Erromantizismo berantiar

Erromantisizmo berantiarra esaten zaio XIX. mendeko bigarren zatikoari.(1850-1900).

Ikuspegi politikoa

XIX.mendean aldaketa politiko, sozial eta ekonomiko asko egon ziren. Sufragio unibertsala sortu zen politikan, ideia berriak zirela eta burgesen iraultzak hasi ziren eta hauekin inperialismoa hedatu zen. Demokraziaren eta monarkia absolutisten gainbeheraren mendea izan zen.Aro napoleonikoa eta Frantsiako iraultza, askatasunaren eta berdintasunaren ideak askatu zituzten Europatik, hauek norberaren ideien expresibitatea defendatzen zuten. Industria iraultza zela eta pertsonak hirietara joan ziren baita ere kolonietara joan ziren asko. Beste langile maila bat sortzen da.

Ikuspegi artistikoa

Mendearen erdialdean artistek gertaera objetiboak eta zuzenak integratzen dituzte haien obretan. Frantzian iraultza zela eta gai politikoak alde batera utzi eta alderdi sozialetan sentratu ziren. Manifestu errealista konturetzen da inspirazio bakarra artean errealitatea dela eta artista hori ilustratu behar duela apaindu barik. Arte akademiziztetan oinarrituta zeuden arte motak Art Pompier-en izena hartzen zituzten Frantzian despektiboki XX.mendeko kritikoak, Saloi ofizialetan eta burgesen artean garrantzia euki zuen baina azkar utzi zuten eta prestigioa galdu egin zuen. (Alejandro Cabanel, William-Adolphe Bouguereau) (El Nacimiento de Venus, El canto de los ángeles, Retrato de Daguerre)

Arte akademisiztaren kontran jartzeko inpresionismoa sortzen da 1870an. Sekulako naturalismoa bilatzen du. Mugimenduak, artista bakoitzak bere abangoardia bultzatu behar zuela esaten zuen. Argazkigintzaren influentzia dago mende honetan pinturan. Daguerrotipoko erretratuak famatuak egin ziren industriaren iraultzan burgesen artean margoztuak baino merkeagoak zirelako. Horregatik pintura eta argazkigintzaren artean gatazka sortzen du teknika hau. Margolari batzuk argazkigintza erabiltzen dute laguntzeko obrak sortzen. Daguerre fotografia korronte bat sortzen du;piktorialismoa,hau, pintura imitatu nahi du.“Cliché verre” izeneko argazkia inprimatzen da grabatu bat balitz bezala eta eskuz egiten da. Pintura argazkigintzaren eragina eukiko du, enkuadretan eta formatoetan pintura errealistan edo tono griseekin margozterakoan.

Pintura

Frantzia Errealismoa

Mugimendu piktoriko bat da Frantzian sortua XIX.mendearen erdialdean. Behe mailarekin eta ezkerreko mugimendu politikoekin zeukaten konpromisoa, margolari piktoriko errealisten sentsibilitate soziala eta ideologikoa markatu zuten.

Gustave Courbet

XIX.mendeko errealismoak, konnotazioa zehatza eskeintzen dizkigu, Courbetek hasi eta definitu zuena 1848 eta 1850.urteen artean. Oso konprometituta zegoen politikoki, exilioan hil egin zen. Konbentzionalei uko egin eta Caravaggio eta Velazquez-en mireslea zen. Kolore ilunak eta marroiak erabiliko ditu Velazquez bezala.Bere obrak garaian, eskandaloak sortzen zituzten perfekzio idealak eta edertasuna ez zituztelako idealisatzen, baina beste pintura bat egin nahi zuenean aurrera ateratzen zuen batez ere bere naturalismoa aurkeztu zuen bere biluzietan. Eguneroko gaiak tratatzen ditu eta printzelarekin erabiltzen duen teknika zorrotza da. Lehenengo inpresionistak inspiratu zituen.“Si quereis ver diosas, mostradmelas”

Honoré Daumier (expresibitatearen errealitatea)

(1808-1879) Errealitatea zen bezala erakusten zuen, baina erromantisizmo berantiarrari loluta zegoen.Ohiturazko gaiak eta kritikak lantzen zituen eta boterearen opresioa bere lanetan ikus dezakegu. Irudi, forma eta kolore akademisiztaren kontra zegoen, errealitateari fidela ez izatea bultzatu zuen Daumierrek. Sarkastikoki irudikatzen zituen aurpegiak, inpresionistetan eta expresionistetan influentzia euki zuen.EL VAGON DE TERCERA obran kolore subjetiboak eta figura deormatuak daude. Margolaria eta eskultorea zen (Ratapoil eskultura) baina karikaturagilea egin zen baita, Felipe Luis I.aren karikaturak egiteagatik kartzelan 6 hilabetez egon zen.

Millet eta Errealismo rurala (1814-1875)

Barbizoneko eskolakoa zen Millet, bere pintura lasaiagoa, estatikoa eta errealitate rurala erakusten digu. El hombre del azadón edo Campesino cribando trigo obrak garrantzitsuak izan ziren. Ohiturzko gaiak ikutu zituen erretratuetan baita ere. (Maidemoiselle Ono). Ez zaizkio gustatzen irudien teatraltasuna horregatik sinpletasuna sortzen du, sozietatea kritikatzen du baita. (Las espigadoras, El aventador, El sembrador eta El Angelus pinturak).

Espainia Erretratu adeitsua: Los Madrazo

Pintura garai honetan alde akademisizta dauka, Madrazo dinastia irudikatuta.

Jose De Madrazo y Agudo(1781-1859)

Jose de Madrazo margolari eta grabatzailea izan zen, barrokotik neoklasikora eboluzionatu zuen. Urte romanikoetan erretratu asko egiten zituen, hauek nobleen, eta artisteen aurpegiak zituzten Canova eskultorea bezala. Artean influentzia asko euki zuen Espainian. Korronte neoklasiko berri bat hasi zuen haren gaiak patriotikoak ziren. Madrileko Prado Museoa berrantolatu zuen

Federico De Madrazo y Kuntz (1815-1894)

Federico, semea zen. Romaniko ziren erretratuetan espezializatu egin zen. Parisen ikasi zuen eta han erretratu frantsesaren teknikak hartu zituen. Erroman bi urtez egon hoztean Madrilera bueltatu zen eta han Isabel.IIaren argazki margolaria izan zen. Padroko Museoaren eta San Fernandoko arte ederren akademiaren zuzendaria izan zen. Batez ere aristokraziaren munduaren eta kulturaren erretratuak margoztu zituen.

Mariano Fortuny y Madrazo

Mariano Fortuny margolaria, grabagilea, argazkilaria, textileko eta modazko diseinatzailea eta eszenografoa izan zen. Frantzian formatu zen eta Venezian bizi izan zuen, han museo monografiko bat dauka dedikatuta. Londresen margolari bezala ezagutzera eman zen, emakumeen erretratuetan eta ikuspegi venezianoetan espezializatu egin zen, grabatua, eskultura eta jantzien eta alfonbren disenua landu zituen baita ere. Eszenografiaren alderdian, efektu bisualetan eta luminikoetan aurrera egin zuen hauek hobetzeko, konkretuki Fortuny deitutako kupula.Esfera baten laurdena da eta zeruaren sentzasoa ematen digu, eszenak aire librean badira. Bere sorkuntzak oso garrantzitsuak dira modaren munduarentzat. Oihalen tintadoan eta testuran innobatu zuen antzinotasuna emateko.

Arkitektura

Populazio igoerak eta herrietatik hirirako bideak hiri industrialak jendez gainezka betetzen ziren. Plan Haussmann,Paris eta Plan Cerda, Bartzelonan.

Beira eta Metalezko arkitektura

XIX.mendearen hasieratik burdina erabiltzen da merkea delako, mendearen erdialdean erakusketa unibertsalak, merkatuak… zirela eta. artistek eta ingenieroek haien arteko kontran zeuden.Paris, Londresen eta Bartzelonan zeuden erakusketetan; aurrerapen industrialak, artistikoak eta ekonomikoak ikusi zenituzke. Londreseko beira Jauregia 1851. Parisko makina biltegia 1889, Eiffel dorrea. Madril, Atocha eta Beirazko Jauregia.

Chicagoko eskola

XIX.mendearen amaiera eta XX.menearen hasieran Chicagon aurkeztu zen estilo arkitektonikoari deritzo. Material eta teknika berriak erabili ziren, lehenengo etxe orratzak sortu ziren baita. 1871an sute bat egon zen eta dena galdu egin zen, orduan egurra erabiltzeari utzi zioten eta beste material batzuk hartu zituten. Egitura metalikoak eta igogailuak lagundu zuten.

William Le Baron Jenney

William Le Baron Jenney arkitektoa, eskolaren buru izan zen eta lehen etxe-orratza eraiki zuen. Kanpoko horma estruktura metalagatik ordezkatu zuen.

Louis Sullivan eta Dankmar Adler

“La forma sigue la funcion” esaldia esan zuen.

Eskultura

XIX.mendearen amaieran inpresionismoa influentsia asko euki zuen eskulturan. Argiaren influentzia dago eta amaitu gabeko itxura, hone Miguel Angelek egin zuen. Eskulturaren idealak kuestionatu egin ziren eta akademisizmoarengandik aldendu egin ziren. Rodin-entzat naturaren interpretazio pertsonalerako bidea zen eskultura, plano aniztasunarekin eta rugosidadearekin argi efektuak lortzen ditu.

François-Auguste René Rodin (1840-1917)

Rodin, Inpresionismoko eskultore kontenporaneo Frantsesa izan zen. Eskultore modernoen aita zela esaten zuten. Arte Dekoratiboen eskolan ikasi zuen arte ederretako eskolan hiru aldiz ukatuta izan zen. Bere lehenengo lanak neoklasikoak dira. 1863an Rose Beuret ezagutu zuen, berarekin eskondu zen eta geroago bere modeloa izango zena. 1875an Italiara bidaiatu zuen han Don Ateloren eta Miguel Angelen eskultura errenazentistagatik erakargarrita sentituko da giharretan oinarrituko da. Hain perfektua zen bere eskultura “La edad de bronce” pertsonek modeloaren gorputzatik zuzenean aterata zegoela esaten zutela eta ez buztinatik. Honek Parisko artista garrantsitzuen artean jartzea egin zion. Bere eskultura bi marra desberdinetan banandu zen; lehenengoa “alimentaria” eskultura apaingarria zen eta bigarrena “transgresora” honi erreferentzia egiten dioten obrak bere enkargu garrantsitzuenak dira. Los burgueses de Calais (1884) eta el célebre Monumento a Balzac (1897). Rodinek anatomia ikertu zuen giza gorputza tresna baten moduan erabiltzeko espresibitate psikologian eta giza sentimenduetan. “Las puertas del Infierno (1880-1917) obran erreflejatzen da. Inpresionista dira argiak eta modelaketaren teknikak baina formak, materia lana eta texturak expresionista diren trazuak ikusten usten digute. Eskulturak moldatze lanarekin egiten zituen, gaur egun pieza hauek brontzez landuak esagutzen ditugu baina Rodin igeltsuarekin egiten zuen. Igeltsua moldatu egiten zuen, material honek ezabatzeko erabilita eta eskultoreak botatzen zutena marmolezko eskultura kritikatzeko. Bere mezua argi zegoen: Itxura garrantzitsuagoa da eraikita dagoen materiala baino.

Camille Claudel (1864 -1943)

Claudel, eskultore frantsesa zen, Paul Claudel-en ahizpa. 1882an Arte ederretako eskolan Rodin esagutzen du eta berarentzat modeloa eta musa bat izan zen, baita ere berarekin kolaboratzen du La puerta del Infiernoko figurak egiterako orduan. Bere erlazio txarra “La edad madura” obran plasmatu zuen, eskultura honetan Camile belaunikoz eta suplikatzen dago, Rodineri bere eskuak ematen, honek bizkarra ematen dio, emakume bat erdi Aingeru erdi zorgin eramaten dagoen bitartean azken hau Rose Beuret da, Rodin-en emakumea. Claudel-en obrak arrakasta izaten dauden bitartean bera tailerrean iskutatzen da sentibera krisi batean. 1905ko abenduan bere azkeneko expozisioa egiten du, bere etxetik irten barik egon zela eta bere obrak destruitzen hasi zen. Manikomio batean egon zen bere azken 30 urteak.

Mariano Benlliure y Gil (1862-1947)

Mariano, Valentzian jaio zen artista familia batean, autodidakta izan zen eta ez zen eskola bakar batera joan baina bai egon zen tailer batzuetan marrazten, zizelkatzen eta zinzelkatzen. 1881an Romara jan zen eta han bizi izan zuen. 1887an Madrilera joan zen eta han Arte ederretako esposizio nazionaletan parte hartuko zuen, fama hartzen. Kritikak laguntza eman zieten eta hauek sasoi horren pertsonai eraginetariko batean bilakatzea egingo zion. Bere eskultura klasizismoa eta errealismoa elkartzen ditu, plastika modernistaren eragin batzuekin. Artista zorrotza eta detailista zen, baliabide piktorikoak erabili zituen, argi jokoak bezala. Bere gaiak erlijiosoak, taurinoak, hileta monumentuak eta oroitzapenezko gaiak baina gehien egin zuena erretratuak ziren. Antonio Trueba-ren monumentua XIX.mendearen oroitzapenezko lehenengo eskultura espainarra izan zen. Honek eserita dago erlaxatuta parke publiko baten eserlekuan. Naturalitatea errepresentzatzen du geroago eskultore asko imitatuko zuten. Bere obretatik azpimarratu dezakegu General Martinez Campos-en zaldizko estatua Madrilen dagoena. Antiheroizko estatua bat da, errealismo fotografikokoa. Zaldizkoa nekez zamalkatzen du, bitartean zaldia burua bueltatzen dago harraskatzeko. Bere produkzioa zabala izan zen, eskultore aldakorra izan zen horregatik popularitate asko hartu zuen, eta enkargu asko lortu ztuen Madrilen, Europan eta Amerikan baita ere. Premio asko irabazi zituen.

Kanpo estekak

• Datuak: Q65216909