Txapulin
Txapulin (gaztelaniaz: Chapulin) Mexikon eta Ameriketako Estatu Batuetan indigenek ortopteroei izen horrekin ezagutzen dute. Izen arrunta da. Horiek guztiak jateko hazten eta erabiltzen dira.[1]
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Chapulin.jpg/250px-Chapulin.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Puesto_de_venta_de_chapulines.jpg/250px-Puesto_de_venta_de_chapulines.jpg)
Etimologia
aldatuHitza nahuatl hizkuntzatik dator: chapōlin, chapā[nia] hitzatik, ‘salto egin’ eta ōlli ‘oihal ziratu’. Euskaraz itzulpena horrelako zerbait izango litzateke: "Oihal ziratuez eginiko pilota moduan salto egiten duena".
Txapulin espezieak
aldatuSailkapen hau zientifikoa ez da, herriak eginikoa baizik. Hona hemen espezieak:
- Pyrgomorphidae familiako guztiak, zuhaixken txapulinak.
- bereziki Sphenarium purpurascens, milparen txapulina.
- Acrididae familiaren gehienak.
- Romaleidae familiako batzuk.
- Gryllidae familiako batzuk, kilkerrak.
Gainera, txapulin izena Mexikon eta Erdialdeko Amerikan espezie hauentzat erabiltzen da:
- Acrididae familiako guztiak, otiak.
- Caelifera ordeneko guztiak (tartean Acrididae familia), matxinsaltoak.
Geografia
aldatuTxapulinek Mexiko Hiriko Chapultepec muinoari (‘Txapulinen muinoa’) izena eman diote.
Elikadura
aldatuTxpunilak berez haziak dira jateko. Mexikoko toki askotan jaten dira baina ez da ohitura orokorra zeren eta zenbait tokitan oso gutxi jaten dira. Elikaduraren ikuspuntutik kalitate oneko proteinak dituzte, %60 eta 70 artean; datu horiek txapulinak behiki, txerriki edo oilasko haragiarekin parekatzen ditu. Beraz, dieta orekatu batean oso aukera ona dira.[2]
Jateko garaian plater askotan erabiltzen dira: saltsetan, saltxitak egiteko, botanetank, gisatuak.
Ezagutzen diren intsektuen herena jateko modukoak dira UAEMeko Verónica Juárez irakaslearen iritziz. Ez jateko arrazoia ez da dietetikoa, kulturala baizik. Hori bai, intsektizidaz erabili gabeko animaliak izan behar dira.
Erreferentziak
aldatuKanpo estekak
aldatu- (Frantsesez):Txapulinak jateko errezeta batzuk.]
- (Gaztelaniaz):Chapulinen gaineko ikerketak Mexikon.