Txikipedia:Ur-jauzi
Ur-jauziak fenomeno natural bat da, geologikoa. Ur ibilgu bat luzea denean amildegi batetik behera joaten den fenomenoari deritzogu ur-jauzia.
Munduko ur-jauziak aldatu
Munduan badaude 900 metro baino garaiagoak diren ur-jauziak: Venezuelan, Hego Afrikan, Perun, Estatu Batuetan... Altuena Venezuelan dago eta Angel du izena 970m-ko altuera duen amildegitik doan ur-jauzia da.
Ezaugarriak aldatu
Behean dauden arrokak bigunagoak izaten dira goikoekin konparatuta, baina urteak pasatuta higatu egingo dira. Aldatu egiten dira, denbora eta urtaroen zehar.
Fenomeno natural politena kontsideratzen da. Ur-jauzi batzuk erabiltzen dira energia hidroelektrikoa sortzeko. Hauen altuera ez da guztietan berdina, amildegia zenbat eta handiagoa izan, orduan eta handiagoa izango da ur-jauzia.
Ur-jauzien bidea aldatu
Ur-jauzia ibai ibilguaren zatiari deitzen zaio, non, kanalean dagoen desnibel handia dela eta, grabitatearen eraginez ura bertikalki erortzen da.
Ur-jauzi ospetsuak aldatu
Ondorengoak dira munduko hiru ur-jauzi ospetsuenetarikoak:
- Salto Ángel: munduko ur-jauzi altuena da, 979m neurtzen ditu. Venezuelan dago, zehazki, Bolivarren.
- Iguazú ur-jauzia: Argentinan kokatuta dago, 1934. urtean sortu zuten Iguazú Parke Nazionalean.
- Bambarakanda ur-jauzia: Sri Lankako ur-jauzi altuena da, 263 m neurtzen ditu.