Beterriko gipuzkera: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Beterriko hizkera izenburuaren ordez, Beterriko gipuzkera ezarri da: Zehatzagoa da, eta Euskaltzaindiak hala aipatzen du 57. arauko azalpenetan
No edit summary
2. lerroa:
{| class="infotaula" align="right" style="width: 22em; border: solid black 1px"
|-
! colspan="2" style="font-size: larger;text-align: center;" | Beterriko hizkera edo Beterriko azpieuskalkiagipuzkera
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" | [[Fitxategi:Beterriko hizkera.png|300px]]</br>{{legend|#dc221f|Beterriko hizkerangipuzkeran mintzatzen diren udalerriak.}}
|- style="vertical-align: top;"
! Euskalkia :
15. lerroa:
[[Tolosalde]]ko udalerriak: [[Abaltzisketa]], [[Alegia]], [[Altzo]], [[Amezketa]], [[Bedaio]] eta [[Orendain]]
|}
'''Beterriko hizkeragipuzkera'''<ref>Euskaltzaindiaren edo57. arauko azalpenak: «Euskalkia gipuzkera da. Bereizi behar denean erants daiteke Goierriko, '''Beterriko, azpieuskalkia'''etab.»</ref> [[gipuzkera]]ren azpieuskalki bat da, [[Gipuzkoa]]ko erdi-ekialdeekialdean eta ipar-ekialdean mintzatzen den [[euskara]]ren azpieuskalki edo hizkera dadena. Azpieuskalki hau —bereBere izenak dioen bezala—bezala, Gipuzkoako ''Behealdeko Herrian'' mintzatzen da, hots, [[Oria]] ibaiaren [[arro]]aren behealdean (bai eta [[Donostialde]] osoan eta [[Oarsoaldea]]ren zati batean ere); aitzitik, [[Goierriko hizkera]] Gipuzkoako ''Goialdeko Herrian'' mintzatzen da, hau da, Oriaren arroaren goialdean.
 
== Beterriko hizkeragipuzkera egiten den eremua ==
Beterriko hizkera egiten dute [[Donostialde]] osoan eta [[Tolosalde]] osoan (Tolosaldeko hegoaldean, [[Goierriko azpieuskalkia]]rekin lotura egiten duen hizkera); eta [[Oarsoalde]]ko [[Errenteria]] eta [[Pasaia]] udalerrietan. Oarsoaldeko beste udalerrietan ([[Lezo]] eta [[Oiartzun]]), aldiz, [[Iparraldeko goi nafarrera]] egiten dute. Hala ere, Errenteriako eta Lezoko hizkerak maiz erdialdeko euskalkiaren eta iparraldeko goi-nafarreraren arteko trantsizio-aldaeratzat sailkatu ohi dira; eta ikerketa batek frogatu duen bezala, Errenteriako euskaldun zaharrenen artean iparraldeko goi-nafarreraren ezaugarriak agerikoak dira<ref>[http://www.errenteria.net/es/ficheros/40_8185es.pdf Errenteriako euskararen kokapen dialektala,] Josep del Río, ''Bilduma'', 22. zkia</ref>.
 
[[Tolosaldea|Tolosaldeko]] hegoaldean dauden udalerriek [[Goierriko hizkera]]rekin loturagune egiten dute, hots, bi azpieuskalkien arteko hizkera egiten da han; [[euskalari]] batzuek Beterriko hizkeratzatgipuzkeratzat sailkatzen dute,<ref>«Gaur egun, behinik behin, Abaltzisketak eta Ikaztegietak egiten dute Goierri eta Tolosaldearen arteko lotura [...]». Koldo Zuazo: ''Euskalkiak, herriaren lekukoak''. 138.orria, [http://www.otamotz.com/UZEuskara/uze/uze_sarrera.html Otamotz euskara elkartearen webgunean aipatua].</ref> eta beste batzuek Goierriko hizkeratzat<ref>Ikus [http://www.otamotz.com/UZEuskara/uze/argazkiak/gr_sarrera_e2.jpg Pedro Irizar euskalariak 1970ean eginiko Goierriko hizkeraren mapa] (Pedro de Yrizar: ''Morfología del verbo auxiliar vasco'', «Subdialecto meridional: variedad de Cegama» atala. Otamotz euskara elkartearen webgunetik hartua). Gorriz, Goierriko hizkeraren aldaera bakoitzaren izenaren ondoan, 1970ean zituen hiztunen kopurua ageri da.</ref><ref>Irene Hurtado euskalariak ere Pedro Irizarrek zehaztutako muga hori gaur egungotzat jotzen du: «Goierri eskualde zabala izanik, sartaldea eta sortaldea bereizi ditu filologo bizkaitarrak zenbait elementu aztertzeko. Aldaketa batzuk herriz herri ematen dira eta beste kasu batzuk Goierri osoan ematen dira eta baita Tolosaldean ere. Bi eskualde nagusi horien arteko hizkera-muga Alegia eta Legorreta artean kokatuko litzateke.» (Joxemi Saizar: [http://www.argia.com/argia-astekaria/1813/goierri-eta-tolosaldeko-hizkeren-azterketa-liburuan «Goierri eta Tolosaldeko hizkeren azterketa, liburuan»], ''Argia'', 2001-06-24)</ref> (horretarako arrazoien adibide bat: herri horietako euskaran, ''ogia'' hitzaren ahoskera Goierriko hizkerako ''ogie'' da zaharren artean, eta ez Beterriko hizkerako ''ogija'').
 
=== Beterriko azpieuskalkiko udalerrien zerrenda ===
28. lerroa:
 
=== Beste azpieuskalkiekiko lotura egiten duten udalerriak ===
Udalerri hauetan egiten den euskarak baditu Beterriko hizkerarengipuzkeraren ezaugarriak, eta beste azpieuskalkiren batenak ere.
* [[Goierriko hizkera]]rekiko lotura egiten duten udalerriak: [[Abaltzisketa]], [[Alegia]], [[Altzo]], [[Amezketa]], [[Baliarrain]], [[Bedaio]], [[Ikaztegieta]] eta [[Orendain]].