21:15, 6 urtarrila 2011ko berrikusketa aldatu BetoñoBot (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak 12.090 edits t Bot: Automated text replacement (-batzutan +batzuetan & -Batzutan +Batzuetan) ← Aurreko ezberdintasuna		18:41, 21 maiatza 2011ko berrikusketa aldatu desegin Marklar2007 (eztabaida \| ekarpenak) 212.793 edits t →‎Gaztainak Euskal Herrian Hurrengo ezberdintasuna →
19. lerroa: {{aipu\|Herri askorentzat gaztainak uzten antzekoak dira... [...] familia gutxi daude han - noblezia ez beste - ogiz elikatzen denik, hau soilik asteko zazpigarren egunean edo jai nagusietan besterik jaten ez dutelarik [...] orokorrean pertza handietan eta txerri haragiarekin bat prestatzen dute, eta gustu handiz gisatu edo ogi gisa jan ohi dute."\|Jean Baptiste Bruyerin Champier, [[XVI. mendea]].}} Gugandik gertuago eta jada [[Euskal Herria]]n [[1914]] ~~urtealdera~~urte aldera [[Serapio Mujika]] zera zioen [[Gipuzkoa]]ri buruz: {{aipu\|Fruituen artean, garrantzitsuena gaztaina litzateke, oraindik neguko lau hilabeteetan zehar nekazariarentzat jaki gisakoa baita, gainera saldu eta txerrientzako bazka modura erabili ohi da."\|[[Serapio Mujika]], [[1914]].}} [[Astigarraga]]n adibidez, [[1756]]an elizari elikagai edo jakietan ordaindu zioten: [[gari]]a, [[baba]] eta 649 errealeko balioko abelburua; 232 [[Erreal (dirua)\|erreal]] eta 17 ~~maravedi~~[[marabedi]] [[sagar]] eta [[liho]]; 1.556 erreal eta 17 ~~maravedi~~marabedi [[arto]] eta gaztain. Honek garai hartan gaztainak zuen garrantzia adierazten du; artoak eta gaztainek beste gainontzeko produktu guztien balorea bikoizten baitzuten. Orokorrean Euskal Herri hezeko jendearen elikapenean oinarrizko elementuak bost izan zirela esan dezakegu: babak, [[babarrun]]ak, artoa, gaztaina eta [[txerri]]a. Gizarte hobekuntzekin elementu hauek beste batzunegatik ordezkatuak izan ziren. [[Espainiako Gerra Zibila]] batera eta batez ere "gosete garaia" zenarekin batera, beste jakien eza arintzeko asmoz lehengo produktu horiek banatu ziren eta soilik [[1950eko hamarkada]] ostean bigarren maila batean bazterturik gelditu ziren. 29. lerroa: [[Fitxategi:Maroni.jpg\|thumb\|250px\|left\|Morkotsak goian, gaztainak behean.]] [[Azukre]]aren ~~orokortzerarte~~orokortzera arte, gaztain egosi eta erreak etxebizitzetako ohiko deserta edo postreak izan dira, aldiz egun nabarmenetan gaztainak ogi labean erre ohi ziren, noski, Euskal Herrian usadiozko postreak izan diren [[mamia]], [[gaztanbera]] eta fruituen salbuespenarekin. Bitxikeri gisa, [[Resurreccion Maria Azkue]] jaunak Gipuzkoa eta [[Bizkaia\|Bizkaiko]] hainbat tokitan jasotakoa aipatzea merezi du, horren arabera gaztain gordinak jan ezkero [[urdail]]ean tripa-[[zorri]]ak sortzen omen ziren. === Kontserbazioa === [[Fitxategi:Castañas asadas.jpg\|thumb\|250px\|right\|Gaztain erreak.]] Gure herrialdean, gainontzeko Europan gisan, gaztainak kontserbatzeko metodo ugari erabili izan ohi dira (~~gutzienez~~gutxienez hilabete batzuetan zehar). Euskal Herrian helburu horretarako gure arbasoek erabilitako konponbideak lautan sailka ~~ditzazkegu~~ditzakegu: # Ziur aski antzinakoena dena, lurzoruan zuloa egin eta bertan gaztainak lurperatu, aurretik morkotsa eta azala kendu zaielarik. Gero zuloa buztinez hermetikoki itxi ohi zen. Barnealdean jazotzen zen fermentazio txikiak lehendik gelditzen zen aire eskasa kontsumitzen zuen, honela usteltze prozesua egonkortzen zen eta [[har]]rrak egotea saihesten zen, oxigenorik ez baitzegoen.

Gaztainerre: berrikuspenen arteko aldeak