Santa Lucía ibaia (Uruguai)

Santa Lucía ibaia (Uruguai)
Santa Lucía ibaia (Uruguai)
Datu orokorrak
Mota	ibai
Luzera	230 km
Geografia
Koordenatuak	34°47′07″S 56°21′31″W / 34.7853°S 56.3586°W
Estatu burujabe	Uruguai
Uruguaiko departamendua	Canelones departamendua
Hidrografia
Ibaiadarrak	ikusi Arroyo del Perdido (en) ; Arroyo Verdún (en) ; Q703805 ; Q703070 ; Arroyo del Juncal (en) ; Arroyo de la Lista (en) ; Arroyo Barrancas Coloradas (en) ; Arroyo Durán (en) ; Arroyo de las Brujas Grande (en) ; Colorado Creek (en) ; Arroyo del Soldado (en) ; Arroyo Latorre (en) ; Arroyo Chamizo Grande (en) ; Arroyo Santa Ana (en) ; Santa Lucía Chico ibaia; Arroyo de la Virgen (en) ; Arroyo Ojito de Agua (en) ; San José ibaia (Uruguai); Q56437327 ;
Arroaren azalera	13.500 km²
Arro hidrografikoa	Río de la Plata Basin (en)
Bokalea; ()	Río de la Plata

Santa Lucía Uruguaiko Ekialdeko Errepublikaren hegoaldean dagoen Santa Lucía ibaiaren arroaren ur-ibilgu nagusia da. Bere luzera 248 kilometroak (km) da eta bere arroak 12.300 kilometro karratu (km²) hartzen ditu.

Uruguaiko edateko uraren hornidura iturri nagusia da, herrialdeko biztanleriaren %60 inguru hartzen du. Montevideo hiriaren eta herrialdearen hegoaldearen zati handi baten hornidura iturria da.

Toponimia aldatu

Gaur egun ibaia ezagutzen den izena beharbada Hernandariasek eman zuen, Santa Luzia egunean bokalera iritsi baitzen, 1607an Río de la Platako ekialdeko kostaldea arakatzen ari zela ^[1] Ezezagunak dira inguruko herri aborigenek ibai honi emandako izenak.

Batzuetan Santa Lucía Grande deitzen zaio Santa Lucía Chico ibaitik bereizteko.

Geografia aldatu

Santa Lucía ibaia Lavalleja departamenduko mendien mendebaldeko isurialdean jaiotzen da, Minas hiritik gertu . Bere goi-ibilguak 4,3 metro/kilometroko (m/km) batez besteko malda du. Sektore honetako adarrik garrantzitsuena Campanero erreka da. Ibaiaren erdiko ibilgua Paso Roldán-en hasten da eta Santa Lucía hirira iristen da. Tarte honetan ibaiaren batez besteko malda 0,6 m/km-koa da.Beheko ibilgua hegoalderantz doa, Río de Plata ibaiaren bokalera arte, batez beste 0,09 m/km-ko maldarekin. Bokalera iristean 28.000 L/s-ko emaria du ibaiak.

ibaiadarrak aldatu

Bere ibaiadar nagusiak Santa Lucía Chico eta San José ibaiak dira, baina erreka asko eta 1000 sakan baino gehiago ere isurtzen dira.

Hauek dira ibaiadar nabarmen batzuk:

Bere eskuineko ertzean

Soldaduaren erreka
Chamizo Erreka Txikia
aria erreka
Mendozako Erreka
Santa Lucia Chico ibaia
Ama Birjinaren erreka
San Jose ibaia

Bere ezkerraldean

Bladder Creek
Tala erreka
Canelón Grande erreka

Administrazio-zatiketak aldatu

Bere ibilbidearen zati handi bat Florida eta Canelones departamenduen arteko muga gisa balio du; aurrerago Canelones eta San Jose artean eta bere azken zatian San Jose eta Montevideo bereizten ditu.

Erabilerak aldatu

Aguas Corrientes herrian OSE estatuko enpresaren ura arazteko plantarik handiena dago, eta ibaiaren ohea presa txiki baten bidez aprobetxatuz, Montevideo hiria eta herrialdearen hego zati handi bat ur edangarria hornitzen du ( Uruguaiko biztanleriaren % 60).

Nabigazioa aldatu

Ibaia itsasontzi txiki eta ertainen bidez nabigatzen da. 1851ko Gerra Handiaren amaieratik XX. mendearen erdialdera arte, nabigazio komertzial garrantzitsua izan zen Río de la Plata eta Aguas Corrientes arteko zatian. Horrek bultzatu zuen lehen zubia bokaletik gertu egin zenean, txalupak igarotzea ahalbidetuko zuen atal birakaria sartzea erabaki zen. ^[2] Nabigazio komertziala jada garrantzitsua ez den arren, ibaia aisialdirako txalupa eta arrantzarako erabiltzen jarraitzen da.

Ingurumena aldatu

Santa Lucía ibaiak, bere arroa osatzen duten gainontzeko ibaiek bezala, mantenugai-maila (eutrofizazioa) anormalki altua dute, eremuko nekazaritza erabilera intentsiboaren ondorioa. ^[3] Arro honek Montevideo eskualderako edateko uraren hornitzaile gisa duen garrantzia kontuan hartuta, 2015az geroztik arroko ur-ibilgu nagusiekin batera joan behar duen indargabetze-zerrenda bat ezarri da. Zerrenda honetan, ibaien bi ertzetan, debekatuta dago landare-estalkia aldatzea, lurra lantzea eta agrokimikoak aplikatzea. ^[4]

Santa Lucía herriaren eta Platako ibaiaren bokalaren arteko sektorea Santa Lucía Hezegune Babestuak babesten du. ^[5]

Erreferentziak aldatu

↑ Azarola Gil, Luis Enrique. (enero-marzo de 1933). «Hernandarias de Saavedra y la primera exploración del Uruguay» Boletín de la Real Academia de la Historia (Biblioteca virtual Miguel de Cervantes) 102: 178..
↑ Enrique Gudynas. (2010). «Navegación comercial y puertos en río Santa Lucía y río San José» Histamar.
↑ Aubriot, Luis Eduardo; Delbene, Lucía; Haakonsson, Signe; Somma, Andrea; Hirsch, Federica; Bonilla, Sylvia. (27 de noviembre de 2017). «Evolución de la eutrofización en el Río Santa Lucía: influencia de la intensificación productiva y perspectivas» INNOTEC (14 jul-dic): 07–16. doi:10.26461/14.04. ISSN 1688-6593..
↑ «Zonas de amortiguación en la cuenca del río Santa Lucía» Centros de Desarrollo Regional "Pirí Inchalá".
↑ «Área Protegida con Recursos Manejados Humedales de Santa Lucía» MVTOP.

Kanpo estekak aldatu

Datuak: Q571363
Multimedia: Río Santa Lucía / Q571363

[1] Azarola Gil, Luis Enrique. (enero-marzo de 1933). «Hernandarias de Saavedra y la primera exploración del Uruguay» Boletín de la Real Academia de la Historia (Biblioteca virtual Miguel de Cervantes) 102: 178..

[2] Enrique Gudynas. (2010). «Navegación comercial y puertos en río Santa Lucía y río San José» Histamar.

[3] Aubriot, Luis Eduardo; Delbene, Lucía; Haakonsson, Signe; Somma, Andrea; Hirsch, Federica; Bonilla, Sylvia. (27 de noviembre de 2017). «Evolución de la eutrofización en el Río Santa Lucía: influencia de la intensificación productiva y perspectivas» INNOTEC (14 jul-dic): 07–16. doi:10.26461/14.04. ISSN 1688-6593..

[4] «Zonas de amortiguación en la cuenca del río Santa Lucía» Centros de Desarrollo Regional "Pirí Inchalá".

[5] «Área Protegida con Recursos Manejados Humedales de Santa Lucía» MVTOP.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]