Lankide:Lucia eta Irene/Proba orria

Zilarrezko azeria (Silver fox)

Zillarezko azeria (animalia)

Azeri beltza, azeri urdina edo zilarrezko azeria, deitu ahal zaie animali mota honi.

Bere larrua gizakientzat euren parterik garrantsitsuenetarikoak zan. Historikoki, zilarrezko azeriak larru-emaile estimatuenen artean zeuden, eta haien larruak maiz erabiltzen zituzten nobleek Errusian, Mendebaldeko Europan eta Txinan. Zilarrezko azeri basatiak ez dira berez geruza bereko kideekin soilik ugaltzen eta barietate gorri artean eta maskotak hauek kolore bereko kideekin ia esklusiboki ugaltzen ziren.

Deskribapena

Zilarrezko azeriaren ilearen luzeera 5 cm neurtu dezake, hau da, two inches. Baina baita badagoz ere azeriaren zonalde batzuk ile laburragoa daukieazana, bereziki lepoaren behekaldean, sorbaldan, albo aldeetan eta buztanan. Animaliaren ilearen oinarria marroia da, eta, zillarra, grisa eta beltzez dira ilearen puntaren koleretakoak. Batzuk guztiz beltz distiratsuak dira buztanaren puntan kolore zuria izan ezik, zilar samarra itxura ematen diena. Zilarrezko azeri batzuk gris urdinxka dira, eta beste batzuk alboetan kolore zinere bat izan dezakete.

Maila

Azeri gorriak, zilarrezko forma barne, munduan gehien banatutako espezie haragijaleetako bat da, ipar hemisferioaren zati handi batean eta Australian banatuta dagoana. Askotariko habitatetan duten ugaritasuna gizakiak azeriaren ehizarako habitat berrietan sartzeari egon daiteke.

Larruaren erabileraren historioa

Bere larru bikainaren aberastasun eta edertasunean, eta larruak hain estimatuak dira, non ederrenek aparteko prezioak izaten dituzte, eta beti eskatzen dituzte.

- John James Audubon, The Imperial Collection of Audubon Animals, 1967tik aipatua

Ipar Amerikan

Zilarrezko azeri baten larruak Ingalaterra Berriko indigenek 40 kastore-larru amerikar baino gehiago balio zutela uste zuten garai batean. Buruzagi batek zilarrezko azeri-larruak opari bat onartzen zuen adiskidetze ekintza gisa bezala ikusi eben. Hudson's Bay Companyren erregistroek adierazten dute 1825-1850 urteetan Britainia Handiko Columbian merkataritzako azeri-larruen % 19-25 zilarrezkoak zirela. Larrua ia beti errusiar eta txinatar merkatariei saltzen zitzaien.

Eurasian

Ipar Amerikako zilarrezko azerien aztarnak Errusiako larru-ustiategietan aurkitzen dira, eta modu selektiboan hazten dira larrutik ahalik eta marroi gehien kentzeko, larru marroiaren presentziak larruaren balioa murrizten ebalako. Estonia 1924an hasi ziren zilarrezko azeriak hezitzen. Estoniako zilarrezko azeri haztegien kopuruak etengabe hazi ziren hurrengo hamarkadetan. Sobietar garaian, zilarrezko azeriaren industriak gora egin zuen gobernuaren diru-laguntzengatik eta azeriak era selektiboan hazteagatik larruaren kalitatea baino ugalkortasun handiagoa lortzeko.

Etxekotze

Etxeko zilarrezko azeriak espezieak eraldatzeko hazkuntza selektiboaren ahalmena frogatzeko diseinatutako esperimentu baten emaitza dira, Charles Darwinek On the Origin of Species lanean deskribatzen duen bezala. Esperimentuak morfologia baino portaeraren hautaketa otsoetatik txakurrak sortu dituen prozesua izan ote zen aztertu zuen, belaunaldi bakoitzean azeri otzanenak soilik ugaltzen uzten zirenean azerien aldaketak erregistratuz. Ondorengo azeri asko morfologian otzanagoak eta txakur-itxurakoak bihurtu ziren, besteak beste, koloreko larru moztuak edo orbanak erakutsiz.