Bauhaus: berrikuspenen arteko aldeak

'''Bauhaus''' [[Dessau]]n ([[Alemania]]n) egindako [[arkitektura]] -eskola da, [[Walter Gropius]] eta [[Peter Behrens]]ek diseinatua.

Gropius izan zen bertako zuzendaria eta geroago [[Mies van der Rohe]] arkitekto maisuak zuzendu zuen. 1933.ean [[nazi]]ekin tratutan ibili zen Mies eskola itxia izan ez zedin,; alabaina, azkenik itxi egin behar izan zuen naziek sortutako presio politiko eta ideologikoengatik.

Garai hartako artistazenbait ezberdinekartistak eman zuten klaseakeskola Bauhausen, besteakhala beste,nola [[Wassily Kandinsky]], [[Piet Mondrian]], [[Paul Klee]] edo [[Laszlo Moholy-Nagy]]k.

1919an, Walter Gropius arkitekto alemaniarrak arte- eta lanbide -institutu bat sortu zuen [[Weimar]]ren (Alemania), Bauhaus institutua, arte aplikatuen eskola baten eta akademia baten fusioz. Institutu berriaren programetan alde batera utzi ziren bai akademiaren tradizio historikoa bai lanbide -eskolaren [[eskulangintza|eskulan]] -metodologia. Bauhausek XIX. mendean artearen eta eskulangintzaren artean izan zen haustura gainditzeko ahalegina egin zuen, [[industria]] -produkzioaren arazoei aurre eginez, hala alderdi sozialean (eskulangintzaren kalitatea galtzea lan masifikatuan) nola alderdi espresiboan. HonenbestezHorrenbestez, hizkuntza komun bat eraikitzen saiatu zen, zeregin artistikoaren zuzeneko praktiken eta teknologia berrien eta gizabanakoaren behar fisiologiko eta psikologikoen azterketa metodologiko zehatzean oinarritua.

Europa guztiko osoko[[abangoardia]]ko artistak lotu zitzaizkion proiektuari, eta itzal handiko arkitekto, eskultore eta pintoreak aritu ziren Bauhausen irakasle: Johannes Itten, Lyonel Feininger, Adolf Meyer, Oskar Schlemmer, Vasily Kandinski, Laszlo Moholy-Nagy eta Paul Klee, besteak beste, Josef Albers eta Marcel Breuerez gainera, eskolan bertan ikasitakoak biak. Ikastaroak hiru urte eta sei hilabeteko iraupena zuen. Materialen gaitasunei eta lantze -prozesuen ezaugarriei buruzko irakaspenei eta esperimentazioei sinbologia formalari buruzko ikasgaiak (ikuspena, irudikapena, konposizioa) gehitu zitzaizkien, alor desberdinetakoaskotako esperimentazioak modu organiko batez sintesi batera ekartzeko, zeinaren azken buruko adierazpenak -hots, arkitekturak- arazo estrukturalak eta apaingarriak konpondu beharko zituen.

[[Fitxategi:Bauhaus Chair Breuer.png|thumb|left|200px|Wassily aulkia, baita ere B3 aulkia ere, [[Marcel Breuer]] arkitektoarena.]]

Eskolak bere lanak erakusketa, hitzaldi, ikuskizun, liburu eta manifestuen bidez zabaltzeko era berritzaileak akademiaingurune ingurunearenakademikoaren eta Weimarreko [[burgesia]]ren etsaitasuna piztu zuen berehala. 1925ean [[boltxevismo]]z akusatu zuten, eta [[Dessau]]ra aldatu behar izan zuen Bauhausek. Walter Gropiusek, bere lantegiko beste irakasle eta ikasleen laguntzarekin, bere egitarauaren estandar analitikoen neurrira ebakitako eraikin bat egiteko aukera izan zuen horrela, funtzioen arabera hiru multzo nagusitan banaturik eraikina: lantegiak, ikasleen etxebizitzak eta ikasgelak, eta, agintariek hala eskatuta, Dessauko institutu teknikoko ikasgelak.

Hiru eraikinok, desberdinak [[fatxada]]n, bolumenean eta garaieran, igarobide baten bidez komunikatu zituen bulegobulegoen aldearekin, eta loturazko hegal apal baten bidez areto nagusiarekin, antzokiarekin eta tabernarekin, multzo angeluzuzen orekatu bat osatuz. Eraikin -multzoaren parterik ikusgarriena lantegien eraikina da, non [[hormigoi]]zko egitura kristalezko fatxada mehe batez estalia baitago hiru aldetan, eta [[altzairu]] heltzezkobeltzezko zerrenda meheen segida batez ildaskatua, halako eran ezennon gorputz prismatikoak arinagoa eta gardenagoa ematen baitu. Eraikin hauhori ezinbesteko erreferentzia da Europako arrazionalismoaren historian: Bauhausen bilaketaren sintesi espresibo perfektua da.

Bauhausen garaian muturreraino eraman zen hirigintzaren eta gizarte -arazoen ikerketa, are egoera politiko gero eta itogarriagoaren erantzun gisa ere. 1928an, Gropiusek [[Hannes Meyer]]en eskuetan utzi zuen eskolaren zuzendaritza, eta 1932an agintariek institutua itxi eta irakasle guztiak kaleratu zituzten.

Geroxeago, Berlinen zabaltzeko ahalegina egin zuten, baina 1933an naziek behin betiko desegiteko agindua eman zuten. Irakasleetako batzuk Estatu Batuetara joan ziren.

== Kanpo -loturak ==