Aimara: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
tNo edit summary
1. lerroa:
{{Hizkuntza infotaula
| izena = Aimara
| jatorrizko izena = AymaraAymar aru
| familiaren kolorea = Amerikarra
| estatuak = [[Bolivia]], [[Txile]], [[Peru]]
17. lerroa:
== Sarrera ==
 
Antiplanoko aymara (edo aymara)aimara [[Ande]]etako hizkuntza bat da, 1.600.000 hiztun dituena, Titicaca lakuaren inguruan: 1.237.658 aymaraaimara-hiztun boliviar ditu, 296.465 perutar eta 48.477 txiletar. Badira, era berean, zenbait komunitate Argentinako Salta eta Jujuy probintzietan, baina ez dakite hizkuntzaz mintzatzen. AymarakAimara hizkuntzak bi ahaide ditu: kawki eta jaqaru, Limako probintzia batzuetan oraindik ere erabiliak. [[XIX. mende]]an, Antonio Raymondik, Sebastián Barrancak eta Julio C. Tellok hiru hizkuntzon arteko antzekotasuna susmatu zuten, baina Marta J. Hardman-en lanek zehatz-mehatz baieztatu zuten susmo hori [[1960ko hamarkada]], hirurak ''jaqi'' familiakoak direla frogatuz. Hala ere, Alfredo Torero hizkuntzalariak "aru" izena eman zion. Berriki, Rodolfo Cerrón-Palominok proposatu du taldeari "aimara" deitzea. Haren iritziz, nomenklatura simetrikoa dauka [[kitxua]] familia linguistikoarekin. Kawkia hiltzat jo daiteke; jaqarua, ordea, tupean oinarriturik (Yauyos), mila bat tupinok bakarrik hitz egiten dute eta gehienak Liman bizi dira.
 
== Fonetika ==
 
Oro har, aymarazkoaimarazko hitzak paroxitonoak dira, bokalen luzaketak azentuazioa alda diezaiekeen arren.
 
=== Bokalak ===
 
Kitxuak eta arabiera klasikoak bezala, aymarak bakarrikaimarak hiru bokal ditubesterik ez du: a, i eta u; dena dela, luzatzen ditu (gaineko dieresiaz adierazten da idatzian). Beraz, sei bokal hauetaz baliatzen da: ä, a, ë, i, ï, u, ü.
 
=== Kontsonanteak ===