Klima aldaketa

Lurraren batez besteko tenperatura igotzen ari da. Joera horri klima aldaketa edo berotze globala deitzen zaio.

Berotze globala zer den ulertzeko, beharrezkoa da jakitea zer den berotegi-efektua. Berotegi bat kristalezko edo plastikozko egitura bat da, landareak hazteko erabiltzen dena kanpoan egiten duen hotzetik babesturik. Kristal edo plastikoak argiari igarotzen uzten dio, baina barruan berotasuna mantentzen du; beroa eraikin horren barruan geratzen da eta landareek bizirik jarrai dezakete, kanpoan tenperatura oso hotza egiten badu ere.

Era berean, Lurraren atmosferak eguzkiaren energia harrapatzen du. Karbono dioxidoak eta airean dauden beste gas batzuek (berotegi-efektu gas deitzen dira) harrapatzen dute beroa. Gas horiek gabe, espaziora bero gehiegi aterako litzateke eta izaki bizidunek ezingo lukete biziraun. Hala ere, airean zenbat eta berotegi-efektuko gas gehiago egon, orduan eta bero handiagoa harrapatzen dute. Horrek planetaren berotze globala eragiten du.

Zergatik gertatzen da?

Lurreko historiaren zati handi batean, berotegi efektuko gasak ez dira arazo bat izan. Aldiz, egoera hori aldatu egin zen jendea erregai fosilekiko (petrolioa, gasa eta ikatza) mendeko bihurtu zenean. Gaur egun, helburu askotarako erabiltzen ditugu erregai fosilak: fabrikek funtzionatzeko, autoak mugiarazteko, elektrizitatea sortzeko, etxeak berotzeko, etab. Erregai fosilak erretzen direnean, karbono dioxidoa botatzen dugu atmosferara.

Gainera, gizakiok baso asko bota ditugu; bada, zuhaitzek karbono dioxidoa erabiltzen dute haien elikagai propioak egiteko. Ondorioz, zuhaitz gutxiago egoteak atmosferatik karbono dioxido gutxiago kentzea dakar.

Kezkatu behar dugu?

Zientzialariek ez dakite zehazki nola berotuko den Lurra denbora igaro ahala. Batzuek uste dute 2100. urterako, tenperatura 1,8 eta 4 Celsius gradu artean igoko dela. Lurrean klima berotzen ari den eran, izaki bizidunek kalte handiak jasaten ari dira, eta haietariko asko desagertuko dira. Horretaz gain, poloetako izotza urtzea eragiten ari da. Horren ondorioz, itsasoaren maila igotzen ari da, eta, beraz, kostaldean dauden landareak, animaliak eta eraikinak arriskuan daude.

Zerbait egin dezakegu?

Berotze globalak jende asko kezkatzen du munduan. Baina interes asko daude tartean, eta pertsona batzuek ez dute onartzen arazo bat denik. Gobernuek ekonomia haztearen aldeko politikak egiten dituzte, eta horrek nahitaez esan nahi du planeta gehiago kutsatzea eta klima aldaketa bultzatzea. Industria kutsagarrienak Mendebaldeko Europatik eta herrialde garatuetatik kentzea bultzatu dute, baina planetako beste toki batzuetara eramateko. Gobernuz kanpoko erakunde batzuk eta aktibista batzuk bai ari dira ahaleginak egiten, planeta osoan erregai fosilak erretzeari uzteko.

Guk, pertsona bakoitzak ere lagundu dezakegu; adibidez, ibilgailu pribatuak gutxiago erabiliz. Eta behar ez ditugun gauzak erosteri utziz. Eta zerbait behar dugunean, ahalik eta hurbilen fabrikatutako edo egindako gauzak erosiz. Eta energia ere aurreztu dezakegu, beharrezkoak ez diren argiak eta beste gailu elektronikoak itzaliz.

Berotze globalaren ondorioak iruditan

• 
  1900eko postala. Rodanoko Glaziarra ibarreraino iristen zen.
• 
  2005eko argazkia. Glaziarraren arrastorik ez dago.