Errusiako Behin-behineko Gobernua
Errusiako Behin-behineko Gobernua (errusieraz: Временное правительство России) Petrogradon ezarri zen1917ko otsaileko iraultzan, tsarra abdikatu ondoren. Behin-behineko Gobernu hau, burgesiaren ordezkari politikoa izan zen eta Errusian Estatu burges bat ezartzea zuen helburu. Urriko Iraultza Sozialistak uzkaili egingo zuen[1].
Ezaugarriak aldatu
Behin-behineko Gobernua ez zen aukeratua izan eta hasiera batean, burgesiaren kidez osatua izan zen, geroago alderdi kontziliatzaileetako kideak sartuz joan baziren ere. Behin-behineko Gobernuak, masa zabalen artean ez zuen batere zilegitasunik, izan ere langileen eta nekazarien ordezkari politikoak Sobietak baitziren. Behin-behineko Gobernuak, iraun zuen zortzi hilabeteetan, burgesia handiaren politika egin zuen (guda inperialista jarraitu, burgesiaren jabetza babestu, langileen boterea ekidin eta abar) eta alderdi kontziliatzialeak politika horretarako bereganatu zituen[1].
Baina, Sobietekin alderatuta, herriko masen artean ez zuen babes edo autoritate handirik (fenomeno honi “botere bikoiztasuna” deitzen zitzaion, bi instituziok baitzeukaten boterea), eta zortzi hilabete iraun izan bazituen, Sobietetan zeuden alderdi kontziliatzaileen konplizitatearengatik izan zen; boltxebikeek Sobietetan gehiengoa izaterakoan botere sobietar proletarioaren aldeko Iraultza Sozialista burutzeak horixe frogatzen du. Behin-behineko Gobernuak bi lehendakari izan zituen: Georgi Lvov kadetea (otsailetik uztailera) eta Aleksandr Kerenski eserista (uztailetik Urrira)[1].
Behin-behineko gobernuaren sorrera aldatu
1917ko martxoan, Errusiako Estatu Dumaren behin-behineko batzordea eta Petrogradoko Sobietaren Komite Exekutiboa batu ziren. Sobietak ez zuen gobernu berriarekin bat egiteko erabakia hartu, baina negoziatzeko prest zegoen. Sobietar Batzorde Betearazleak zenbait kontzesioren truke gobernuan sartzeko proposamena egin zuen, eta Kérenskik, zenbait kontzesio onartuta, Gobernu berriaren babesa lortu zuen. Nikolas II.ak abdikatu eta Errusiako behin-behineko gobernu berria sortu zen, baina Petrogradoko Sobieten botereak agintaldia mugatzen zuen.
Gobernu berriak, alderdi liberalen eta sozialisten arteko tentsioak gainditu nahian, batzorde zabala izan zuen, baina ber boterea ahula eta mugatua zen. Herritarrek iraultza erreforma politikoetara ez mugatzeko zuten nahiak, hasieratik zaildu egin zituen liberalen eta sozialisten arteko harremanak.
Gobernuaren behin-behineko ikusmoldeak, Batzar Konstituziogiletik – sufragio unibertsal sekretuaren bidez demokratikoki hautatua – sortzen zenak bakarrik erabaki ahal izango zituela funtsezko gai politikoak, sozialak eta ekonomikoak. Gobernuko zatikien arteko desadostasunek eragin zuten atzerapen horrek etengabe erreforma garrantzitsuak egitea eta Batzar Eratzailerako hauteskundeak deitzea.
Egoera politikoa aldatu
Otsaileko Iraultzaren ostean, Errusiako politikak aldaketa sakonak jasan zituen. Alderdi liberalak "kontserbadore" bihurtu ziren eta ezkerra, moderatu eta erradikal fakzioetan banatu zen. Alderdi moderatuak, sozialistek gidatuta, liberalekin koalizioa osatu zuten, eta alderdi erradikalak behin-behineko Gobernuaren aurka agertu ziren. Lenin buru zuten bazkide iraultzaileek, mentxebike internazionalistek, anarkistek eta, batez ere, boltxebikeek osatzen zuten.
Koalizio moderatu horrek sobietak eta udal gehienak kontrolatzen zituen, baina haien artean etsaitasuna ere zegoen. Behin-behineko Gobernuaren eta sovieten arteko botere politikoaren bikoiztasunak herrialdearen banaketa soziala islatzen zuen, egitura sozial eta ekonomikoan aldaketa sakonak bilatzen zituztenak.
Arazo nagusiak aldatu
Behin-behineko gobernua eta nekazarien desilusioa aldatu
1917ko Otsaileko Iraultzaren ondoren, Errusiako behin-behineko gobernuak erronka garrantzitsuak izan zituen nekazariekin zuen harremanean. Hasiera batean nekazarien artean tsarraren erorketagatik alaitasun sentimendu bat egon zen arren, gobernuari laguntzea baldintzazkoa zen eta bere interesen mesederako ekintzen mende zegoen. Hala ere, funtsezko arloetako gobernu-politikek, hala nola tokiko administrazioak eta lurren birbanaketak, ez zituzten nekazariaren itxaropenak betetzen .
Nekazariei lurrak emateko ekintzarik ezak eta gerraren jarraipenak desilusioa eta atsekabea eragin zuten landa-eremuetan. Nekazariek lurrak okupatu zituztelako gertatu zen hori, sarritan tokiko sovieten laguntzarekin. Gobernuak nekazarien eskaerei heltzeko ahalegin batzuk egin zituen arren, hala nola nekazaritza-batzordeak sortzea, neurri horiek ez ziren eraginkorrak izan, eta Gobernuak pixkanaka landa-biztanleriaren mesedea galdu zuen.
Gobernuaren nekazaritza-politikak ere ez zuen lortu nekazarien beharrak asetzea. Ekoizpena handitzeko eta elikagaien hornidura bermatzeko neurriak ezarri ziren arren, kontrolik gabeko inflazioak eta oinarrizko produktuen eskasiak nekazarien erresistentzia gero eta handiagoa ekarri zuten. Gobernuaren erantzun eraginkorrik ezak eta liberalen eta sozialisten arteko nekazaritza-politikari buruzko desberdintasunek landa-eremuaren gaineko kontrola erabat galtzea ekarri zuten 1917ko uda amaieran.
Laburbilduz, behin-behineko gobernuak nekazariekin zituen arazoek, nekazaritza-erreformarik ezak eta elikagai-beharrei aurre egiteko ezintasunak barne, ahuldu eta erori egin ziren. Gobernuak nekazarien eskaerak betetzeko zuen ezintasuna funtsezko faktorea izan zen Urriko Iraultzan eta boltxebikeen botererako igoeran.
Gobernua eta gerra mundiala aldatu
Behin-behineko gobernua eta indar armatuen kontrola aldatu
Otsaileko Iraultzaren hasieran, behin-behineko gobernuak zailtasunak izan zituen Petrogradoko Sobietaren indar armatuak kontrolatzeko, bereziki tropen eraginpean geratu zirenak. Sobietetarako ordezkari militarren hautaketak eta 1. Aginduaren onarpenak gobernuaren autoritatea mugatu zuten eta sobieten autoritatea indartu zuten, indar armatuen gobernu kotrola zapuztuz.
Apirileko krisiaren ondoren, non Petrogradoren tropek Lavr Kornilov jeneralaren ordez Sobietaren aginduei jarraitu zieten, Gobernuak Petrogradoko unitateekin Petrogradoren Sobieten bidez tratatu behar izan zuen. Tropa leialik gabe, unitate iraultzaileek ezker muturreko taldeen jarraibideak jarraitzen zituzten. Gobernuak alferrikako ahaleginak egin zituen propaganda ezkorra geldiarazteko, eta propaganda horrek, batez ere boltxebikeak, eragin handiagoa izan zuen soldaduengan gobernuarenak baino.
Indar armatuen hasierako eskaerak Armadaren demokratizazioan eta ofizialen pribilegioen amaieran oinarritzen ziren. Baina agintariak egoera berrira ez egokitzeak eta Gobernuak ofizialei emandako babesak soldaduen sinesgarritasuna ahuldu zuten. Hiriburuko hornigaiak, gerrarekin jarraitzearen aurka, konfiantza galdu zuen buruzagi sozialista moderatuengan, erreformarik ez zegoelako. Korniloven kolpe saiakerak tropek gobernuarekiko zuten oposizioa bizkortu zuen, eta hiriburuko Sobietak boterea har zezan eskatu zuen.
Frontean, baldintza txarrek eta hornidurarik ezak desertzioak areagotzea ekarri zuten, eta horrek erradikalismoa ekarri zuen probintzietara. Iheslariek eta boltxebikeek muturreko propagandista gisa jardun zuten gai politiko eta sozialetan, eta eragina izan zuten landako herrietan. Desertzioak ugariak izan ziren, moralari eragin zioten eta erradikalismoa herrialde osora hedatu zen.
Bake planak aldatu
1917ko Errusiako Iraultzaren garaian, Petrogradoko Sovietek bakea eta justizia eskatzen zuten, baina aliatuen erresistentziak eta nazioarteko babesik ezak oztopatu zuten hori. Behin-behineko gobernuak, tsarra agintetik kendu ondoren, hasieran Errusiak gerran parte hartu zuen, baina Armadaren desintegrazioa eta sozialista moderatuen boterea galtzeak indartu zuten boltxebikeen posizioa. Denborak aurrera egin ahala, boltxebikeak indartzen eta behin-behineko gobernuaren ospea galtzen lagundu zuen. Gobernuak botereari eusteko eta gerrari irtenbidea bilatzeko ahaleginak egin zituen, baina herritarren artean mesfidantza eta atsekabea areagotu ziren, eta azkenean, gerrari amaiera eman zioten 1918an Brest-Litovskeko Ituna sinatuz.
Nazionalismoak aldatu
Errusian autokrazia erori ondoren, mugimendu nazionalistak sortu ziren antzinako Errusiar Inperioko eskualde ezberdinetan, erabateko independentziaren eskaerak urriak izan ziren arren. Sozialistek eta liberalek Inperioa kultura- eta erlijio-zatiketen arabera erreformatzearen aurka egin zuten, tokiko gobernuak indartzea eta autonomiei buruzko neurriak atzeratzea hobetsiz, Batzar Konstituziogilea deitu arte.
Petrogradoko Sovietak eta behin-behineko Gobernuak errusiarren eskakizun politikoak eta naziotasunean oinarritutako unitate militarren erreformak errefusatu zituzten. Boltxebikeek eta ezker erradikalak nolabaiteko babesa erakutsi zieten nazionalistei, baina modu anbiguoan.
Finlandiako Legebiltzarrak bere autonomia aldarrikatu zuen, eta sozialista moderatuek eta liberalek ez zuten onartu. Ukrainan, behin-behineko gobernuak errefusatu egin zuen autonomia adierazpena, eta horrek gobernuaren krisia eta ukrainarrei emandako kontzesioen aurkako ministro kadeteen dimisioa azkartu zituen. Azken koalizio gobernuak kontzesio batzuk egin bazituen ere, Batzar Konstituziogilearen erabakien mende geratu ziren.
Langileen eskakizunak aldatu
Iraultza hasieran, langileek beren lan-baldintzetan hobekuntzak bilatzen zituzten, hala nola lanaldi laburragoak, soldata-igoerak, gaixotasun asegurua eta fabriketako baldintza hobeak. Hasiera batean Gobernuari babesa eman zitzaion arren, langileek beren eskari gehienak sobietei zuzendu zizkieten. Batzar Konstituziogilea deitzea eskatzen zuten nagusiki, eta ez zuten monarkiara itzultzeko asmorik.
Enpresen errepresioak langileak erradikalizatu zituen, fabrika-batzordeak eratu zituzten, eta batzuetan fabriken kontrola ere hartu zuten. Boltxebikeek eta anarkistek eragin handia izan zuten batzorde horietan, gobernuaren eta Petrogradoren Sovieten ordezko botere bihurtuz. Industrialek soldata-eskaerei amore eman ahala, inflazioak murriztu egin zuen horretarako gaitasuna, eta horrek langilearekiko liskarra ekarri zuen. Enpresen itxierek tentsioa areagotu zuten, eta gobernuaren bitartekaritzak porrot egin zuen, langileak eta enpresaburuak desengainatuz. Horrek langile estremismo handiagoa ekarri zuen.
Hiriak eta frontea hornitzea aldatu
Autokraziaren beherakadaren ondoren, Errusiako garraioaren arazoak okerrera egin zuen nabarmen, neurri batean trenbideetako langileen ekintzen eraginez.
Tren-azpiegitura nabarmen hondatu zen, eta nabarmen murriztu zen eraikitako lineen, bagoi erabilgarrien eta martxan zeuden tren-makinen kopurua. Ibai-garraioak ere, gabeziak eta estatuaren kontrol eza izan zituen.
Gurdi-animalien faltak, Armadaren eskakizunen ondorioz, are gehiago oztopatu zuen uztak tren-geltokietara garraiatzea, eta horrek hirietako hornidurarik eza eta inflazioa areagotu zituen. Elikagaien eta manufakturatutako produktuen eskasiak, prezioen igoerarekin eta espekulazioarekin batera, tentsioak sortu zituen landaren eta hirien artean, etsaitasun politikoa areagotuz.
Behin-behineko gobernua saiatu zen arazoari aurre egiten, besteak beste, alearen monopolioa ezarriz, errazionamendu-kartillak ezarriz eta hornidura-batzordeak sortuz. Hala ere, neurri horiek ez ziren eraginkorrak izan merkatarien eta nekazarien erresistentziagatik eta Gobernuak neurri horiek behar bezala ezartzeko gaitasun ezagatik.
Ejertzitoaren eta biztanleria zibilaren arteko tentsioak areagotu egin ziren elikagaiengatik, eta leku batzuetan, agintari militarrek horniduren zati bat laga behar izan zuten istiluak eta erasoak saihesteko. Hornidurarik ezaren arazoari aurre egiteko Gobernua gai ez izateak bere agintea hondatzen eta herriaren nahigabea handitzen lagundu zuen, eta horrek, azkenean, Urriko Iraultza eta behin-behineko Gobernuaren kolapsoa ekarri zituen.
Fiantza-krisia aldatu
Aurrekontu-defizitak inflazioa eta errubloaren debaluazioa eragin zituen. Gobernuak, diru kopuru handiak inprimatzean, herritarren konfiantza galdu zuen. Klase dirudunak beren aktiboak atzerrira eramaten saiatu ziren, baita legez kanpo ere. Moneta-jaulkipen berriek, "kérenki" izenez ezagutzen direnek, azkar galdu zuten balioa.
"Askatasunaren aldeko kredituaren" bonuen bidez kreditua lortzeko Gobernuaren ahaleginak porrot egin zuen, hura babestu zuten klase pribilegiatuen eta errefusatu zuten maila baxuenen arteko gizarte-banaketa areagotuz. Aliatuen dirulaguntzak behera egin bazuen ere, Gobernuak ez zuen finantza-politika argirik. Monopolioak ezarri ziren, inflazioa geldiarazten eta diru-sarrerak handitzen saiatzen zen, atzerriko maileguak bermatzen zen bitartean. Ekainaren amaieran onartutako lege batek mozkinak gogor zergapetu zituen, eta horrek industriaren eta finantzen arloko kritikak eragin zituen.
Iraultza arteko garaiko kabineteak aldatu
Behin-behineko gobernuaren lehen kabinetea politikari liberalek zuzentzen zuten, baina kontserbadoreak ere barnean hartzen zituen. Tentsioak sortu ziren sobietekin, gerra eta nekazal erreforma bezalako gaien arteko ezberdintasunen ondorioz. Gerraren aurkako protesten ondoren, politikari sozialistek bat egin zuten gobernuarekin, baina liberalen eta sozialisten arteko tentsioek bere horretan jarraitu zuten. Krisi politiko eta ekonomiko batzuk izan ziren, baita ofentsiba militar ez-herrikoi bat eta herriaren desilusioa ere.
Kabineteetan eta koalizioetan aldaketa ugari izan ziren, gobernuaren agintea ahulduta. 1917ko irailean Lavr Kornilov jeneralak gidatutako kolpe saiakera batek tentsioak areagotu zituen eta Urriko Iraultzan boltxebikeek boterea hartzeko bidea erraztu zuen.
Iraultza Boltxebikea eta Behin-behineko Gobernuaren amaiera aldatu
Udazkenean, boltxebikeei emandako babesa nabarmen handitu zen, herrialdeko arazoak konpontzeko alternatiba erabakigarri gisa aurkezten baitziren, Petrogradoko Sobieteko Gobernuarekin eta zuzendaritzarekin kontrastean, ez baitzuten gerrari amaiera ematea, lurraren arazoa konpontzea edo krisi ekonomiko gero eta handiagoari aurre egitea lortzen. Koalizio sozial-liberalarekiko herritarren nahigabea langileen eta langileen artean hazi zen, eta horrek boltxebikeen eta, oro har, ezker erradikalaren posizioa indartu zuen.
Krisi ekonomikoak, inflazio galantak eta hiriburuko hornidurarik ezak ezaugarritua, Alemaniak Petrogradori egindako mehatxuarekin batera, krisi nazionalaren sentsazioa areagotu zuen eta erradikalismo politikoari mesede egin zion. Egoera larriagotu egin zen desertore, delitu eta desordena publiko gero eta gehiago zeudelako, eta burtsa hondoratu egin zelako Kornilovek huts egin ondoren.
Gobernuak krisiari aurre egiteko zuen ezintasunak eta gainezka egiteko sentsazioak Gobernua aldatzeko beharrari buruzko eztabaidetan lagundu zuten. Boltxebikeek, Petrogradoko Sobietari herritarrek emandako babesa aprobetxatuz, nahiko erraz kendu zuten behin-behineko gobernua urriaren 25ean, eta "behin-behineko gobernu" propioa ezarri zuten, Sovnarkom izenekoa, Urriko Iraultzan. Boterea hartzeko plan boltxebikea aspalditik ezaguna bazen ere, behin-behineko Gobernu ahuldua ez zen hura eragozteko gai izan, laguntza eskasa baitzuen, bai hiriburuan, bai landa-eremuan. Trotskik babes militarra ziurtatu zuen Petrogradoko Batzorde Militar Iraultzailea kontrolatuz, eta horri esker, kolpea sobieten defentsa-neurri gisa aurkeztu ahal izan zuen. Boltxebikeek boterea hartzea liskar gutxirekin eta behin-behineko gobernuak gutxieneko erresistentzia batekin gauzatu zen.
Ondorioak eta eragina aldatu
Errusiako behin-behineko gobernuak ez zuen inoiz estatu-aparatuaren gaineko kontrol osorik izan, eta indar politikoen arteko akordioaren eta herritarren babesaren menpe egon zen, Petrogradoko Soviet bezalako erakundeen bidez. Lege eta erreforma garrantzitsu ugari onartu arren, hala nola amnistia eta eskubide zibil eta sozialen hedapena, gobernuak ezin izan zituen erreforma horietako asko ezarri, herrialdearen kontrol administratibo eza zela eta.
Gobernuaren ospe eza berehala hazi zen bere nekazaritza politikaren ondorioz, honek, nekazaritzaren aurkakotasuna eta hiriburuko tropen etsaitasuna eragin zituen. Gobernuak ere ezin izan zuen bere kontrola hiri nagusietatik haratago hedatu, eta barne-liskarren eta legitimitaterik ezak geldiarazi zuten.
Etengabeko krisian zeuden kabineteek, eskuineko eta ezkerreko joeren arteko banaketa erakutsi zituen, eta horrek gobernuaren gutxieneko konpromisoak eta paralisia ekarri zituen. Liberalekin koalizioari eusten saiatu ziren sozialista moderatuek herriaren babesa galdu zuten pixkanaka, ezin izan zituztelako nekazariek, soldaduek eta langileek eskatutako erreformak aplikatu, eta horrek boltxebikeen igoera erraztu zuen, herritarren beharrei aurre egiteko prest zegoen oposizio bakarra bezala aurkeztu baitziren. Krisi ekonomiko gero eta handiagoak nahigabea areagotzea eta ezker erradikala indartzea ekarri zuen.
Erreferentziak aldatu
- ↑ a b c Behin-behineko Gobernua, K17, 2017-05-06. CC0 Domeinu Publikoa
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q239543
Multimedia: Russian Provisional Government / Q239543
