Espazioko lasterketa: berrikuspenen arteko aldeak

Aurreko [[suziri]] teknologian eta [[Bigarren Mundu Gerra]]ren osteko nazioarteko tirabiretan oinarrituta, espazioko lasterketa Sobietar[[Sobiet BatasunakBatasuna]]k [[Sputnik 1]] satelitea jaurtitakoan hasi zen, [[1957]]ko [[urriaren 4]]an. [[Gerra Hotza|Gerra Hotzean]], Sobietar[[Sobiet BatasunarenBatasuna]]ren eta [[Estatu Batuak|Estatu Batuen]] arteko kultura-, teknologia- eta ideologia-norgehiagokan paper garrantzitsua jokatu zuen espazioko lasterketak, alde batetik ahalezko atarramentu militarrarengatik, eta, bestetik, herrialdearen moralerako zekartzan onura edo kalte psikologikoengatik.

Bigarren Mundu Guerra ostean, [[Estatu Batuak]] eta [[Sobietar Batasunak]] espioitza eta propagandan oinarrituriko [[Gerra Hotza]] hasi zuten. Espazio ikerketak eta [[satelite artifizial|sateliteen]] [[teknologia]]k bi aldeen arteko guda sustatu zuten. [[Espazio-ontzikoontzi]]ko ekipamenduak beste herrialdeak zelatatu zezakeen, bien bitartean espazioko lorpenak propaganda legez erabiltzen ziren estatu baten gaitasun zientifikoa eta ahalmen militarra mundura erakusteko. Pertsona bat orbitan jar zezakeen eta [[Ilargia|Ilargiko]] puntu batera iristeko gai ziren kohete berek [[bonba nuklear|bonba atomikoak]] bidal zezaketen etsaien edozein hirira. Espazio bidaiak bideratzeko garapen teknologikoa guarako koheteetan aplikatzen zen, esaterako kontinentearteko [[misil]] balistikoan. Aurrerapenak espaziorako bidean ahalmen teknologikoa eta ekonomikoa erakusten zuten adierazle hartzen ziren, herrialde baten ideologiaren nagusitasun gisa. Horrenbestez, [[esplorazio espazial|espazioaren ikerketa]] xede bikoitza zuen: helburu baketsuetara bideratuta, baina baita jomuga militarretara ere.

[[1957]]ko [[urriaren 4]]an, [[SESB]]ak arrakasta lortu zuen [[Sputnik|Sputnik 1]] jaurtiz, orbita hartzea lortu zuen lehenengo [[satelite artifizial]]a. Horrela, hasiera eman zitzaion espazioko lasterketari. Bere inplikazio ekonomikoak eta politikoak direla eta ikara eta eztabaida politikoa areagotu zen [[Estatu Batuak|Estatu Batuetan]]. Bitartean, Sputnikaren[[Sputnik]]aren jaurtiketa [[Sobiet Batasuna|sobietarrek]] euren zientzia eta ingeniaritza arloan zeukan ahalmen handiaren erakustaldi gisa ikusi zuten.

[[Sputnik]] ontziaren aurretik, [[Estatu Batuak|estatubatuarrek]] onartzen zuten [[Estatu Batuak]] paregabeak zirela [[teknologia]]ko arlo guztietan. [[Wernher von Braun|Von Braunen]] homologo [[SESB|sobietarra]], [[Sergei Korolev]], [[R-7 koheteakohete]]a diseinatu zuen injineru nagusia izan zen, haren helburua [[Ilargia|Ilargira]] kosmonautak igortzea zen. Erantzun gisa, [[Estatu Batuak|Estatu Batuek]] nagusitasun teknologikoa berreskuratzeko esfortzu handia egin zuen. Esaterako, ikerketa planen modernizazioa abian jarri zituzten [[Wernher von Braun|von Braunk]] eta [[Sergei Korolev|Korolev]] bezalako jeinuak lortzearren. Gaur egun erreakzio honi [[Sputnikaren krisialdia]] deritzo.

Hasiera batean, [[Estatu Batuak|estatubatuarrek]] ikaraturik geratu ziren [[Sputnik]] [[SESB|sobietarraren]] jaurtiketarekin, baina [[Estatu Batuak|estatubatuar]] proiektu berriak jada hasiak zirela ikusita, itxaropentsu jarraitu zuten.

Lehen sateliteek helburu zientifikoak zituzten. Bai [[Sputnik]]-a zein Explorer I-a, [[Nazioarteko Urte Geofisikoko]] ekitaldian parte hartzeko aitzaki moduan jaurti ziren. Alde batetik, [[Sputnik]] [[Sobiet Batasuna|sobietarrak]] goikaldeko [[atmosfera]]ren dentsitatea neurtzen lagundu zuen, eta, bestetik, Explorer I-ak, [[James Alfred Van Allen|James Van Allen-en]] eskutik, [[James Alfred Van Allen|Van Allen]] erradiazio gerrikoa aurkitu zuen.

[[Estatu Batuak|Estatubatuarrek]] [[V-2 kohete]]aren barruan bidali zituzten frutako euliak espaziora heldu ziren lehenengo animaliak izan ziren, xeded zientifikoarekin. [[Laika]] txakurra orbitan jarri zen lehenengo animalia etxetiarra izan zen. Izan ere, [[1957]]an [[Sputnik 2]] [[espaziontzi|ontzi]] [[Sobiet Batasuna|sobietarrean]] bidaiatu zuen. Garai horretan bidaiaren ostean [[Laika]] etxera itzultzeko modurik ez zuen ezagutzen [[teknologia]]k. Hala izanik, estresa eta gainberatua dela eta hil egin zen espaziora heldu bezain laster. [[1960]]an, [[Belka]] eta [[Strelka]] txakurrak [[Lurra]]ren inguruan orbitatu ostean etxera itzultzea lortu zuten. Bestalde, [[Estatu Batuak|estatubatuarren]] espazio programak [[Afrika]]tik txinpantzeak inportatu zituen eta lehenengo pertsona bidali baino lehen, gutxienez bi [[tximino]] bidali zituen. [[1997]]ko [[ekaina|ekainean]], aireko indarrak azken tximinoez desegingo zela iragarri zuen. Horretarako, [[kongresua|Kongresuak]] onartutako enkante publikoaren bidez [[Mexiko Berria]]ko “Coulston Foundation” elkarteak eskuratu zituen. Bi hilabeteren buruan “Save the Chimps Foundation” asoziazioak auzia bideratu zuen [[tximino]]ak askatzeko. [[1999]]an, [[Floridako santutegi sasibasatia|Floridako santutegi sasibasatira]] eraman zituzten. Halaber, [[SESB|sobietarrek]] [[Zond 5]] ontzian zeuden [[dordoka]]k [[Ilargia]]ren inguruan bidaiatu zuten lehenengo gizakiak izan ziren (1968ko irailean).

[[SESB|Sobietarrek]] lehenengo satelitea orbitan jarri ostean, [[Estatu Batuak|estatubatuarrek]] gogor jardun zuten [[Ilargia|Ilargira]] [[zunda]]k igortzeko. Lehenengo saiakera honi [[Pioneer programa]] deitu zitzaion. Bestalde, [[1959]]ko urtarrilaren 4an, [[Ilargia]] programa [[sobiet]]arra martxan jarri zen [[Ilargia]] 1 ontziaren jaurtiketarekin. Zunda hau Ilargira heldu zen lehenengoa bilakatu zen. Bitartean, [[EEBB]]etan Pioneer programaz gain, berariazko hiru programa abian zeuden [[Apollo programa]]rentzako ilargiratze prozesua aurrera eramateko kokapen potentzialak aurkitu nahian:

Ranger zundak izan ziren [[Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuen]] lehendabiziko zundak [[1960]]. urtean garatu zirenak [[Jet Propulsion Laboratory]] (JPL)-ren bidez eginak eta beraien helburua zen [[ilargia]]ri argazkiak ateratzea. Bere helburu nagusia, informazioa lortu [[ilargia]]ren geruzari buruzkoa beti begiratzen [[Apollo]] eta [[Surveyor programa]]ren garapenera. Zuzendariak [[JPL]]ko langileak izan ziren [[NASA]]rekin kordinatutak. Izan ere, proiektuan egondako akatsak egin zuten talde bien arteko loturaren apurketaren hasiera. Zundak jaurtitzen zituen ibilgailua [[Atlas-Agena B]] modukoa zen, eta 9 zunda izan ziren jaurti zituztenak, bakarrik izan zituenak 7, 8 eta 9 emaitza positiboak.

Ilargiaren ikuskapen automatikorako [[Luner Orbiter programa|bigarren programa estatubatuarra]] izan zen. Programa bost misioetan zetzan eta bostak arrakastatsuak izan ziren. [[1966]]ko [[abuztuaren 10]]tik [[1967]]ko [[abuztuaren 1]]ra arte jaurti ziren. Zunda hauek jasotako argazkiei esker, [[1971]]an David Bowker eta Kenrick Hughesek atlas fotografiko bat osoto ahal izan zuten 25 x 30 cm-ko 675 xaflak batuz.

Argazkiak ateratzeko ahalemen, azterkia kimikoak eta lurzoruaren zulatzeko gai dire Ilargirako zunda automatikoen [[Surveyor programa|hirugarren eta azken programa estatubatuarra]] izan zen. 7 misioetan zetzan programa eta horietatik 5 arrakastatsuak izan ziren. [[1966]]ko [[maiatazaren 31]]tik [[1968]]ko [[urtarrilaren 7]]ra jaurti ziren zundak ilargiratze leunak egiteko posibilitatea frogatu nahian. Behin Ilargian[[Ilargia]]n pausatuta base bihurtuo zen eta Apolo Progamara bideratutako datuak jasoko zituen gainazalari buruz.

Tycho kraterran jetisiera burutu zuen. Zundak 21.274 argazki bidali zituen. Horrez gain, [[Lurra]] eta [[Jupiter]] fotografiatu zituen eta zorua induskatu zuen barneko burdinaren konposaketa ikertzeko. [[Surveyor programa|Surveyor]] esplorazio automatiko [[Estatu Batuak|estatubatuarraren]] azken zunda izan zen.

Nahiz eta lehia espezialaren gertaera nagusietan [[Sobiet Batasuna|sobietarrek]] [[Estatu Batuak|estatubatuarrak]] gainditu, ez zuten lortu [[Apollo programa]]ri aurre egitea, hots, ez zuten lortu lehenengoak izaten [[Ilargia]] zapaltzen. Sobietar[[Sobiet Batasuna|sobietar]] arrakasten ostean, bereziki [[Yuri Gagarin]]en hegaldiaren ondore, [[John Fitzgerald Kennedy|John F. Kennedyk]] eta [[Lyndon Baines Johnson|Lyndon B. Johnson]] presidenteordeak herriaren irudimena erakartzeko proiektua asmatu nahian ibili ziren. Ildo horretatik ekin zuen [[Apollo programa]]k. Egitarau honek zenbait argudiorekin amaitu nahi zuen, bai ezkertiarrak (programa sozialak defendatzen zituztenak) bai eskumakoak (proiektu militarizatuagoa eskatzen zuenak). [[Apollo programa]]ren aldeak hauek dira:

[[Fitxategi:Mercury-patch-g.png|thumb|130px|Espaziora[[Espazio]]ra lehenengo [[Estatu Batuak|estatubatuarrak]] eraman zituen programa]]

[[1961]]tik [[1963]]ra iraun zuen [[Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuen]] tripulaturiko lehenengo espazio programa izan zen. [[1958]]ko [[urriaren 7]]an jaio zen [[Mercury programa]], [[sobietSobiet Batasuna|sobietarrek]]arrek urte bat eta hiru egun arinago lehenengo satelitea espazioan jaurti eta gero, [[Sputnik 1]]. [[Mercury programa]] proiektua [[NASA]]k [[SESB|Sobietar Batasunaren]] espazioko nagusitasunaren aurka bideratu zuen erantzuna izan zen, [[Gerra Hotza]] puri-purian zegoelarik.

[[Fitxategi:Mercury_spacecraft_Lmb_eu.png|below|400px|Mercury espazio[[Espazio-ontziarenontzi]]aren diagrama]]

[[Fitxategi:Glenn62.jpg|thumb|200px|right|[[John Glenn]] orbitara heldu zen lehenengo [[Estatu Batuak|estatubatuarra]] izan zen]]

Esperimentuetarako eta entrenamendurako fasea behin bukatuta, [[1961]]ko [[maiatzaren 5]]ean, [[Alan Shepard]]ek [[Estatu Batuak|estatubatuar]] baten lehenengo hegaldi azpiorbitala egin zuen. [[Sobiet Batasuna|Sobietarren]] espazioko nagusitasuna zela eta, [[Estatu Batuak|Estatu Batuetako]] gobernuak hegaldi azpiorbital hura espazio hegaldia izan balitz bezala aurkeztu zion munduari. Izan ere, bederatzi hilabete itxaron behar izan ziren, [[1962]]ko [[otsailaren 20]]an lehenengo [[SESB|estatubatuarrak]], [[John Glenn]]ek, [[Lurra]] orbitatu zuen arte. Arrakasta hau [[Yuri Gagarin]] [[astronauta]] [[SESB|sobietarraren]] parean kokatu zen. Baina momentu hartan, [[Sobiet Batasuna|sobietarrek]] 48 misio orbital jaurtiak zituzten jada, eta [[Valentina Tereshkova]] espazioa heldu zuen lehenengo emakumea bilakatu zen. Lehenengo [[Estatu Batuak|estatubatuar]] emakumea, aldiz, hogei urte geroago atera zen orbitara: [[Sally Ride]], alegia.

[[Mercury programa]]ko sei hegaldiek 2 egun eta 5 orduko espazio hegaldia egin zuten guztira. [[Gizakia]] [[espazio]]ra irits zitekeela frogatu zen, eta aldi berean, misio tripulatuak ezinbestekoak direla misioak ondo atera daitezen demostratu zen. [[Lurra|Lurrean]] zeuden [[Estatu Batuak|estatubatuar]] ingeniariek mundu osoko komunikazio sareak eratzea ezinbestekoa zela ikasi zuten. Osterantzean, hegaldi tripulatuak ez lukete izango inolako etorkizunik.

[[1963]]ko [[maiatzaren 15]]ean, [[Espaziontzi|Mercury ontzi]] baten azken hegaldia Mercury [[Atlas 9]] ontziarena izan zen [[Gordon Cooper]], Jr komandantearen [[''Faith 7'']] kapsularen barruan, hurrengo egunean gure planetara itzuli zena. Behin proiektua bukatuta, hegaldien programak erabateko aldaketa ezagutu zuen [[John F. Kennedy]] [[Estatu Batuak|estatubatuar]] presidenteak Kongresuaren bilkura batean [[Estatu Batuak|estatubatuar]] bat [[Ilargia|Ilargira]] eramateko eta salbu etxera itzultzeko erabakia hartu zuenean.

[[1963]] urterako, [[NASA]]ko Hegaldi Tripulatuen Egoitzan lan egiten zuten 2.500 pertsonetatik soilik 500 langilek [[Mercury programa]]n ziharduten. Gainerakoek, 2.000 inguruk [[Gemini programa|Gemini]] eta [[Apollo programa|Apollo]] programetan lan egiten zuten. Izan ere, programa horien bitartez lortuko zuen [[NASA]]k bere aurrerapen eta [[SESB|sobietarren]] aurkako garaipen bakarra.

[[Fitxategi:Gemini 6 7.jpg|thumb|250px|right|Gemini espazio[[Espazio-ontziaontzi]]a orbitan.]]

Gemini misioak oso garrantzitsuak izan ziren, [[Estatu Batuak|estatubatuar]] astronautek espazioan nola jardun jakiteko entrenamendu bikaina izan zirelako. Programa honetan, [[NASA]]k bere lehenengo ibilaldi espazialak burutu zituen: lehenengoa Ed Whitek, Gemini IV misioan osotuz. Gemini misioetako amaieran elkartze eta giltzadura lanak ohikoak bihurtu ziren, eta ordurako astronautek espazioan jardun zezaketeela segurtatu zen.

Parkes Behatokitik mundu guztira igorri zuen arrakasta historiko honen seinalea. Hasiera batean, ilargiaren gaineko ibilaldia Goldstoneko (Kalifornia, [[Estatu Batuak]]) segimendu estaziotik emango zen Espazio Sakoneko Sarearen bidez, baina seinalearen hartze kaskarra dela eta Honeysuckle Creek (Canberra, Australia) estaziokoa erabili zen. Halaber, Robledo de Chavelak (Madril, Espainia), Espazioko Sakoneko Sarearen kide gisa, bermea eman zuen bidaia osoan zehar.

Lunojod programa [[SESB|sobietarraren]] rovers automatiko biek ere, [[Ilargia|Ilargira]] ispilu antzeko batzuk eraman zituzten. Izan ere, laserren seinaleak jaso egin ziren, Lunojod 1agatik errebotatuak, baina [[1971]]tik aurrera, Lunojod1arekin kontaktua galdu egin zen. 2010eko apirilean, San Diegon kokaturiko Kaliforniako Unibertsitateko begiraleku batek [[Lunar Reconnaissance Orbiter]]raren irudiak erabili zituzten, berriz ere aurkitzeko. Urte horretako apirilaren 22an eta hurrengo egunetan, rover-arenganako distantzia neurtu egin zen, metro bateko distantziara helduz. Beraien harridura sortuz, Lunojod 1 eko LR-3 erreflektoreak [[Ilargia]]n kokaturiko edozein erreflektorek baino argi gehiago erreflexatzen ari dia.

Hegaldi azpiorbital baten bigarren froga izan zen. [[1966]]ko [[abuztuaren 25]]ean Apolo aginte- eta [[zerbitzu-modulu]]ak jaurti ziren [[Saturn IB|Saturn IB kohetearen]] bidez. Nabigazio eta gidapen sistema eta erregai pila eraman zituen lehenengo espazio[[Espazio-ontziaontzi]]a izan zen. Hegaldi honen arrakastak [[Apollo programa|Apolo programaren]] Block I ontziak eta [[Saturn IB|Saturn IB koheteak]] gizakia orbitan jartzeko prest zeudela erakutsi zuen.

Ameriketako [[Estatu Batuak|Estatu Batuen]] [[Apollo programa|Apolo programa]] zazpigarren hegaldia izan zen, ofizialki AS-205 deitua. 1968ko[[1968]]ko [[urriaren 11an11]]an jaurti zen [[Saturn I-B]] bektorearen bidez Walter M. Schirra (komandantea), [[Donn F. Eisele]] eta [[Walter Cunningham]] barnean zeraman ontzia. Ontzi bera aparkatzeko orbitan (230-285km-ko altueran) jarri zen eta [[Lurra]]ren inguruan osatutako 163 orbitetan frogatu zen aginte- eta [[zerbitzu-modulu]]en funtzionamendua baita komunikazio-sistemak ere.

1969ko[[1969]]ko [[uztailaren 16an16]]an [[Estatu Batuak]] espaziora bidali zuen misioari deritzo. [[Ilargia]]ren [[lurrazal]]a ukitu zuen lehenengo hegaldi tripulatua izan zen. [[Apolo 11]] LC 39A plataformatik jaurti zen [[Saturn V]] kohete baten bidez goizeko 10:32etan [[NASA]]ko gunetik [[Cañaveral Lurmuturra|Kennedy lurmuturrean]] (Cañaveral jatorriz), [[Florida]]n. Misioa ofizialki AS-506 legez ezagutu zen.

1969ko uztailaren 21ean 2:56ak zirela (nazioarteko orduan UTC) Mare Tranquillitatisen hegoaldean [[Neil Armstrong]] komandantea gure satelitearen [[lurrazal]]a zapaldu zuen lehenengo gizakia bilakatu zen. Ilargiratzetik sei ordu eta erdira gizakiak lehenengo urratsa eman zuen satelitean. Lorpen historiko hau planeta osoan zehar bizi izan zen Parkes Behalekuko instalazioetatik. Hasiera batean, ilargiar ibilbidea Goldstonetik (California, [[Estatu Batuak]]) zetorren seinaletik igorriko zen sakoneko zuntz bidez.

[[NASA]]ren [[Apollo programa|Apolo programa]] osatzen zuen seigarren misio tripulatua izan zen [[Apolo 12]]a, eta, zehazki, ilargiratu zen bigarrena. [[Apolo 11]] jarti eta hilabete gutxi batzuk igaro ostean, [[Apolo 12]]a Oceanus Procellarum izeneko eskualdean ilargiratu zen, 1967ko apiriletik [[Ilargia]]n zegoen [[Surveyor 3]] [[Estatu Batuak|estatubatuar]] zundatik hurbil. Astronautek zunda horren atal batzuk ekarri zituzten Lurrera, horien artea, espazio zundaren argazki kamera.

[[Ilargia]]ren gainazalatik alde egin baino lehenago, ilargiar harrien lagin gehiago bildu zituzten 88 kg-ko bilduma osotuz. Horrez gain, tresneri geofisikoari bigarria kendu zitzaion, guztiz 549 kg material satelitearen lurzoruan utziz. Bertan kokatu ziren tresnen artean, entseguetan edo espazio hegaldietan hildako 14 [[Estatu Batuak|estatubatuar]] eta [[SESB|sobietar]] kosmonauten izenak grabaturik zituen plaka esanguratsua da. Aireratzea estrainekoz igorri zen telebistatik ''roverrean'' (LRV) kokatutako kameratik.

[[David Scott]] eta [[James Irwin|Irwinek]] ilargiaren gainazala ikertzen zuten bitartean, Alfred M. Wordenek ''Endeavour'' ezizena zuen [[aginte-modulua]]n (CM) esperimentu eta argazki gehiago atera zituen izpi X eta gamma kamerekin. Halaber, orbitan jarri zuen azpisatelite bat argazkiak ateratzeko, eta itzuleran espaziora irten zen ([[Lurra]]tik 315.423 km-ra) EVA bat filmatu zuen 38 minutuko argazki-pelikula biltzeko. 1971ko abuztuaren 7an misioa amaitu zen astronautak barnean zeramatzan espazio ontziak itsasoratu [[Ozeano BareanBarea]]n itsasoratu zuenean. ''Okinawa'' helikoptero-ontziak batu zituen, [[Ilargia]]ren inguruan 74 orbita eta 295 ordu, 11 minutu eta 53 segunduko iraupenako bidaia osatu zuten astronautei.

[[Apolo 16|Apolo 16 misioa]] 3 egun, 9 ordu eta 39 mnutu eman zituen espazioan, eta, Lurrera bueltatu baino lehen, subsatelite txiki bat jarri zuten orbitan argazkiak atera zezan. Subsatelite hura Mattingly-k jaso zuen ordu bat eta 24 minutu iraun zuen espazio irteera batean. [[Espazio-ontziaontzi]]a [[Ozeano BareanBarea]]n itsasoratu zen 1972ko apirilaren 27an. Bidaiak 265 ordu, 51 minutu eta 5 segundu iraun zuen, orbitari 64 buelta eman ondoren eta "Ticonderoga" hegazki-ontziak jaso zuela.

1972ko abenduaren 7an, [[Apolo 17|Apolo 17 misioaren]] ontzia jaurti zen, [[Cañaveral Lurmuturra|Kennedy lurmuturreko]] 39A plataformatik, [[Saturn V|Saturn V kohete]] baten bidez, Floridan (EEBB). Misioa ofizialki AS-512 zeritzon eta Ilargira azken astronautak bidaltzearen arduraduna izan zen. Ilargiratzea helburu zuen seigarren eta azken misioa izan zen, istripurik gabe burutu zen hasierako [[Lurra]] uztean izan ezik: 2 ordu eta 40 minutuko atzerapena egon zen hirugarren faseko presurizazio kontrolean egondako akats batean ondorioz, atzerako kontaketa T-30 segunduetan zegoenean. Gauez aireratu zen [[Estatu Batuak|Estatu Batuen]] lehenengo hegaldi tripulatua izan zen. [[Apolo 17|Apolo 17 misioaren]] tripulazioa, Gemini 9 eta [[Apolo 10]] misioetako [[Eugene Cernan]] komandante eta beteranoak, [[ilargiratze-modulua]]ren arduraduna zen [[Harrison Schmitt|Harrison Schmitt ''Jack'' geologoak]] eta Ronald E. Evans [[aginte-modulua]]ren pilotuak osatzen zuten.

[[Ronald B. EvansekEvans]]ek ''America'' [[aginte-modulua]]ren barnean 147 ordu eta 48 minutu igaro zituen [[Ilargia]]ren orbitan bere kideak igoera-moduluan itzuli ziren arte. Misio honek zenbait marka hautsi zituen: [[Ilargia]]n burututako egonaldirik luzeena, ia 75 ordukoa; etenik gabeko ibilaldirik luzeena satelitearen [[lurrazal]]ean, 7 ordu eta 37 minutu eta ikerketa denboraldirik, oparoena 22 ordu eta 5 minutu. 1972ko abenduaren 19an, astronautek [[Ozeano BareanBarea]]n itsasoratu zuten 301 ordu, 51 minutu ta 59 segunduko bidaia betez. Kasualitatez, itzulerak Wright anaien lehenengo hegaldiaren 69. urteurrenarekin bat egin zuen.

Skylab bilakatu zen [[Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuen]] lehenengo espazio-egoitza. <ref>Raymond LoewykLoewy</ref>k diseinatu zuen 1973tik[[1973]]tik 1979ra[[1979]]ra [[Lurra]]ren inguruan orbitatu zuen ontzi hau. Lehenengo bi urteetan, astronautez osaturiko hiru ibilaldi egin ziren bertara. 1973ko[[1973]]ko [[maiatzaren 14an14]]an, [[Saturn V]] (SL-1 misioa) kohetearen idez jaurti zen 75 tonako espazio egoitza hau. Egoitzak kalteak jasan zituen bere jaurtiketa eguzki- eta meteorito-ezkutuan eta eguzki-panel nagusia hondatu zuelarik. Meteoritoen aurkako ezkututik askatutako zatiek eguzki-panelak osotasunean ireki zezan oztopatu zuen. Horrek, energi eskasia eta ezohiko gainberotzea eragin zuen.

Lehenengo tripulaketak SL-2 misioaren barnean joan zen, 1973ko[[1973]]ko [[maiatzaren 25ean25]]ean Apolo ontzi batekin, [[Saturn IB|Saturn IB kohete]] batek bultzatua. Astronautk[[astronauta|Astronautek]] konpoketa sakonak egin behar izan zituzten espazio ibilaldietan zehar bertan iraun zuten 28 egunetan. Hurrengo misioak, 1973ko[[1973]]ko [[uztailaren 28an28]]an eta [[azaroaren 16an16]]an abian jarri ziren eta 59 eta 84 egun iraun zuten hurrenez hurren, guzira 171 egun osotuz. 1973ko otsailaren 8an, Skylab egoitzaren azken tripulazioa itzuli zen.

Hondakinak Hego hemisferioko zein tokitan jauziko ziren espekulazioak egon ziren. Azkenean, 1979ko[[1979]]ko [[uztailaren 11an11]]an, Australiako lurraldean jausi zen. Ozeaniko herri horrek [[NASA]]ri isuna bidali egin zion eremu publikoan zarama botatzeagatik. Gaur egun, Washington DC hirian ageri da bere erreplika museo aeroespazialean.

Apolo-Soyuz misioa 1975eko uztailean egin zen eta [[Apollo programa|Apolo programaren]] azken misioa izan zen. Misio honek bi nazioen arteko espazio bateratzea lortu zuen. Espazio bateratze hura hiru urte lehenago hasi zen [[Richard Nixon]] eta [[Alekséi Kosygin-]]ek sinatutako akordioan.

Esta[[Estatu Batuak|Estatu Batuen]] protagonistak [[Thomas Sttaford]], Gemini 6A, Gemini 9A eta [[Apolo 10]] bidaietan parte hartu zuena, [[Vance Brand]], espazioan[[espazio]]an zehar iznoiz ez bidaiatu zuena eta Mercury Proiektuko [[Deke Slayton]], Zazpiko Taldea osatzen zuena baina bihotz-arazoak zirela eta, bidaiatzeko aukerarik izan zuena. [[Estatu Batuak|Estatubatuar]] astronautak[[astronauta]]k orbitara heldu ziren Apolo kapsula erabiliz.

[[Sobietar BatasunakBatasuna]]k Soyuz kapsula erabili zuen, bi pertsonetarako edukiera zuena. Astronautak[[Astronauta]]k hauek ziren: [[Alexei Leonov]], 1965ean[[1965]]ean [[ontziz-kanpoko ibilaldia|espazio ibilaldia]] egin zuen lehen pertsona, eta [[Valeri Kubasov]] hasiberria.

Misio honetarako entrenamenduak berriak izan ziren. Kosmonauta [[Errusia|errusiarrak]] [[Lyndon Baines Johnson|Lyndon B. Johnson]] espazio estazioa bisitatu zuten, eta, era berean, [[Estatu Batuak|estatubatuar]] astronautek [[Mosku]] bisitatu zuten. Halaber, bidaiaren kontroladoreak baterako sesioak egin zituzten. Apolo-Soyuz misioa apartekoa izan arren, bi herrialdeen arteko gerturatzearen lekuko bihurtu zen.

Soyuz eta Apolo ontziak zazpi orduko denbora tartearekin bidaliak izan ziren, 1975eko[[1975]]eko [[uztailaren 15ean15]]ean. Akoplazioa bi egun beranduago egin zen, [[uztailaren 17an17]]an. Hiru ordu beranduago, [[Thomas Sttaford]] eta [[Alexei Leonov]] eskuak estutu zituzten Soyuz eskotilan.

Bi ontziak 44 orduz egon ziren batera. Denbora hartan banderak, opariak, janaria, etab. partekatu zituzten. Bitzikeri moduan, esan beharra dago herrialde bakoitzeko kideek hiru hazi eskeini zietela beste herrialdeko kideei, eta, hezi horiek [[Lurra|Lurrera]] bueltatzean landatu egin ziren. Bestalde, misioak akoplamendu eta desakoplamendu maniobrak egin zituen. [[SESB|Sobietarrek]] bost egun eman zituzten orbitan[[orbita]]n, [[Estatu Batuak|estatubatuarrek]], aldiz, bederatzi. Espazioan eman zuten denboran, [[SESB|sobietarrek]] [[Lurra]]ren obserbazio esperimentuak egin zituzten.

1932. urtean, Texas-en jaio zen. Txikitaik aeromodelismoa interesatu zitzaioan. [[Apolo 12]] misioan parte hartu zueneta, misio hartan parte hartu zuen [[Charles Conrad]]en antza, Ingeniaritza Aeronautika ikasi zuen, eta, Marinan piloto gisa jardun zuen, [[NASA]]n sartu baino lehen. [[1973.]]an urtean espaziora[[espazio]]ra bueltatu zen, [[Skylab 3]] misioan parte hartu baitzuen. Bidai hartan, bi hilabetez orbitan egon zen. 49 urterekin erretiratu zen, margolaritzara dedikatzeko asmoarekin. Bere hitzak jarraituz, "[[Ilargia]]n egonda hauxe pentsatu nuen: Lurrera bizirik bueltatzekotan nire bizitza nahi dudan erara biziko dut". Hura izan zen artista izatera bultzatu ziona. Horrexegatik, [[Ilargia]]n egondako artista bakarra da. Berak dioenez, artista pribilegiatua da, inork izan duen bista ikusi baitu, [[Lurra]]ren bista Ilargitik, alegia.

1932. urtean Texas-en jaio zen. Bere aitaren eragina zela eta, hiru urterekin abiazioaz interesatu zen. West Point akademia ospetsuan graduatu zen. [[Apolo 15|Apolo 15 misioaren]] komandante gisa, [[Ilargia]]n oina jarri zuen zazpigarren gizona izan zen. Bertan, Galileoren[[Galileo]]ren [[grabitatearen teoria]] frogatu zuen. Horrek esaten zuenez, luma eta mailu bat aldi berean eroriko dira airerik ez egotekotan. Hala gertatu zen [[Ilargia]]n. [[1971. urtean]]an, 39 urte zituela, [[Ilargia|Ilargira]] heldu zen. Hurrengo sei urteetan zehar [[NASA]]n lan egin zuen. [[2004. urtean]]an, "Las dos caras de la Luna: Nuestra historia de la Raza Guerra Fría Espacial" liburua argitaratu zuen [[Alexei Leonov]] astronautarekin batera, espazioan lehen aldiz ibili zuen gizona, alegia.

[[James Irwin]] astronauta [[Estatu Batuak|estatubatuar]] izan zen eta, era berean, [[Ilargia]] zapaldu zuen zortzigarren gizona ere; izan ere, [[1930]]eko [[martxoaren 17]]an jaio egin zen eta 71 urterekin, 1991n[[1991]]ean hil zen, bihotzekoa emanez, ilargia zapaldu zutenen arteko lehenengoa izanik. 1971. urteko [[uztailaren 31ren31]]ren eta [[abuztuaren 2aren2]]aren arteko tartean, [[Apolo 15]] misioan parte hartu zuen; beste gauza askoren artean, [[James Irwin]], ilargia todoterreno batekin igaro zuen lehenengo gizona izan zen. Bere bidaiatik bueltan, [[James Irwin]]ek 398 argazki saldu zizkion koleziogile alemaniar bati eta, horren ondorioz, [[NASA]]-k debekatu egin zien berriro espaziora joatea berari eta bere Apoloko lagunei.

Hurrengo urtean, 1972an[[1972]]an, talde erlijioso bat sortu zuen, [[High Flight]] izenekoa; izan ere, talde horrekin ararat mendira 7 bidaia antolatu zituen, Noeren arka bilatzen.

Aurretik esan dugun bezala, 61 urterekin hil egin zen, 1991n[[1991]]an, bihotzeko bate joz.

[[John Young|Young]], [[San Francisco]] hirian jaio izan zen, nahiz eta Orlandon[[Orlando]]n, Floridan[[Florida]]n, hazi; honek, ingeniaria aeronautikoan lizentziatzea lortu zuen [[1952. urtean]]an, ohore guztiekin «Georgia Institute of Technology»n. Bukatu ondoren, [[Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuetako]] itsasoko armadan sartu egin zen, pilotu bihurtuz.

[[John Young]]ek, [[Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuetako]] astronautika karrerarik luzeenetarikoa osatu zuen; [[NASA]]n sartu zen [[1962]]. urtean eta Gemini 3an, [[Gemini programa|Gemini 10ean]], [[Apolo 10]]ean eta [[Apolo 16]]an bidaiatu zuen, beste batzuen artean. 42 urtetan zehar [[NASA]]rentzat egin zuen lan, [[astronauta]] aktiboen listan mantenduz; bi hamarkadaz [[NASA]]-rentzat labore adminisitratiboak egin ondoren, [[2004ko abenduaren 31]]an erretiratu egin zen, 74 urterekin.

Txikitatik "western" pelikulak izan zituen gustoko, baina, denbora joan ahala, benetako muga zeruan zegoela ohartu zen, espazioaren mugan, alegia. [[Gerra HotzeanHotz]]ean zehar, misio arriskutsuetan parte hartu zuen, hala nola, F-104 heazkin batean ia-ia [[Lurra]]ren orbitatik atera baitzen. Ehiza-hegazinak gidatzeaz gain, [[1972. urtean]]an, [[Apolo 16an16]]an bidaiatu zuen. [[Ilargia]]n oina jarri duen pertsonarik gazteena da, 36 urte baino ez baitzituen. [[Ilargia]]n 71 ordu eman zituen. Hori izan zen haren espazio esperientzia bakarra. [[1975. urtean]]an [[NASA]] utzi, kristau bilakatu eta negozioetara dedikatu zen.

Chicagon[[Chicago]]n jaio zen [[1934. urtean]]an. [[Bigarren Mundu Gerra]]eko heroien istorioez liluratuta, [[Eugene Cernan]]-ek [[San DiegokoDiego]]ko Miramar hegazkin pilotoen eskolan ikasi zuen, gaur egun [[Top Gun]] bezala ezaguna. [[Gemini 9]] misioa egin ostean, [[ontziz kanpoko ibilaldia|espazio ibilaldia]] egin zuen bigarren [[Estatu Batuak|estatubatuarra]] (eta hirugarren gizakia) izan zen. Halaber, [[Ilargia]]n oina azken aldiz jarri duen pertsona da [[Eugene Cernan]].

[[1958]]ko [[uztailaren 29]]an, [[Dwight David Eisenhower|Eisenhower]] presidente estatubatuarrak National Aeronautics and Space Act siatu zuen, eta, modu horretan, National Aeronautics and Space Administration ([[NASA]])sortu zen. 1958ko[[1958]]ko <ref>urriaren 1ean1</ref>ean [[NASA]]k bere lehen operazioa aurrera eraman zuen. Momentu hartan, [[NASA]]k lau laborategi eta 8.000 langile zituen, National Advisory Committee for Aeronautics (NACA).ean lan egiten zutenak. Bere aurrekaria zen NACAk 5 milioi dolarreko , [[NASA]]ren aurrekontua 5.000 miliokoa zen. Apollo 11ren ilargiratzeak 20-25 mila milioi dolar kostatu zuen.

[[Gerra HotzarenHotza]]ren egoera zela eta, bi bandoek izan zituzten galera ekonomikoak jakitea zaila suertatzen da. [[1989]]an, [[Sobietar Batasuna]]ren generala zen M. Moiseyev-ek, urte hartan misio espazialerako 6.900 milioi [[errublo]] (4.000 milioi dolar)inbertitu zirela esan zuen. Beste iturri [[SESB|sobietarrek]] zifra hori programa guztiaren gastuak zirela esan zuten. Zenbaki horien fidagarritasunaz gain, [[Gerra Hotza]]ren kontestua kontuan hartu behar da, hau da, bi potentzien propaganda sistemen pisuak kontuan hartu behar dira zifra horiek interpretatzeko unean.

Errusiarren[[Errusia]]rren aldetik arazo ugari egon ziren, batez ere, barneko lehiak. SESBek ez zuen [[NASA]] bezalako erakunderik. [[Zientzia]] munduan eskua sartu zuten politikariek progresu zientifikoa zaildu zuten. Lehia espazialean parte hartu nahi zuten zientzialariek politikari komunista baten oniritzia izan behar zuten. 1964ean[[1964]]ean, diseinalari nagusien artean, [[SESB]]ek 30 jaurtitze eta ontzi-espazial programa ezberdin egin zituzten. [[Sergei Korolev|Korolev]]-en heriotzaz ostera, [[sobietar programa espaziala]] berpiztu egin zen. [[1974]]ean, programa espaziala berrantolatu egin zen eta Energia kohetea sortu zuten, transbordadorearen efikazia handitzeko.

Halaber, [[SESB|sobietarrek]] desabantaila ekonomikoa izan zuten lehia espazialan zehar. [[SESB|Sobietar]] [[ekonomia]] munduko bigarrena izan arren, estatubatuarren sistema ekonomikoa nagusi zen mundu mailan. Azkenean, [[SESB|sobietarren]] antolaketa ezak eta diru faltak hasiera batean izan zuten abaintaila galtzea ekarri zuten. Aditu batzuen hitzetan, lehia espazialean inberituriko dirua [[SESB|sobietar]] krisi ekonomikoan kalte garrantzitsuak ekarri zituen, batez ere [[1970]]-[[1980]] urteen artean. Era horretan, [[Sobietar BatasunarenBatasuna]]ren kolapsoa ekarri zuen faktorea izan zen.

Hala berean, [[Soyuz 1]] eta [[Soyuz 11]] [[SESB|sobietarren]] bidaiek kosmonauten heriotzak izan zituzten.Soyuz 1a, 1967ko[[1967]]ko [[apirilaren 23an23]]an orbitan jarri izan zena, kosmonauta batek gidatzen zuen, [[Vladimir Komarov]] koronelak, hain zuzen ere. [[Komarov]] hil egin zen bere ontzia [[Lurra|Lurrean]] sartu zenean bere bidaia amaitzerakoan. [[1971]]ean, Soyuz 11n zihoazen [[Georgi Dobrovolski]], [[Viktor Patsayev]] eta [[Vladislav Vólkov]] itota hil egin ziren Lurrean berriro sartzerakoan.