Txulalai

Txulalai Arabako Páganos herrian egiten den dantza mota da. Urtero, otsailaren 3an, San Blas egunarekin dantzatzen da. Dantza honek beste izen desberdinak ditu era bai: Tarara, Marmarisola. Dantzarekin batera parte hartzaileek abesti bereziak abesten dituzte. Haren jatorria ezezaguna da. Dantza aurretik elizan, mezatan, San Blas eguneko produkutak bedeinkatzen dira eta, ondoren, kalean, dantza egiten da.

Ezaugarriak

Dantza hau biribilean burutzen da eta, normalean, musika gaita-joleek jartzen dute. Dantza herrikoia denez, herri osoak parte har dezake; era berean, gizonak zein emakumeak, zaharrak zein gazteak dantzatzen dira, denontzako lekua baitago. Ez da janzkera berezirik behar.

Dantzan hiru atal bereiz daitezke.

• Lehenengoan, dantxulalaitzariek biribilketa doinuaz lagundurik biribilean dantzatzen dute.
• Bigarrenean, dantzariak biribilean aurreratzen eta atzeratzen dira musika moteltzen doan heinean. Besoak eta eskuineko hanka altxatzen dute.
• Azkenik, dantza honen bereizgarri diren ipurdikoak ematen dira.

Kantak

Letra desberdinak ezagutzen dira, guztiak gaztelaniazkoak. Letra hauek burla eta satira kutsua dute. Hona hemen Arabako Dantzarien Elkarteak jasotako testu batzuk:

«

Ya vienen los de Laguardia a celebrar la función para que los paganeses se metan en un rincón. Txulalai, txulalai, txula, txula, txulalai Txulalai, txulalai, txula, txula, txulalai La Tarara vende vino la Tarara vende pan la Tarara el aguardiente, la Tarara el mazapán. Txulalai, txulalai, txula, txula, txulalai Txulalai, txulalai, txula, txula, txulalai Navaridas para brujas Páganos para ladrones Laguardia “pa” buenos mozos y Elvillar “pa” borrachones. Txulalai, txulalai, txula, txula, txulalai Txulalai, txulalai, txula, txula, txulalai El día que te quise y tu madre lo supo aquella demonio vieja todo lo descompuso Txulalai, txulalai, txula, txula, txulalai Txulalai, txulalai, txula, txula, txulalai El cura de Páganos cuánto nos quiere que nos lleva confites al miserere Txulalai, txulalai, txula, txula, txulalai Txulalai, txulalai, txula, txula, txulalai Navaridas se quema, Páganos llora las mozas de Laguardia se ríen solas. Ay que se anega la barca ay que la barca se anega, ay que anega la barca y el barquerito con ella. Si no tienes corbata para el domingo ponte los cabezales del macho pingo. ¡¡¡Ay que se anega la barca¡­¡­¡­ Soy viudita la más bonita quiero casarme y no tengo con quien ni contigo, ni contigo, sólo contigo porque eres mi bien. El cura de Páganos y el de Bargota y el de Bargota y el de Bargota se juegan los calzones a la pelota a la pelota, a la pelota.

»

Ikus, gainera

• San Blas jaia

Kanpo loturak

• Dantzaren bideoa Youtube, Begoña Rodríguezen ikasleekin.
• Irungo Belaskoenea eskolako haurrak txulalai dantzatzen.
• Txulalairen musika, Oskorri taldeak 1991. urtean egindako Hi ere dantzari diskan plazaratuta.