Arrisku-sari
Arrisku-saria finantza-kontzeptu bat da, finantza-sistemako profesionalek erraz maneiatzen zuten arren, gure etxeetan finantza-krisian sartu zena eta ordutik presente egon dena. Batez ere posizioak eskalatzen dituenean eta gaur egungo lehen planora itzultzen denean, eta, askotan, ohartarazpenak egiten dituenean maximo berriak markatuko dituen beldurrez.[1]
Zor publikoaren merkatuarentzat, arrisku-saria inbertsiogileek herrialde jakin bateko ekonomian duten konfiantza neurtzen duen adierazlea da.[2] Hau da, nazio baten finantza-osasuna ezagutzeko termometro gisa balio du eta, zenbat eta altuagoa izan, orduan eta mesfidantza handiagoa jartzen da herrialde horren ekonomian.[3]
Horrela, arrisku-saria (arrisku-herrialdea ere esaten zaio), arrisku gehien duten aktiboak dituen herrialde batek jaulkitzen duen zorrari eskatzen zaion interesaren arteko diferentziala edo spread-a da, arriskurik gabeko beste herrialde batek jaulkitzen duen zorrarekin alderatuta. Beraz, herrialde batek merkatuetan finantzatzeko ordaintzen duen gainprezioa edo interes gehigarria da, beste herrialde batzuekin alderatuta.[4]
Hori dela eta, herrialde batek arrisku-saria altua duenean, inbertitzaileek herrialde horren arriskua beste batzuena baino handiagoa dela ikusten dute, eta, horregatik, interes handiagoa eskatzen diote bere zorra erosteko. Horrela, finantza aldetik hain fidagarria ez den herrialde bati dirua mailegatzen ari zaizkiola konpentsatzeko. Hau da, arrisku-sari handia duen herrialde bati gehiago kostatzen zaio bere burua finantzatzea, eta inbertitzaileek, aldiz, arrisku handiagoa hartzearen truke, etekin handiagoa aurkitzen dute.[5]
Kalkulua aldatu
Arrisku-saria honela kalkulatzen da: herrialde baten zorragatik ordaintzen den interesaren eta beste baten zorragatik ordaintzen denaren arteko aldea. Herrialdeek euren artean eskatzen duten dirua zor publiko bezala ezagutzen da, eta mailegu guztiak bezala, herrialdearen fidagarritasunaren arabera kalkulatzen diren interesak ditu.[6]
Estatu batek maileguak arazorik gabe ordain ahal baditu, diru arazoak izan ditzakeenak baino interes gutxiago izango ditu. Arrisku-saria kalkulatzeko, puntuetan neurtuta, zorraren interes gutxien duen herrialdea aukeratzen da, eta haren interesa besteenarekin alderatzen da. Adibidez, "A" herrialde baten interesa% 1 bada eta "B" beste herrialde batena% 5 bada, bi ehunekoak kenduta eta ehun zenbakiarekin biderkatuta lortzen da prima, hau da, % 5 -% 1 =% 4, hau da, 400 oinarrizko puntu. Hau izango litzateke "B" herrialdearen arrisku saria.[7]
Definizio orokor horrek bi adiera berezi onartzen ditu:
Arrisku-prima teorikoa, arriskuagatik prezio bat ordaintzeko joera txikiena izango litzatekeena eta probabilitate objektiboen kalkuluan oinarrituko litzatekeena.
Arrisku-prima subjektiboa edo negoziatua. Merkatu-mekanismo batek arrisku-sari teorikoaren benetako balioaren gainean kalkulatutako balioa izango litzateke, eta askotan, probabilitateak ezezagunak direnez, ezin da objektiboki kalkulatu.
Zor publikoaren merkatuan, arrisku-saria, zorraren diferentziala ere deitzen dena, herrialde batek merkatuetan finantzatzeko ordaintzen duen gainprezioa da, beste herrialde batzuekin alderatuta. Zorraren diferentzial hori arrisku-prima subjektibo edo negoziatu bat da, eta finantza-merkatuetan lortutako adostasuna edo estimazioa islatzen du. Bere balioa arrisku prima teorikotik desberdindu daiteke, zurrumurruen eragina baitu, eta bere balioa informazio ekonomiko faltsuen aurrean ere alda daiteke.
Honela, herrialde baten arriskua zenbat eta handiagoa izan, orduan eta handiagoa izango da bere arrisku prima eta handiagoa izango da bere zorraren interes tasa. Horrela, arrisku-sariak esan nahi du inbertsiogileek konfiantza dutela ekonomiaren sendotasunean.
Adibidea aldatu
Orokorrean aldatu
Adibide honek probabilitate objektiboak ezagutzen direlako arrisku-prima teorikoa kalkulagarria den kasu bat aztertzen du. Lor bedi telebistako lehiaketa-programa bat, non parte-hartzaile batek ate bat aukera dezakeen bi aukeraren artean. Batak 1.000 euro ezkutatzen ditu eta besteak zero euro. Gainera, demagun anfitrioiak 500 euro hartzeko aukera ere ematen diola lehiakideari, ate bat aukeratu beharrean. Bi aukerek (1. eta 2. ateen artean aukeratu, edo 500 euro hartu) 500 euroko balio bera dute, eta, beraz, ez dago arrisku-saririk bi ateren edo bermatutako 500 euroen artean.
Arriskuarekiko neutrala den pertsona bat berdin izango da bi aukeren artean. Hala ere, arriskuko lehiakide batek ez du aterik aukeratuko eta 500 euroak bermatuta geratuko dira.
Parte-hartzaileen kopuru handiegia arriskuari buruzko usteak badira, lehiaketa-programaren zuzendaritzak aukera arriskutsuena bultza dezake (bi ateetako batean apustu egitea) arrisku-prima eskainiz. Jokoak ate onaren atzean 1.600 euro eskainiko balitu, 1. eta 2. ateen artean aukeratzetik espero den balioa 800 eurora handituta, arrisku-saria 300 euro izango litzateke (hau da, espero den 800 euroko balioa ken bermatutako 500 euro). 300 eurotik beherako arrisku-konpentsazioa behar duten lehiakideek ate bat aukeratuko dute bermatutako 500 euroak onartu beharrean.
Bonoen Merkatu Internazionalean aldatu
Espainiak eta Alemaniak hamar urterako zor publikoaren bonuak jaulki behar dituzte modu erregularrean finantzatzeko.
Herrialde bateko (1. herrialdea) hamar urterako bonuen errentagarritasuna% 6,099koa bada, eta beste herrialde bateko (2. herrialdea) bonuena% 2,621ekoa, aldea% 3,478koa da (6,099 eta 2,621 artean geratzen da). Hau da, 347 oinarrizko puntu. Kasu honetan, lehen herrialdeko arrisku saria 347 puntukoa izango litzateke.
Europar Batasuneko herrialdeen arrisku-saria Alemaniarekiko kalkulatzen da, bere zor publikoa ez-ordaintzeko arriskurik txikiena duena suposatzen delako. Ez ordaintzeko arriskua 0 dela ere onartzen da. Ez ordaintzeko arriskua 0 dela ere onartzen da.
Arrisku-sariaren ibilbidea, Espainian: 0tik 600era aldatu
Arrisku-sariaz hitz egitean, komeni da azken hamarkadan izandako ibilbidea gogoratzea. Finantza-krisia hasi aurretik, arrisku-saria ia ezezaguna zen publiko handiarentzat, eta zero puntu inguruko mailan zegoen. Krisia Espainian ezarri ahala, bere maila igotzen hasi zen, 30 puntuko tartera iritsiz, eta 2009ko otsailean oinarrizko 100 puntuak gainditu zituen. Ondoren, Grezian zor subiranoaren krisiarekin, 200 puntura iritsi zen eta 300 puntura iritsi zen 2011n, eta 649 izan zen maximoa 2012an, Espainiarako banku-erreskatea gertatu zenean, merkatuetan bizi izan zen uda asaldatuan. Uda horretan, gainera, Mario Draghi Europako Banku Zentraleko presidenteak esan zuen "prima subirano horien tamainak moneta-politika transmititzeko mekanismoaren funtzionamendua zailtzen duenez, agintaldi berrian sartzen dela", eta euroa salbatzeko "edozer" egingo zuela gaineratu zuen. Ordutik hona egoera asko aldatu da. Arrisku sariak ez du hainbeste kezkatzen EBZren etengabeko arreta, ezta egunkarien lehen orrialdeak ere. Ekonomiaren susperraldiarekin eta munduko ekonomia guztien hazkunde global eta sinkronizatuarekin, arrisku saria nabarmen jaitsi da.[8]
Hala, otsailaren 7an, Espainiaren eta Alemaniaren arteko zor-errentagarritasunaren diferentziala murriztu egin zen, eta azken zortzi urteetako mailarik baxuenean kokatu zen, oinarrizko 65 puntuko minimoan, neurri batean, Fitchek egun batzuk lehenago iragarri zuen ratingaren igoerari esker.[9]
Arrisku-Saria murrizteak ekartzen dituen ondorioak aldatu
Enpresetan aldatu
Printzipioz, herrialde bat finantzatzen den interesa bere enpresen interesera aldatzen da. Alde batetik, konpainia handien bonuen jaulkipenean eragiten du, bankuak barne. Pixkanaka-pixkanaka, hobekuntza hori Espainiako ETEetan islatzen da, izan ere, krisialdian Europako enpresa txiki eta ertainak baino kostu handiagoan finantzatu dira, eta horrek lehiakortasuna kendu die.
Etxeetan aldatu
Domino efektu horretan, teorian, bankuek finantzaketa hobea badute, maileguak denborarekin merkatzen dira enpresa txiki eta ertainentzat eta familientzat, nahiz eta katearen azken maila izan. Gainera, interesak ordaintzera bideratutako atximur bat aurrezten denez, Estatuak doikuntzak eta zergapekoaren gaineko presio fiskala leundu ditzake, eta horrek herritarren errenta handitzea ekarri beharko luke.
Barne Produktu Gordinean aldatu
Interesen ordainetan ekonomiaren zati txikiagoa drainatzean, arrisku-sariaren jaitsierak hazkunde handiagoan eragin beharko luke.[10]
Barne Produktu Gordinaren azalpena aldatu
Barne produktu gordina (BPG) herrialde baten jarduera ekonomikoa neurtzeko zuzeneko informazioa ematen duen magnitudea da. Herrialde bateko ekoizpen-faktore desberdinek denboraldi jakin batean berenganatutako sarreren batuketa eginez lortzen da BPGa, eta euro edo dolar bezalako diru-unitateetan adierazten da.[11]
Adierazle honek, ordea, ez du biztanleriaren aberastasuna islatzen; izan ere, herrialde batek ekoizpen eta diru-sarrera handiak izan ditzake, baina baita oso biztanle kopuru handia ere. Hori dela-eta, per capita BPGd erabiltzea; datu hori kalkulatzeko BPGd herrialdearen biztanle kopuruaz zatitu behar da.
Erreferentziak aldatu
- ↑ (Gaztelaniaz) Muguerza, Ana. (2011-07-12). «¿Qué es la prima de riesgo?» Cadena SER (Noiz kontsultatua: 2021-03-11).
- ↑ (Ingelesez) Hayes, Adam. «Risk Premium Definition» Investopedia (Noiz kontsultatua: 2021-03-11).
- ↑ Fernandez, Jon. «Arrisku saria, non zaude?» Berria (Noiz kontsultatua: 2021-03-11).
- ↑ (Gaztelaniaz) «¿Qué es la prima de riesgo?» La Vanguardia 2011-11-14 (Noiz kontsultatua: 2021-03-11).
- ↑ (Gaztelaniaz) ROMERO, ÁLVARO. (2010-12-15). «¿Qué es la prima de riesgo y cómo funciona?» El País ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2021-03-11).
- ↑ (Gaztelaniaz) González, Alejandro Nieto. (2011-07-12). «¿Qué es la prima de riesgo y cómo se calcula?» El Blog Salmón (Noiz kontsultatua: 2021-03-11).
- ↑ (Ingelesez) Harper, David R.. «Calculating the Equity Risk Premium» Investopedia (Noiz kontsultatua: 2021-03-11).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Prima de riesgo - Definición, qué es y concepto» Economipedia 2012-03-01 (Noiz kontsultatua: 2021-03-11).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Prima de Riesgo de España en Tiempo Real» Expansión 2015-03-11 (Noiz kontsultatua: 2021-03-11).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Producto interior bruto (PIB)» Economipedia 2012-03-23 (Noiz kontsultatua: 2021-03-11).
- ↑ «Definizioa Merkatuko preziotako barne produktu gordina (BPG)» eu.eustat.eus (Noiz kontsultatua: 2021-03-11).
Kanpo estekak aldatu
- Arrisku-saria, Gizapedian.
Datuak: Q523022
