennuklearraren eraikuntzan. Aurreko urtea zauritu larri batekin bukatzenbukatu bazeneta gero, [[urtarrilaren 14]]an lehenengo hildakoa izan zen 1978ko lehenengo hila. Hori baino lehenago, [[urtarrilaren 1]]ean Iberduerok bere buruaren defentsa egin zuen, zentral nuklearrik gabe txirotasun ekonomikoa egongo zela esanez. Hurrengo egunean "Ez, ez, ez" izeneko agerkaria egin zuten zentralaren aurkariek. [[Urtarrilaren 5]]ean Mungiako udalak bere dimisioa aurkeztu zuen. [[Urtarrilaren 8]]an 3.000 pertsona bildu ziren [[Bermeo]]n egin zen manifestaldian. [[Urtarrilaren 11]]n [[HASI]]k zentralaren aurka zegoela esan zuen.
Goian esan bezala urtarrilaren 14an David Alvarez Peña hil zen, Lemoizen egoeragatik egondako lehenengo hildakoa. Ondoren istilu larriak egin ziren [[Iruñea]] eta [[Gasteiz]]en. [[Donostia]]n Iberdueroren bulegoak txikitu zituzten. Hurrengo egunean Plentzian David Alvarezen hileta izan zen eta bertan milaka pertsona bildu ziren, hiriburuetan bezala. [[Azpeitia]], [[Durango]] eta [[Tolosa]]n Iberdueroren aurkako ekintzak egon ziren. [[Urtarrilaren 19]]an beste manifestaldi bat egon zen Bilbon eta Espainiako Polizia gogorki oldartu zen manifestarien aurka, hainbat zauritu sortuz.
[[Urtarrilaren 25]]ean bigarren aldiz eskatu zen Bizkaiko Gobernu Zibilaren aurrean zentralaren inguruko adostasun bat bila zedila. [[PSOE]]k eta [[PNVEAJ]]k ere idazkia sinatu zuten. Hiru egun geroago hainbat mobilizazio egon ziren eta [[Eibar]]ren [[molotov koktel]]ak jaurtiki zizkioten Iberdueroren egoitzari. [[Otsailaren 7]]an Iberduerok eztabaida publiko bat onartu zuen, [[Getxo]]ko [[Erromo]] auzoan. Azken aldia ere izango zen. [[Otsailaren 18]]tik aurrera Donostian egunero egin zituzten kontzentrazioak Iberdueroko egoitzaren aurrean.
{{esaera2|Lemoizko zentral nuklearrak ziurtasun maila handia eskaintzen du, eta guztiz onuragarria izango da Euskal Herriarentzako|[[Ramon Rubial]]|1978ko otsailaren 22a}}
[[Otsailaren 25]]ean manifestaldiak egin ziren Euskal Herriko hainbat puntutan eta itxialdiak egon ziren hainbat udaletxetan. [[Otsailaren 28]]an [[Euskadi Ta Askatasuna|ETA (m)]] eta [[ETA (pm)]]k lehergailuak jarri zituzten Iruñea, Barakaldo, Gernika, Gasteiz, Amurrio, Zarautz, Deba, Azpeitia, Egia eta Erromoko entrepresaenpresa elektrikoetan. Bi egun geroago Donostian gose-greba bat hasi zen eta [[CCOO]] sindikatua zentralaren aurka agertu zen. Martxoaren 5ean beste hainbat manifestaldi oso jendetsu egin ziren herri askotan. [[Martxoaren 12]]n Trokan martxan egin zen, zentraletik kilometro batera igaroz eta 100.000 lagun bildu ziren bertan. Goardia Zibilarekin tentsio-une handiak bizi izan ziren. Manifestaldiaren bukaeran [[Pako Letamendia]] eta [[Juan Maria Bandres]]ek hitz egin zuten, biak [[Euskadiko Ezkerra]]ko hautetsiak.<ref name=ElPais>[http://www.elpais.com/articulo/opinion/ETA/atentado/Lemoniz/elpepiopi/19780319elpepiopi_8/Tes/ El atentado de Lemóniz. El País. 1978/03/19]</ref>
[[Martxoaren 17]]an [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] berriro ere ekintza burutu zuen zentralaren aurka, erreaktorean bertan. Gero jakin izan zenez zentralari abisua eman zioten eta gero [[Radio Popular]]ri. Hala ere [[Goma2]]ak lehertu zuenean [[Alberto Negro]] eta [[Andres Guerra]] langileak hil ziren. Hildakoak eragin zituen lehenengo ekintza armatu honek larritasun handia sortu zuen. Deia egunkariaren arabera eragindako kaltea 500 eta 600 milioi pezeta artekoa izan zen.
[[Martxoaren 20]]an Lemoizko zentrala eraikitzen ari ziren langileek erreferendum bat eskatu zuten. [[Martxoaren 22]]n [[Alianza Popular]] alderdia zentralaren alde agertu zen. Momentu horretan proiektu osoaren kostea 80.000 milioi pezetatan kalkulatzen zen. [[Apirilaren 4]]an ''Euskal Herriko Erakunde Unitarioa'' sortu zen, zentralaren aurka zeuden alderdi, sindikatu eta komiteekin. Hiru egun geroago [[Gatika]] eta Lemoizen Iberduerok zituen 4 elektraindar zutaberen aurkako lehergailuak jarri zituen ETAk.
{{esaera2|(Erreferenduma egitea) Madrilek ez luke onartuko, arazoa, Estatuko beste zonaldetan errepikatuko litzatekeelako.|Consejo[[Eusko GeneralKontseilu Vasco|[[1978Nagusia]]ko|1978ko [[apirilaren 10]]a10a}}
[[Maiatzaren 3]]an [[Juan de Ajuriagerra]] eta [[Txiki Benegas]] Espainiako "JuntaEnergia de EnergiaNuklearreko Nuclear"rrarekinBatzordearekin bildu ziren, eta [[Eximbank]]ek dirua eman zuen zentrala eraiki ahal izateko. [[Maiatzaren 9]]an berriro ere Goma2a jarri zuten Iberdueroren azpiestazio batean, [[Usurbil]]en. [[Maiatzaren 24]]an lehenengo aldiz iritsi zen Lemoizko kasua Espainiako Gorteetara, [[Francisco Letamendia]]ren eskutik.
Udan ekimen gutxiago egon ziren, baina [[urriaren 8]]an berriro ere nuklearren aurkako dinamika hasi zen, [[Itziar]]ren kontzentrazio eta martxa bat burutuz. Egun horretan lehenengo aldiz proposatu zuten argindarra ez ordaintzea. [[Abenduaren 12]]an bi lehergailu indargabetu zituzten. [[Abenduaren 15|15ean]] [[Jose Antonio Torre Altonaga]] (''Medius'') atxilotu zuten [[Mungia]]n.
[[1979]]a aurreko urtea bezain bortitza izan zen. [[Urtarrilaren 12]]an Mungian manifestaldi batenbat debekua emandebekatu zen, eta [[urtarrilaren 14]]n David Alvarezen heriotzaren urteurrenean Guardia Zibilak kontentraziokontzentrazio bat galeratugalarazi zuen. Hainbat zauritu egonizan ziren herrihainbat ezberdinetanherritan, eta [[Donostia]]n Jaime Chivite koma-egoeran sartu zen. [[Otsailaren 25]]etik 28ra [[Ezkerraldea]]n hainbat mobilizazio egon ziren, itxialdiekin. [[Martxoaren 13]]n ETAko bi militante atxilotu zituzten [[Frantzia]]n. [[Martxoaren 20]]an Iberduerok [[Santurtzi]]n zuen itsasontzi baten sokak askatu ziuztenzituzten. [[Martxoaren 23]]an [[Albistur]]ren [[ETA (pm)]]k ekintza egin zuen Iberdueroren dorre baten aurka.
[[Martxoaren 28]]an, ordea, nazioarte mailako gertakari batek izua zabaldu zuen. [[Harrisburg]]en dagoen [[Three Mile Island zentral nuklearra]]k istripua izan zuen, adituek ''ezinezko'' gisa katalogatzen zutena motakoa. Hilabete batzuk geroago [[Jimmy Carter]] presidenteari txosten bat aurkeztu zioten non horrelako 57 istripu jada egon zirela esaten zen, guztiak ezkutuan gordeak. Egoera honek aldaketa handia suposatu zuen nuklearren inguruko eztabaidan.
[[Apirilaren 27]]an [[Bilbo]]n ''Euskadi ala Lemoiz'' lelopean manifestaldia egin zen eta 100.000 lagun bildu ziren. Hurrengo egunean [[Larrabetzu]]n zentrala gelditzea eskatu zuen udalak eta [[Frantzia]]ko Hego-Mendebaldeko Garapen Planean [[Baiona]]tik 40 kilometrotara beste zentral bat egin behar zela ezagutu zen. Ildo berean [[maiatzaren 5]]ean Iberduerok zentral gehiago irekitzeko baimena eskatu zion Gobernuari.
[[Maiatzaren 11]]n Lemoizerako zen materiala portuan deskargatzeari uko egin zioten bertako langileek. [[Bilbo]], [[Santurtzi]], [[Portugalete]], [[Leioa]] eta [[Antsoain]]go udalek LemoizenLemoiz paralizazioageldiarazteko eskatu zuten, hiru egun geroago [[Lizarra]]k ere berdin egin zuen. Egun horretan Santurtzin deskargatu ezin zuen ''Covadonga'' itsasontzia [[Bordele]]ra joan zen, baina bertan langileek ere materiala deskargatzeari uko egin zioten, euskal langileekin harreman baitzuten.
[[Maiatzaren 15]]ean ''Covadonga''ko kapitainak itsasontzia Noreña III portura eraman zuen, bertan deskargatuz. [[Santander]]ren poliziaren begiradapean deskargatu zuten dena, portuetako langileen protestarekin. Hurrengo egunean Espainiako Kongresuan eztabaida egin zen proiektuaren inguruan. [[Txiki Benegas]]ek "''Lemoizko berehalako geldiaraztea''" eskatu zuen, [[Marcos Vizcaya]]k "''Herriak erabaki dezala''" esan zuen.
{{esaera|Lemoizkoa bezalako zentralak inposatzea, estatu-terrorismoa da.|Juan Maria Bandres|Espainiako Legebiltzarra, [[1979]]ko [[maiatzaren 16]]a}}
[[Fitxategi:Gladys del Estal.jpg|thumb|200px|Gladys del Estali 2006an eginiko omenaldiaren irudia.]]
[[Maiatzaren 22]]n [[Diario 16]] egunkariak EstibadoreenZamaketarien Estatu-Koordinadora Koordinadorak [[Euskadi Ta Askatasuna|ETArekin]] bat egitenegin zuela salatu zuen, ez baitzuten nahi izan materiala porturatu nahi izan. [[Maiatzaren 24]]an [[Nafarroa]]ko 5 alkate ([[Agoitz]], [[Oltza]], [[Kaseda]], [[Galipentzu]] eta [[Oibar]]) [[Tutera]]ko zentralaren aurka eta [[Bardeak|Bardeetako]] Poligonoaren aurka agertu ziren. Bost egun geroago [[Arabako Foru Aldundia]] Lemoizko eta [[Garoñako zentral nuklearra|Garoñako]] zentral nuklearren aurka azaldu zen. [[Maiatzaren 31]]n Lemoizko langileen paroa eta manifestaldia egin zen eta [[LAB]]eko 5 kide atxilotu zituzten.
[[Ekainaren 2]]n Tuteran [[Euskal Herriko Nuklearren aurkako Komiteak]] jaialdia deitu zuen Energia Nuklearraren aurkako ekintzaren Nazioarteko Eguna zela eta. Jai egunak ziren, baina [[ekainaren 3]]an Guardia Zibilak [[Gladys del Estal]] hil zuen tiro bat jota. Honen ondoren istilu larriak egon ziren herri eta hiri askotan. Hurrengo eugneanegunean [[greba]] orokorra egin zen Tuteran. Herriko alderdi batzuek ([[PSOE]], [[PCE]], [[Ezker Abertzalea]] eta [[UGT]] eta [[ELA]] besteak beste) Nafarroako Gobernadoreren dimisioa eskatu zuten eta Bardeetatik [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBetako]] armadak ihes egin zezala eskatu zuten, Euskal Herritik [[Espainia]]ko indar polizialen desagertzea eta talde errepresiboen disoluzioa. Hurrengo egunean Greba Orokorra [[Hego Euskal Herria]]n hedatu zen, istilu ugarirekin. Hala ere gertakariak ez zituen boterean zeudenak mugiarazi. [[Ekainaren 7]]an [[Nafarroako Foru Erkidego]]ak ez zuen gertaera gaitzetsi eta [[ekainaren 9]]an [[UCD]]ko kide batek "''Tuterako konzentraziokontzentrazio antinuklearra, NafarroarakoNafarroari egindako probokazio bat izan zen''" adierazi zuen.
[[Ekainaren 13]]n [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] zentraleko turbinetan bonba bat jarri zuen. Zentrala desalojatujendez hustu zuten, baina bertan oraindik atera gabe zegoen [[Angel Baños Espada]] langilea hil zen. Egoera asko okertu zen honen ondorioz eta [[ekainaren 21]]ean Lemoizko langileek euren lan-eskubidea bermatzen bazen erreferendum batean erabakitzen zena onartuko zutela esan zuten. [[Ekainaren 26]]n desobedientzia zibilerako lehenengo deialdi zabala egon zen, 100.000 azalpen-orriren banaketarekin.
{{esaera2|LemoizenLemoiz paralizazioageldiaraztea hondamengizarte sozial bathondamena izango litzateke|[[Gipuzkoako BiltzarBatzar Nagusia|[[1979Nagusiak]]ko|1979ko [[uztailaren 2]]a2a}}
[[Uztailaren 18]]n [[Harrisburg]]era joan zen CGVrenEusko Kontseilu Nagusiko Batzordeak Lemoiz gelditzea hobe zela esan zuen. Uztailaren 24an Lemoizera martxa egin zen, [[Baiona]]tik abiatua. [[Donostia]] eta [[Zarautz]]en egin behar ziren ekitaldiak debekatu zituzten. Zutabearen izena [[David Alvarez]] zen. [[Uztailaren 28]]an Tuteratik Gladys del Estal zutabea abiatu zen. Egun horretan bertan Donostiako [[Egia]] auzoan zegoen oroitarria puskatu zuten eta zuhaitzak apurtu. [[Uztailaren 30]]ean David Alvarez zutabearen aurka oldartu ziren lehenengo [[CRS]]ak eta muga gurutzatu ondoren ([[Ipar Euskal Herri]]ko hiritarrek ezin izan zuten) [[Guardia Zibil]]ak. Iruñean, hala ere, Gladys del Estal zutabeari ongietorria emateko milaka pertsona bildu ziren. Hurrengo egunean Guardia Zibilak bizkarrean tiro batez zauritu zuen [[Usurbil]]go gazte bat. [[Abuztuaren 10]]ean [[Mungia]]n martxako 3 zutabeak bildu ziren eta azkeneko egunean 20.000 lagun bildu ziren. [[Abuztuaren 31]]n ur-biltegian lanean ari ziren bi langilea balaz zauritu zituen [[Polizia Nazionala]]k.
[[Urriaren 8]]an [[Txantrea]]n argi-itzalketa orokorra egin zen eta Iberduerok eraikitzen zuen eraikin baten aurkako ekintzak egin zituzten. Hilabete honetan argia ez ordaintzea, bulegoak telefono dei masiboz kolapsatzea, kobratzaileei atea ez irekitzea eta argia nola lapurtu azaltzen zuten milaka eskuorri banatu zituzten.
{{esaera2|Lemoiz ezinbestekoa da Euskal Herriko ekonomia aurrera atera ahal izateko|Pedro de Areitio|[[1979]]ko [[azaroaren 9]]a, [[La Gaceta del Norte]]}}
[[Azaroaren 11]]n [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] Santanderreko Equipos Nucleares entrepresaenpresa indarrez hartu zuen eta 50 kilo dinamita jarri zituen, Lemoizko zentralera eraman behar zuten, eraikuntzan eta erreparazioeraikitze nahiz konpontze lanetan zegoen materialean: galera, 400 milioikoa izan zen. [[Azaroaren 18]]an txirrindulari martxa egon zen Eibarren eta [[Altsasu]]n manifestaldia egon zen eta udalbatzaren aurrean mozioa aurkeztu zuten. [[Azaroaren 22]]n argi-itzalketa handia egon zen Deba ibarrean, eta hiru egun beranduago [[Egia]]n. [[Azaroaren 29]]n Mungiako udalakUdalak berriro ere paralizazioageldiaraztea eskatu zuen berriz ere, dekretuz, baina [[abenduaren 5]]ean Gobernu Zibilak atzera bota zuen erabakia. Egun horretan bertan zaurituak egon ziren egin ziren hainbat manifestalditan. [[Lea-Artibai]]n argi-itzalketa masiboa egin zuten.
[[Abenduaren 9]]an Lemoizen aurkako Euskal Herriko Hautetsien 1. Asanblada burutu zen Mungian. 55 udaletako 115 hautetsi agertu ziren. [[Abenduaren 27]]an Lemoizko Udal Batzak, obrenobrak paralizazioageldiaraztea adostu zuen, eta Udaltzaingoeiudaltzaingoei erabakia hau betetzeko agindu zien.
=== Desobedientzia zibila eta EAJren aldeko jarrera ===
| 