Wikipedia

Lurmutur Hiria

(«Cape Town» orritik birbideratua)

Lurmutur Hiria[1] (ingelesez: Cape Town; afrikaansez: Kaapstad; xhoseraz: Ikapa) Hegoafrikako hiri ezagunena da eta bertako hiriburu legegilea,[2] Johannesburgen ondoren herrialdeko bigarrena biztanlerian.[3] Lurmutur Mendebaldea probintziako hiriburua da.

Lurmutur Hiria
Cape Town
Kaapstad
iKapa
Motse Kapa
portu-hiria
Administrazioa
Estatu burujabe Hegoafrika
Hegoafrikako probintziaLurmutur Mendebaldea
Metropoli udalerriCity of Cape Town
AlkateaGeordin Hill-Lewis (en) Itzuli
Izen ofizialaCape Town
Kaapstad
Капстад
Кейптаун
Jatorrizko izenaCape Town
Kaapstad
iKapa
Motse Kapa
Posta kodea8001 eta 8000
Geografia
Koordenatuak33°55′31″S 18°25′26″E / 33.9253°S 18.4239°E / -33.9253; 18.4239
Map
Azalera2454.72 km²
Altuera5 m
Demografia
Biztanleria3.776.313 (2021)
312 (2018)
Dentsitatea1.538,39 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera1652
Telefono aurrizkia45
Ordu eremuaUTC+02:00
Hiri senidetuakAkisgran, Haifa, Hangzhou, Niza, San Petersburgo, Funchal, Anberes, Pune, San Frantzisko, Buenos Aires, Johannesburg, Esmirna eta Monterrey
capetown.gov.za

Hiria 1652 urtean sortu zuen Herbehereetako Jan van Riebeeck nabigatzaileak Sortaldeko Indietako Konpainiaren merkatari topagune izateko. Hiria europarren okupaziorik zaharrena da Hegoafrika osoan. Lurmutur Hiria luzaro izan zen herbeheretarren koloniaren buru. Ezagunak dira hiriko portua, inguruko eskualdeko naturak duen garrantzia eta Mahai mendia eta Lurmutur puntua kokagune geografikoak.

2011ko Hegoafrikako errolda nazionalaren arabera, udalerri metropolitarreko biztanleria 3.740.026 pertsonak osatzen dute. Bertakoen hizkuntza nagusiak ingelesa, afrikaansa eta xhosera dira. Giza taldeen arabera, coloured deitutakoek (multietnikoak), zuriek eta beltzek osatzen dute biztanleriaren parte handiena.

Historia aldatu

Eskualdeko arrastorik zaharrenak orain dela 15.000 eta 12.000 urte artekoan dira, Fish Hoeken dagoen Peers Caven aurkituak[4]. Gutxi dakigu, ordea, eskualde horretako lehen biztanleen inguruan, Portugalgo Bartolomeu Diasek 1488an aipatu zuen arte ez baitago inongo erregistro idatzirik. Diasek Cabo das Tormentas ("Ekaitzen Lurmuturra") izena jarri zion lekuari. Joan II.a Portugalgoak Esperantza Oneko lurmuturra izena eman zion (Cabo da Boa Esperança), Indiarako eta Ekialderako ibilbide berri bat irekitzeak sortzen duen itxaropena zela eta. Vasco da Gamak 1497an lurmuturra berriro ikusi zuen. 1503an António de Saldanhak Table Mountain lehen aldiz izendatu zuen, Taboa da caba[5]. XVI. mendean, portugaldar, frantziar, daniar, herbeheretar eta ingelesek, baina bereziki portugaldarrek, geldialdi ohikoak egiten zituzten gaur egun Table Bay izena duen lekuan, Indietarako bidean. Tabakoa, kobrea eta burdina ematen zieten khoikhoi etniako biztanleei haragiaren truke.

1652an Jan van Riebeeckek eta Ekialdeko Indietako Herbeheretar Konpainiako (VOC) beste langile batzuk Lurmuturrera bidali zituzten Ekialdeko Herbeheretar Indietara zihoazen itsasontziak laguntzeko. Honela, Fort de Goede Hoop bastioia sortu zuten, beranduago Esperantza Oneko Gaztelua izango zena. Lurmuturrean etxeak eraikitzen hasi ziren, baina laster aurkitu zuten ez zutela langile nahikorik. Herbeherek, egoerari buelta emateko, Indonesia eta Madagaskarreko esklaboak ekarri zituzten. Hauetako asko Lurmuturreko Mestizoen lehen arbasoak izan ziren[6]. Van Riebeeck eta bere ondorengoen gobernupean landare ugari sartu ziren Lurmuturrean, betirako ingurunea aldatuz. Mahatsak, zerealak, intxaurrak, patatak, sagarrak eta zitrikoak iritsi ziren, ekonomian eragin handiarekin[7].

 
Lurmutur Hiria 1800. urtearen inguruan.

Herbehereetako Errepublika Frantza Iraultzailearen esku geratu zenean, Bataviako Errepublika izenarekin, Erresuma Batuak koloniak kontrolatzeari ekin zion. 1795ean Lurmutur Hiria konkistatu zuen, baina 1803an Herbehereei itzuli zioten, itun baten ondorioz[8]. Blaauwbergeko Guduaren ondorioz britainiarrek berriro konkistatu zuten 1806an[9]. 1814ko Anglo-Herbeheretar Itunarekin Lurmutur Hiria Britainiaren menpe geratu zen. Lurmuturreko kolonia berriko hiriburua izan zen, 1800eko hamarkadarako nahiko hedatu zena. Hedapenarekin batera, parlamentu propioa eskatu zuten, baita lortu ere 1854an. Bertan argibideak eman behar zituen Lehen Ministroa izendatu zuten 1872an. Lurmuturreko Frankizia Kualifikatuaren bidez, arrazaren arabera ez, baina sexuaren arabera bereizten zuen sufragioa ezarri zen[10].

1867an Mendebaldeko Griqualandian diamanteak aurkitu ziren, eta 1886an Witwatersrandeko Urrearen Sukarra emanzen, Hegoaldeko Afrikako migratzaile kopurua handituz. Barnealdeko Boer errepubliken eta Britainiar gobernu kolonialaren arteko gatazkek Bigarren Boerren Gerra piztu zuten, 1899 eta 1902 artean, britaniarren garaipenarekin. 1910ean Britainiak Hegoafrikar Batasuna sortu zuen, Lurmuturreko Kolonia garaitutako bi boer errepublikekin eta Natalgo koloniarekin batuz. Lurmutur Hiria batasun berri horretako hiriburu bilakatu zen, eta geroago, Hego Afrikakoa.

1948ko hauteskundeetan, Alderdi Nazionalak irabazi zuen, apartheida ezartzeko programarekin. Horrek Lurmuturreko giza taldeen arteko oreka hautsi zuen, baita Group Areas Act sorrrerak ere, jendea arrazen arabera sailkatzen zuen sistema bat. Lurmutur Hiriko auzo arrazaniztunak bereizi eta lege haren aurkako etxebizitzak eraitsi ziren. Fama berezia hartu zuen Lurmutur Hiriko Seigarren Barrutiak. "Zurientzat bakarrik" deklaratu ostean, 60.000 herritar kaleratu zituzten eta euren etxebizitzak eraitsi. Horietako asko Cape Flats eta Lavender Hillen bizitzera derrigortu zituzten. Apartheidaren barruan, Lurmuturra "Langile koloredunen hobespen eskualdea" izendatu zuten, "bantuak" (hau da, afrikar beltzak) kanporatuz.

Langa, Gugulethu eta Nyangako ikasleak egoera horren aurka altxatu ziren. 1976ko ekainean Bantuen Hezkuntza Legearen aurka antolatu zirenean, poliziarekin topo egin zuten. Hainbat eskola erre ziren[11][12].

Lurmutu Hiria apartheidaren aurkako mugimenduaren buruzagi asko sortu dituen hiria da. Robben Island, hiritik 10 kilometrora dagoen espetxe-uharte bat, hainbat preso politiko ezagun izan ziren. Apartheidaren amaiera heltzen ari zela, Nelson Mandela bere gartzelaldiaren osteko lehen mitina Lurmutur Hiriko udaletxeko balkoitik egin zuen, 1990eko otsailaren 11n. Hitzaldiak garai berria ekarri zuen bere herrialdearentzat, eta lehen hauteskunde demokratikoak handik lau urtera egin ziren, 1994ko apirilaren 27an.

1994tik aurrera hiriak hainbat arazo berri izan ditu, batez ere droga eta drogari lotutako biolentzia dela eta, eta azken aldian mafia moduko bortizkeriarena. Aldi berean, ekonomia berpiztu egin da, bai higiezinen gorakada dela eta, bai turismoa dela eta. Lurmutur Hiria da, gaur egun, Hego Afrikan berdintasun handiena duen hiria[13].

Geografia aldatu

 
Lurmutur Hiriaren satelite bidezko irudia

Lurmutur Hiria 33,55ºS latitudean dago, Sydney eta Buenos Airesen antzeko latitudean eta Casablanca edo Los Angelesen parekoan Ipar Hemisferioan. Table Mountain, bere hegi ia bertikalekin eta 1.000 metrora dagoen goi-ordokiarekin, eta Devil's Peak eta Lion's Head mendiekin bere bi aldeetan geografia berezia sortzen dute. Hiru mendi horien artean, hiriko City Bowl delakoa dago. Askotan hodei fina eratzen da Table Mountainen gainazalean. Hiriaren hegoaldean Lurmuturreko penintsula dago, Ozeano Atlantikoan 40 kilometro barneratzen den mendilerroa, Cape Point deritzon puntura iritsi arte. Lurmutur Hirian 300 metro baino gehiago duten 70 mendi daude. Hala ere, auzo asko Cape Flats lautadan daude, ekialdera 50 kilometroz hedatzen den eremuan.

Robben uhartea aldatu

UNESCOk Robben uhartea Gizateriaren Ondare izendatu zuen 1999an. Table badian dago, Bloubergstrandetik 6 kilometrora, eta itsas gainetik 30 metrora altxatzen da. Robben uhartea kartzela bat izan zen 400 urtez, baita ere legena zutenentzako kolonia, posta-bulegoa, psikiatrikoa eta itsasontzietako kanpo portua. Egun, bertako museoaren itsasontzi zerbitzuarekin baino ezin da bisitatu.

Klima aldatu

Lurmutur Hiriak klima mediterraneo epela du (Köppen klima sailkapena)[14][15], negu epe eta ez oso hezeekin eta uda lehor eta beroekin. Negua ekainaren hasieratik abuztuaren amaiera artekoa da, eta Ozeano Atlantikotik hainbat fronte hotz sartzen dira, euria utziz eta ipar-mendebaldeko haize bolada indartsuekin. Tenperatura maximoen batez-bestekoa 18 °C da, eta gutxienekoena 8,5 °C. Hirian 515 milimetro euri egiten ditu urtean zehar eta 3.100 ordu eguzki jasotzen ditu. Udak abendutik martxora dirau, eta 26 °Cko gehienezko tenperaturak daude, 16 °Cko gutxienekoekin[16]. Berg haizeak jotzen duenean asko berotzen da: barnealdetiko haize hori otsailean eta martxoan ohikoa da. Udaberria eta udaren artean, Hego Atlantikoko antizikloi indartsu batek sortzen duen haize bolada indartsuak egoten dira hego-ekialdetik: horiek kutsadura garbitzen laguntzen dute.

Uraren tenperatura oso aldakorra da. False Bayn 22 °Cra iristen da, baina Atlantikoan 10 °C izaten ditu. 2018an hiriak ur eskasia handia izan zuen, Lurmutur Hiriko lehortea izena eman zaion krisi handia.

      Datu klimatikoak (Lurmutur Hiria, 1961–1990)      
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) 39. 38 41 39 34 30 29 32 34 37 40 35 41
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 26.1 26.5 25.4 23.0 20.3 17.9 17.5 17.8 19.2 21.3 23.5 24.9 22.0
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) 15.7 15.6 14.2 11.9 9.4 7.8 7.0 7.5 8.7 10.6 13.2 14.9 11.4
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) 7 6 5 2 1 −1 −1 0 0 1 4 6 −1
Euria (mm) 15 17 20 41 69 93 82 77 40 35 14 17 520
Euri egunak (≥ 1.0 mm) 5.5 4.6 4.8 8.3 11.4 13.3 11.8 13.7 10.4 8.7 4.9 6.2 103.6
Eguzki orduak 337.9 299.9 291.4 234.0 204.6 174.0 192.2 210.8 225.0 279.0 309.0 334.8 3092.6
Hezetasuna (%) 71 73 77 80 83 83 83 82 79 76 74 71 77.7
Iturria: South African weather service,[17] Hong Kong Observatory, Climate & Temperature[18]

Flora eta fauna aldatu

Biodibertsitate-gune batean kokatua, baita Lurmuturraren Erreinu Floristikoan ere, Lurmutur Hiriak munduko eremu baliokide bateko biodibertsitate-maila handienetakoa du. [19] Guztira, 19 landaredi mota bereizten dira, eta horietako asko hiriaren guztiz endemikoak dira. Gainera, oso mugatuta edo mehatxatuta dauden ehunka espezie endemikoren habitata da. Aniztasun izugarri hori hiriak kokapen zehatza izatearen ondorio da, hainbat lurzoru eta mikroklima mota ezberdinen elkargune puntuan. [20]

Zoritxarrez, biztanleriaren hazkunde azkarrak eta hiri-hedakuntzak ekosistema horietako asko estali dituzte. Horren ondorioz, Lurmutur Hiriak 300 landare espezie baino gehiago ditu mehatxatuta eta egun galduta dauden 13. Izan ere, Lurmuturreko penintsulak, hiriaren barnean dagoena, munduko tamaina baliokideko edozein eremu kontinentaletako espezie mehatxatuen kontzentraziorik handiena du. [21] Galtzeko arriskuan dauden edo desagertutako landareen aztarna txikiak sarritan bizirik dirau errepide bazterretan, espaloietan eta kirol-zelaietan. Gainerako ekosistemak partzialki babestuta daude 30 erreserba natural baino gehiagoko sistema batek, Table Mountain Parke Nazionala barne.

 
Lurmuturreko Udaletxea (Die Raadsaal van Kaapstad), City Bowlen.

Gobernua aldatu

Lurmutur Hiria Afrikako Kongresu Nazionalak gobernatzen ez duen Hegoafrikako hiri garrantzitsu bakarra da: aurreko alkatea (Helen Zille) oposizio nazionaleko buruzagia da.

Gobernua 231 kideko udalbatzak gobernatzen duen udalerri metropolitarra da, 28 kideko kontseilu exekutibo baten menpekoa. Udaleko arduradun bat eta alkate exekutibo bat buru dute, eta txandaka egiten dituzte beren funtzioak. Lurmutur Hiria 105 hauteskunde barrutitan banatuta dago, eta horietako bakoitzak zuzenean kontseiluetako bat hautatzen du, gainontzeko 126 zinegotziak, berriz, alderdi politikoen ordezkaritza proportzionaleko sistemaren bidez. Alkatea udalak hautatzen du.

Egungo alkatea Aliantza Demokratikoko Patricia de Lille da, 2011ko udal hauteskundeen ostean bere alderdiko lankide Dan Plato ordezkatu zuena. 2014ko hauteskunde orokor eta probintzialek Helen Zille eta Patricia de Lilleren gobernu ona berretsi zuten, gehiengo absolutua lortuz probintzian (% 59,4) eta hirian (botoen % 61,5). 2016ko azken tokiko hauteskundeetan, Aliantza Demokratikoa izan zen berriro ere gehiengo alderdia, kontseiluan bere eserlekuak handitu baitzituen, 231tik 154 (botoen % 61), Afrikako Kongresu Nazionalak lortutako 57 eserlekuak hirukoiztuz. Hamasei eserleku galdu ituen.

2021eko Udal Hauteskundeetan, Aliantza Demokratikoak (DA) gehiengoa mantendu zuen, gutxituta izan arren, 136 eserlekurekin. Afrikako Kongresu Nazionalak nabarmen galdu zuen, eta 43 eserleku jaso zituen. [22] [23] Lurmutur Hiriko alkatetzarako Aliantza Demokratikoaren hautagaia, Geordin Hill-Lewis aukeratu zuten alkate. [24]

Lurmutur Hiriko tokiko gobernua "Batasuna" deiturikoan bateratu aurretik, sei eskualdeko "Administraziotan banatuta zegoen", Batasunaren funtzio asko oraindik Administrazio zaharren arabera banatuta daude, "Lurmutur Hiria" barne. City Basin, Atlantic Waterfront eta hegoaldeko auzoak, Pinelands, Langa eta Mitchell's Flat eskualdeen jabea. Hegoaldeko penintsulak Hout Bay, Wynberg, Constantia, Fish Hoek, Kommetjie, Noordhoek eta Simon's Town barne hartzen ditu. Blaauwberg eskualdea Milnerton, Tableview eta Bloubergstrand-ek osatzen dute. Tygerbergek bere eskualdea du Durbanville, Bellville eta Khayelitsha barne. Oostenberg Kraaifontein, Brackenfell, Kuilsrivier, Blue Downs eta Eerste Rivier osatzen dute. Azkenik, Helderberg administrazioa Somerset West, Strand eta Gordon's Bay-ek osatzen dute.

Demografia aldatu

2001eko Errolda Nazionalaren arabera, [25] biztanleak 2.893.251 dira. 759.767 etxebizitza formal daude, horietatik % 87,4 saneamendu edo komun kimikoa daukate eta % 94,4 udalerriko zaborrak kentzeko zerbitzua daukate gutxienez astean behin. Etxebizitzen % 80,1ek elektrizitatea erabiltzen dute energia iturri nagusi gisa. Etxebizitzen % 16,1 pertsona baten jabetzakoa da.

 
Lurmutur Hiriko hizkuntzen banaketa geografikoa.

Mulatoek biztanleriaren % 48,5 osatzen dute, ondoren afrikar beltzak %31rekin, zuriak 1%9rekin eta asiarrak % 1,5arekin. Biztanleriaren % 46.6-ak 24 urte baino gutxiago ditu, eta % 5ek 65 urte baino gehiago ditu. Hiriko batez besteko adina 26 urtekoa da eta 100 emakume bakoitzeko 92,4 gizon daude. Hiriko biztanleen % 19,4 langabezian dago (Estatuko batez bestekoa % 25,2 da), horietatik % 58,3 beltzak dira; % 38,1, mestizoak; % 3,1, zuriak; eta % 0,5, asiarrak. Lurmutur Hiria milioi erdi biztanle baino gehiagoko Hegoafrikako hamar hirietatik bakarra da beltzak ez diren gehiengo biztanleria dutenak eta ingeles ondorengoen komunitate handia duena.60.000 sefardi hirian bizi ziren.

Lurmutur Hiriko biztanleen % 41,4 etxean afrikaansez mintzatzen da; % 28,7, xhoseraz; % 27,9 ingelesez; % 0,7, sesotheraz; % 0,3, zulueraz; %0,1 tswaneraz; eta biztanleriaren, % 0,7 Hegoafrikan ofiziala ez den hizkuntza batez. Biztanleriaren % 76,6 kristaua da, % 10,7 erlijiorik gabea, % 9,7 musulmana, % 0,5 judu eta % 0,2, hindua. % 2,3k zehaztu gabeko beste sinesmen batzuk aldarrikatzen ditu.

 
Lurmutur Hiriko erdialdeko negozio barrutia.

Ekonomia aldatu

Lurmutur Hiria Mendebaldeko Lurmutur Probintziako zentro ekonomikoa da, baita eskualdeko industriagune nagusia ere. Eskualdeko portu eta aireportu nagusia ere baditu. Mendebaldeko Lurmutur Probintziako hiriburua izanik, baita Parlamentu Nazionalaren egoitza ere, diru-sarrerak handitzea eta gobernuarekin lotutako industriak haztea ekarri du. Hiriak hitzaldi asko antolatzen ditu, batez ere 2003ko ekainean irekitako Cape Town International Convention Centre berrian. Hiriak azken hamarkadetan higiezinen eta eraikuntzaren gorakada izan du, 2010eko FIFA Munduko Kopa dela eta.

Hirian egoitza duten enpresa gehienak aseguru konpainiak, txikizkako taldeak, argitaletxeak, diseinua, moda diseinatzaileak, garraio enpresak, petrokimikoak, arkitektoak eta publizitate agentziak dira.

Ekoizpenaren zati handi bat Lurmutur Hiriko portuan edo Lurmutur Hiriko Nazioarteko Aireportuan egiten da. Ontzigintza eta industria enpresa gehienek tokiko bulegoak dituzte Lurmutur Hirian. [26] Probintzia ere herrialdeko energia garatzeko zentro bat da, egungo Koeberg Zentral Nuklearrak Mendebaldeko Lurmuturraren beharretarako energia ematen baitu. Ozeano Atlantikoaren kostaldean petrolio esploratzaileek petrolioa eta gas naturala aurkitu dituzte duela gutxi. [27] Mendebaldeko Lurmuturra Hegoafrikako eskualde turistiko garrantzitsu bat da ; turismoaren industria probintziako BPGaren % 9,8 da eta probintziako langileen % 9,6 enplegatzen du. 2004an nazioarteko 1,5 milioi turista baino gehiagok bisitatu zuten ingurua. [28] [29] Lurmutur Hiriko meatzaritza industriak gora egin du azken 6 urteotan. 2002tik 6.000 meatzari ari dira lanean industria honetan. Duela gutxi Hegoafrikako hiri ekintzaileena izendatu zuten hiria. [30]

 
Hiriaren eta Mahai mendiaren ikuspegia. Eskuinean Camps Bay auzoa.

Turismoa aldatu

Urtean batez beste 1,5 milioi turistak bisitatzen dute. Hegoafrikako hiririk ospetsuena da, erakargarri, ikusgarri eta jarduerekin goza daitekeena.

Kanpoko jarduerei dagokienez, hiriak hainbat kirol ditu, hala nola eskalada, urpekaritza, golfa eta parapentea, besteak beste. Hondartzak oso egokiak dira ur-kirolak egiteko, besteak beste, surfa, windsurfa eta kayaka. Ezagunena urpekaritza da, eta horrekin ohikoa da marrazoak aurkitzea.

Boulders hondartza kontserbazio gune baten parte da, Table Mountain National Park, pinguinoen habitataren parte dena.

 
Lurmutur Hiriko estadio berria, Green Point estadio zaharraren ondoan.

Kirola aldatu

Lurmutur Hiriko kirolik ezagunenak, partaidetzaren arabera, kriketa, futbola, igeriketa eta errugbia dira. [31] Errugbian, Lurmutur Hiria Mendebaldeko Probintziaren egoitza da, Newlands Stadiumean jokatzen duena eta Currie Kopan lehiatzen duena. Gainera, Mendebaldeko Probintziako jokalariek (Wellington-go Boland Cavaliersekin batera) Stormersek osatzen dute Hego Hemisferioko Super Rugby lehiaketan. Lurmutur Hiria ere selekzio nazionalaren ohiko egoitza da, Springboks, eta 1995eko Errugbiko Munduko Kopan antolatutako partidak, hasierako ekitaldia eta hasierako partida barne, baita All Blacks Ingalaterraren aurka Jonah Lomuk lau saiakera egin zituenean.

Futbola ezaguna da. Bi klubek hirian jokatzen dute Premier Soccer League (PSL), Hegoafrikako futboleko maila gorenean: Ajax Cape Town dira, 1999an Seven Stars eta Cape Town Spurs taldeen batzearen ondorioz sortu zena, Chippa Unitedekin batera. Lurmutur Hiriak 2010eko Futbol Munduko Kopako hainbat partida ere antolatu zituen, Hegoafrikan ospatu zen finalaurreko bat barne [32]. 70.000 ikuslerentzako edukierako estadio berria eraiki zuen (Green Point Stadium) Green Point eremuan, 2014ko Afrikako Nazioen Txapelketaren finala ere hartu zuen.

Kriketean Cape Cobrasek jokatzen dute Newlands Cricket Grounden. Taldea Western Province Cricket eta Boland Cricket batzearen emaitza da. Supersport Series eta Standard Bank Cup Series-en parte hartzen dute. Newlands Cricket Ground nazioarteko partidetarako ohiko egoitza da.

Hiriak olinpiar asmoak ditu: 1996an, 2004ko Olinpiar Jokoak antolatzeko KOIk hautatutako bost hiri hautagai ofizialetako bat izan zen. Azkenean ekitaldia Atenasera joan zen arren, hiria hirugarren postuan sailkatu zen.

Pertsonaia ezagunak aldatu

Hiri-senidetuak aldatu

Lurmutur Hiria gaur egun hiri hauekin dago senidetuta:

Ikus, gainera aldatu

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ Euskaltzaindia. 38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak. .
  2. ↑ (Ingelesez) (Noiz kontsultatua: 2018-07-08).
  3. ↑ Africa, Statistics South. Metropolitan Municipality | Statistics South Africa. (Noiz kontsultatua: 2018-07-08).
  4. ↑ «The Antiquity of Man» www.antiquityofman.com (Noiz kontsultatua: 2018-07-29).
  5. ↑ «History of Cape Town» www.cape-town.info (Noiz kontsultatua: 2018-07-29).
  6. ↑ (Ingelesez) Leander. (2015-03-27). «The First Slaves at the Cape» South African History Online (Noiz kontsultatua: 2018-07-29).
  7. ↑ (Ingelesez) Pooley, Simon. (2009-02-01). «Jan van Riebeeck as Pioneering Explorer and Conservator of Natural Resources at the Cape of Good Hope (1652-62)» Environment and History 15 (1): 3–33.  doi:10.3197/096734009x404644. ISSN 0967-3407. (Noiz kontsultatua: 2018-07-29).
  8. ↑ (Afrikaansez) Heese, J. A.. (1972). Die herkoms van die Afrikaner, 1657-1867. A. A. Balkema (Noiz kontsultatua: 2018-07-29).
  9. ↑ Michael., Morris,. (2004). Every step of the way : the journey to freedom in South Africa. HSRC Press ISBN 0796920613. PMC 55479387. (Noiz kontsultatua: 2018-07-29).
  10. ↑ «cape town» www.rosebuds.co.za (Noiz kontsultatua: 2018-07-29).
  11. ↑ (Ingelesez) sahoboss. (2011-03-31). «Cape Schools Join the Revolt» South African History Online (Noiz kontsultatua: 2018-07-29).
  12. ↑ (Ingelesez) sahoboss. (2011-03-21). «Western Cape Youth Uprising timeline 1976» South African History Online (Noiz kontsultatua: 2018-07-29).
  13. ↑ (Ingelesez) Cape Town least unequal SA city | IOL News. (Noiz kontsultatua: 2018-07-29).
  14. ↑ 1944-, Robinson, P. J. (Peter John),. (1999). Contemporary climatology. (2nd ed. argitaraldia) Longman ISBN 0582276314. PMC 41158016. (Noiz kontsultatua: 2018-07-29).
  15. ↑ GAWSIS 2.2. 2013-08-27 (Noiz kontsultatua: 2018-07-29).
  16. ↑ «World Weather Information Service - Cape Town» www.worldweather.org (Noiz kontsultatua: 2018-07-29).
  17. ↑ Climate data: Cape Town. Old.weathersa.co.za (Noiz kontsultatua: 17 March 2011).
  18. ↑ Cape Town Weather Averages. Climate & Temperature (Noiz kontsultatua: 5 March 2011).
  19. ↑ «Environmental Resource Management» capetown.gov.za.
  20. ↑ «Endemic species» capetown.gov.za.
  21. ↑ Lee Hannah, Guy Midgley, Greg Hughes, and Bastian Bomhard. «The View from the Cape: Extinction Risk, Protected Areas, and Climate Change» http://perceval.bio.nau.edu.
  22. ↑ «IEC Results Dashboard» results.elections.org.za.
  23. ↑ Seat Calculation Detail: City of Cape Town.
  24. ↑ «WATCH: Geordin Hill-Lewis officially becomes Cape Town's youngest mayor after council vote» www.iol.co.za.
  25. ↑ Copia archivada. ..
  26. ↑ South African Boatbuilders Business Council. .
  27. ↑ South African Department of Minerals and Energy. .
  28. ↑ Txantiloi:Cita libro
  29. ↑ Cape Town Leads In Information Technology. 27 de marzo de 2007.
  30. ↑ Cape Town breeds entrepreneurs: Fin24: Business. Fin24 7 de septiembre de 2008.
  31. ↑ Txantiloi:Cita libro
  32. ↑ SA 2010: frequent questions. southafrica.info.
  33. ↑ Villes jumelées avec la Ville de Nice. Ville de Nice.
  34. ↑ Cape Town. Haifa City.
  35. ↑ Agenda 21 Partnership Cape Town – Aachen. .
  36. ↑ [Esteka hautsia]
  37. ↑ «Hangzhou Built Up Friendly Relationship with Cape Town, South Africa» hangzhou.gov.cn.

Kanpo estekak aldatu


"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Lurmutur_Hiria&oldid=9679213"(e)tik eskuratuta