Penintsulako estatuen kronika
1305eko Aragoiko Kronika, Penintsulako Estatuen Kronika edo Nafar-Aragoiar Kronika ere deitua, aragoieraz idatzitako Penintsularen historia orokorra da, eta erreinu hau eta bere jatorri mitikoan Sobrarbeko erregeetan (Nafarroakoak baino lehen jartzen dituztenak) zentratua da. Lehen idazketa 1305ean amaitu zen, eta 1328an zabaldu zen. Ubieto Artetaren arabera (1981, 50-51 or.) Montearagongo monasterioko fraide batek idatzi zuen.
| Penintsulako estatuen kronika | |
|---|---|
| Jatorria | |
| Ezaugarriak | |
| Genero artistikoa | kronika |
| Hizkuntza | Erdi Aroko aragoiera eta katalana |
Iturri nagusiak Historia de rebus Hispaniaeren Estoria de los godos (1253) aragoiar bertsioa eta Cròniques de Sant Victorián ziren, ahozko historiaz gain. Egileak «així ho troben en alguns llocs cròniques, i especialment en les de Sant Vitorián de Ribagorça» dio. Era berean, San Juan de la Peñako kronikaren bertsio zabalduaren iturri nagusia bilakatuko zen.
Kronikak hasiera (konkista islamiarra lotuko luke) eta amaiera, Aragoiko azken erregeak barne hartuko dituena, falta omen ditu. Aragoiko historiako pasarte historiko garrantzitsu batzuen trataera oparoa dute, hala nola, Alcorazko gudua (Huesca irabazi zuena), El Ciden esku-hartzeak erreinu honetan edo Alfontso I.a Borrokalariaren konkistak, bere militarrak. Andaluzian barrena egindako espedizioa nabarmentzen da.
Edizioak
aldatu- Penintsulako Estatuen Kronika: XIV. mendeko testua, ed. Antonio Ubieto Arteta. Granadako Unibertsitatea, 1955.
Bibliografia
aldatu- Catalán, Diego, "Espainiako Historiaren oinarriak kenduz bere Erdi Aroko perspektiba», Quaderns d'história del dereto, 12. zk. gehigarria 1, Madrilgo Unibertsitate Complutense, 2004, or. 73-86. Honi eskainitako kopia: Dr. irakasleari omenaldia. José Manuel Pérez Muñoz-Arranco jauna. ISSN 1133-7613
- Jerez, Enrique, "Toledanoren Historia gothica eta historiografia erromantikoa", Cahiers de linguistique et de civilisation hispaniques médiévales, ez. 26 (2003), Paris, Université Paris-Nord, 2003, or. 223-240. ISSN 0396-9045
- Utrilla Utrilla, Juan F., "Historia eta fikzioa Aragoiko Erdi Aroko kroniketan: kronikariak eta propaganda politikoa", in Aragoi ; Erdi Aroan, ez. 18, Zaragoza, 2005, or. 83-113; cf. esp. or. 97-100. ISSN 0213-2486
Kanpo estekak
aldatu
Datuak: Q6419311
