|
| web = http://thomassankara.net
}}
'''Thomas Isidore Noël Sankara''' ([[Yako]], orduan [[Volta Garaia]], [[1949]]ko [[abenduaren 21]]a-[[Uagadugu]], [[Burkina Faso]], [[1987]]ko [[urriaren 15]]a) [[Burkina Faso]]ko liderra izan zen. Haren gobernupean, [[1960]]an [[independentzia]] formala eskuratu zuen baina [[metropoli]]aren eraginpean segitzen zuen, [[Volta Garaia]] izen [[Kolonialismo|kolonial]] horia utzi eta "Burkina Faso" izena hartu zuen urteetan.
Volta Garaia zeritzonak [[independentzia]] formala eskuratu bai, baina oraindik [[metropoli]]aren eraginpean segitzen zuen. [[Afrika]]ko [[deskolonizazio]]aren buruzagi erreferentzialenetakoa izanik, xarma pertsonal handia [[demokrazia partehartzailea]]ren ikutua zuen politikarekin konbinatu zuen; bere ekimen iraultzaileak. [[ustelkeriaUstelkeria]]ren kontrako borroka, hezkuntza eta nekazaritzaren garapena eta emakumeen egoeraren hobekuntza bultzatu zituen etaharen horiekimen delairaultzaileak. Horregatik, zenbaitek "Afrikako [[Che Guevara]]" ezizena jarri zioten<ref>[http://static.rnw.nl/migratie/www.radionetherlands.nl/currentaffairs/071015-Burkina-Faso-Sankara-redirected Thomas Sankara, "Afrikako Che Guevara"] ''[[Radio Netherlands Worldwide]]'' irratian, [[2007]]ko [[urriaren 15]]a.</ref><ref>[http://www.socialistunity.com/?p=893 ''Africa's Che Guevara''], Andy Newman, ''Socialist Unity'', 2007ko [[urriaren 23]]a.</ref><ref>[http://sarahgoyens.blogspot.com/2009/01/africas-che-guevara.html ''Africa's Che Guevara''], ''Sarah in Burkina Faso''.</ref>. '''Sankara''' [[Frantzia]] botereaginte kolonial ohiarenohiak eta herrialdeko zenbait sektore tradizionalen oposizioak [[1987]]kobere [[urriarenkontra 15]]eko bere kontrakobultzatutako [[estatu-kolpe]]aan eraginhil zuten.zen, '''Sankara'''[[1987]]ko egun[[urriaren horretan hil zuten15]]n.
== Biografia ==
[[Frantzia]]k menpean hartutako [[Volta Garaia]]n jaio zen [[1949]]an. Marguerite ([[2000]]n hila) eta polizia zen Sambo Josephen ([[1919]] – [[2006]]) semea zen<ref>[http://www.ouaga-ca-bouge.net/Deces-de-Joseph-sambo-pere-du.html Familiari buruzko datuak]</ref>. Familia [[katoliko]] batean hazia, '''"Thom'Sank"''' [[Silmi-Mossi]] izeneko gizataldekoa zen; talde hori gizon [[mossi]] eta andrazko [[fulani]]en seme-alabek osatzen dute eta mossi herriaren [[kasta]] sisteman mailarik baxuena da. [[Lehen hezkuntza]] [[Gaoua]]n eta Bigarrena herrialdeko bigarren hiririk handiena den [[Bobo-Dioulasso]]n egin zituen. ▼
▲[[Frantzia]]k menpean hartutako [[Volta Garaia]]n jaio zen [[1949]]an. Marguerite ([[2000]]n hila) eta poliziaSambo zen SamboJoseph Josephenpoliziaren ([[1919]] – [[2006]]) semea zen<ref>[http://www.ouaga-ca-bouge.net/Deces-de-Joseph-sambo-pere-du.html Familiari buruzko datuak]</ref>. Familia [[katoliko]] batean hazia, '''"Thom'Sank"''' [[Silmi-Mossi]] izeneko gizataldekoa zen; talde hori gizon [[mossi]] eta andrazko [[fulani]]en seme-alabek osatzen dute eta mossi herriaren [[kasta]] -sisteman mailarik baxuena da. [[Lehen hezkuntza]] [[Gaoua]]n eta Bigarrena herrialdeko bigarren hiririk handiena den [[Bobo-Dioulasso]]n egin zituen.
[[Bigarren Mundu Gerra]]n aitak frantses armadan borrokatu zuen eta [[nazi]]ek atxilotu zuten. Familiak Thomas [[apaiz]] katolikoa bihurtzeko nahia zuen; beraz, ideia [[Marxismo|marxisten]] defendatzailea izanik ere [[kristautasun]]aren eragin zuzena izan zuen eta [[Koran]]a ere ezagutzen zuen, gauza inportantea [[Burkina Faso]]n gehiengo [[musulman]]a dagoelako. ▼
▲[[Bigarren Mundu Gerra]]n aitak frantses armadan borrokatu zuen eta [[nazi]]ek atxilotu egin zuten. Familiak Thomas [[apaiz]] katolikoa bihurtzeko nahia zuen; beraz, ideia [[Marxismo|marxisten]] defendatzailea izanik ere , [[kristautasun]]aren eragin zuzena izan zuen eta [[Koran]]a ere ezagutzen zuen ,: gauza inportantea azken hau, [[Burkina Faso]]n gehiengo [[musulman]]a dagoelakobaitago.
=== Militarra ===
[[1966]]an [[Bigarren hezkuntza]]n oinarrizko prestakuntza [[militar]]ra jaso eta gero, 19 urterekin karrera militarra hasi zuen. Urtebete geroago [[Madagaskar]]rera bidali zuten [[Antsirabe]] hirian ofizial izateko ikasketak egiteko;egin hanzitzan. Han, [[1971]] eta [[1972]]ko herri-[[matxinada]]k ikusi zituen. Azken urte honetan Volta Garaira itzulitaitzuli eta [[1974]]an [[Mali]]rekiko mugangerran estatuparte honekin izanhartu zuen. gerran; biBi estatu hauek Frantziarekiko independentzia formala [[1960]]an eskuratu zuten.
[[Uagadugu]] hiriburuan ezagun egin zen;. Jendartean ospea izaten lagundu zioten, alde batetik [[gitarra]] jotzaile ona izateak (''Tout-à-Coup Jazz'' taldean jotzen zuen) eta bestetik [[motozikleta]]k gustuko izateak popular bihurtzen lagundu zuten.
[[1976]]an [[Pô]]n kokatuta zegoen militarranmilitarren trebatzeko zentroaren [[komandante]]a bilakatu zen. Urte berean, [[Maroko]]n [[Blaise Compaoré]] ezagutu zuen. [[Saye Zerbo]] [[koronel]]aren presidentzian ofizial gazte talde batek "Ofizial komunisten taldea" (''Regroupement des officiers communistes'', [[ROC]]) erakunde sekretua eratu zuen;. '''Sankara''' eta Compaorérekin batera, kiderik ezagunenak [[Henri Zongo]] eta [[Jean-Baptiste Boukary Lingani]] ziren. Taldearen arabera independentzia formalak ez zien herritarrei garapen edotaeta aldaketarik ekarri, eta funtsean herria egoera [[Neokolonialismo|neokolonialean]] murgilduta zeudenzegoen.
=== Presidente ===
[[Blaise Compaoré]]k antolatutako [[estatu-kolpe]]akari esker, '''Sankara''' [[1983]]ko [[abuztuaren 4]]an, 33 urterekin beraz, [[presidente]] bihurtu zuen. Sankarak [[iraultza]]ile eta [[Antiinperialismo|antiinperialistatzatantiinperialista]] jotzendefinitzen zuen bere burua, eta [[Kuba]]renko edotaeta [[Ghana]]ko presidentegobernuek moduanbezala, "iraultza demokratiko eta popularra" bultzatzenbultzatu zuen, [[Jerry Rawlings]]en eragina zuela esaten zueneraginpean. [[Polizia]]ren lana [[ustelkeria]]ren, [[baso-soiltze]]aren eta [[gose]]aren kontra bideratu zuen eta [[hezkuntza]] eta [[osasun]]gintza publikoak sustatu zituen. Herrietako buruzagi tradizionalen pribilegioak ezeztatu zituen.
[[1984]]an iraultzatik urtebetera, estatuari izen berria ipini zioten: "[[Burkina Faso]]" ("gizaki zintzoen lurraldea" [[mossiera]] eta [[diulera]]z); [[bandera]] eta [[ereserki]]a ere aldatu zituzten. BereSankarak bere gobernuan andrazko batzuk sartu zituen eta emakumeen estatusa hobetzen aitzindaria izan zen; [[ablazio]]a eta [[poligamia]] ilegal bihurtu zituen eta kontinenteko lehen gobernuburua izan zen [[HIES]]a [[Afrika]]rakorentzako mehatxu larria zela onartzeko kontinenteko lehen gobernua izan zensalatzen. Gobernuaren [[Mercedes-Benz|Mercedes]] ibilgailuak saldu eta [[ministro]]entzako auto ofizialak izateko [[Renault 5]]ak (herrialdeanherrialdeko merkeenakauto zirenakmerkeenak) hartu zituzten. BereSankararen zaintza pertsonala motozikletadun emakumeek osatzen zuten eta. [[Uagadugu]]ko [[armada]]ren [[armategi]]a estatuko lehen [[supermerkatu]]a bilakatu zen.
Horrek guztiak oso popular bihurtu zuen bere herritarren artean eta nazioartearen arreta erakarri zuen. Munduan [[Lerrokatu Gabeko Mugimendua]]ren buruetakoa izan zen; bere hitzaldietan batez ere Frantziaren kolonialismo eta neokolonialismoa salatzen zuen eta baita frantses gobernuarekin interes-loturak zituzten [[Boli Kosta]] eta [[Mali]]ko gobernuak ere. [[NBE]]n bertan herrien jateko, edateko eta hezkuntza jasotzeko duten eskubideaz hitz egin zuen.
[[1985]]eko [[errolda]] egiten ari zenean Frantziak lagundutako [[Mali]]ren aldekoen ekimenak suertatu ziren eta tentsio horiengatik ehun bat lagun hil ziren bost eguneko gerra hasi zen; hildako gehienak [[Mali]]ko hegazkin batek [[Ouahigouya]]ko [[azoka]]ren kontra jaurtitako bonbak eragin zituen. Gerrari "[[Gabonetako gudua]]" izena eman zitzaion, gertatu zen egunengatik.
| 