Wikipedia

El Periódico (Guatemala)

El Periódico Guatemalako egunkaria da, sakoneko kazetaritza eta ikerketa jorratzen duena, José Rubén Zamorak 1996ko azaroaren 6an sortua.[1] 27 urteren buruan argitaratu eta gero, 2023ko maiatzaren 15ean egunkariak behin-betiko itxiko duelaren berri eman du.[2]

El Periódico (Guatemala)
Datuak
Motaaldizkako argitalpena eta egunkaria
HerrialdeaGuatemala
Jarduera
KidetzaInter American Press Association (en) Itzuli
Erabilitako hizkuntzagaztelania
Agintea
Zuzendari exekutiboaJosé Rubén Zamora
Egoitza nagusi
Historia
Sorrera1996ko azaroaren 6a
Sortzailea
Desagerpena2023ko maiatzaren 15a
webgune ofiziala
Twitter: el_Periodico Edit the value on Wikidata

Aurrekariak aldatu

Erdialdeko Amerikako kazetari independente nagusienetakotzat jotzen da Zamora. Siglo 21 egunkaria utzi zuen, zuzendaritza-batzordearekin desadostasuna izan ondoren.[3] Ondoren, 1996an, elPeriódico sortu zuen, Guatemalako Gerra Zibila oraindik bizirik zegoela eta prentsa-askatasunaren alde egin zuten 125 herritarren dohaintzekin finantzatua.[1][2] Urtebete geroago, Prensa Libreko jabeek erosi zuten, Guatemalako egunkaririk salduena.[1]

Historia aldatu

Álvaro Arzúren gobernuan aldatu

Álvaro Arzúren gobernuak hainbat egunkari isilarazteko diru-publikoa emateari utzi edota finantzatzaile pribatuen eta informazio iturriekiko harremana oztopatu zitzaien. Horren ondorioz, Guatemala Flash eta Crónica aldizkariak itxi egin behar izan zuten, elPeriódico ordea biziraun zuen.[2]

Alfonso Portilloren gobernuan aldatu

2001ean, berrogeita hamar manifestatzailek eraso egin zieten Periodoko bulegoa, Luis Rabbé komunikazio-ministroaren langileen ustezko ustelkeriari buruzko informazioa eman ondoren. Jendetza eraikineko ateak bortxatzen eta sua ematen saiatu zen, eta Zamoraren irudi bat erre zuten. Kazetariak Babesteko Batzordearen arabera, poliziak berrogei minutu baino gehiago behar izan zituen erantzuteko eta ez zuen atxiloketarik egin.[4]

Alfonso Portillo presidentearen gobernuaren eta krimen antolatuaren arteko loturei buruzko ikerketa luzea egin zuen egunkariak, eta emaitzak 2002ko azaroan argitaratu ziren. Gobernuak ikuskatzaileak bidali zituen Periodoko bulegoetara 40 egunez, eta Munduko Egunkarien Elkarteak (WAN) salaketa bat egin ondoren bakarrik kendu zituen.[5]

Zamorari behin baino gehiagotan egin zioten eraso Egunkariaren txostenekin zerikusia zuten arrazoiengatik. 2003ko ekainean, hamaika gizonek eta emakume batek bahitu zituzten Zamora eta haren familia etxean hainbat orduz.[6][7] Erasotzaileek Zamoraren seme-alabak jo zituzten eta biluztera eta pistolaz jaurtitzera behartu zuten. Zamoraren arabera, taldetxo batek esan zuen: "Zure seme-alabak baloratzen badituzu, ez gogaitu goiko jendea. Ez dakit nork gogaitu zuen eskaileraren goialdean, baina norbaitek goialdean desesperatzeko aginduak ditugu. Egin ezazue egiten dutena, ez eman honen berri".[5] Estatu Batuetako gobernuak erasoa gaitzetsi eta ikerketa eskatu zuen.[7] WANek ere aitorpen bat eman zuen Zamoraren izenean, erasotzaileak justiziara eramateko eta bertako kazetarien segurtasuna babesteko eskatuz Portillo presidenteari.[5]

Gero, ustekabean, Portillo Zamorara joan zen laguntza eskaintzera, gobernuko kideen eta indar armatuen argazki-base baterako sarbidea barne. 2004ko urtarrilaren amaieran, El Periódico egunkarian ustez erasotzaileak ziren gizon eta emakumeen izenak eta argazkiak argitaratu zituen Zamorak; besteak beste, Portilloko langileen goi-mailako funtzionario bat, fiskal nagusiko langile bat eta kontrainteligentziako espezialista bat.[6] Bi urte geroago, Eduviges Funes armadako kide ohiari hamasei urteko kartzela-zigorra ezarri zioten erasoan zuen paperagatik. Beste soldadu ohi bat, Belter Álvarez, aske geratu zen.[8]

2008ko abuztuaren 20an, Zamora bahitu eta kolpatu egin zuten lagunekin Guatemalan afaldu ondoren, eta konorterik gabe eta ia biluzik geratu zen Chimaltenangon, hiritik 25 kilometrotara.[3]

Otto Pérez Molina eta Roxana Baldettiren gobernuan aldatu

2012an, gobernuari lotutako bost pertsona Mixcoko 7.eremuan zegoen errotatiban sartzen saiatu ziren. Urte berean, aleak hirian zehar banatu aurretik guztiak erosten zituen talde bat ere antolatu ze, ustez "elPeladero" izeneko atalean argitaratzen zuten informazioa zabaldu ez zezan (kontrastatuta ez zegoen edo kontrastatu ezin zen informazioa).[9]

Alejandro Giammateiren gobernuan aldatu

Lehendakari eta sortzailearen atxiloketa aldatu

2022ko uztailaren 29an, egunkariaren lehendakari eta sortzailea den José Rubén Zamora atxilotua izan zen, ustezko diru-garbiketa leporatuta. Zamorak atxiloketa politikoa izan zela argudiatu zuen, Alejandro Giammatteiren gobernuaren ustelkeria salatzeagatiko jazarpena.[10][11][12][13] Kazetarien Babeserako Batzordea (CPJ), Amerikarteko Prentsa Elkartea (SIP) eta Ameriketako Estatu Batuetako hainbat karguk atxiloketa deitoratu dute.[11]

Paperezko edizioa ixtea aldatu

2022ko azaroaren 30ean azkeneko egunkaria inprimatu zen "nos transformamos para seguir resistiendo" izenburupean eta Kazetariaren Egunarekin bat eginez. Egunkariaren zuzendariaren arabera, Julia Corado, egunkari digitala helburu bazuten ere epe luzeko proiektua zen eta jazarpenen ondorioz proiektu hori aurreratu egin zen. Izan ere, Zamora atxilotu eta gero, egunkariaren kontu-korronteak partzialki izoztuak izan ziren. Egunkariak, 133 langile kaleratu izan behar zituzten (%75-80 bitartean). Horrez gain, egunkariarentzat lan egiten zuten bi kazetarik herrialdetik alde egin izan behar zuten.[14][9][15]

Kazetari eta zutabegileen aurkako jazarpena aldatu

2023ko otsailean, Cinthia Monterroso izeneko fiskalak Jimi Rodolfo Bremer Ramírez epaileari eskatu zion elPeriódicorentzat lan egiten zuten zazpi kazetari eta bi zutabegileen diru-sarrerak ikertzea. Kazetari horiek Zamoraren epaiketaren jarraipena egin zuten eta ondorioz, fiskalaren arabera, justizia oztopatu zuten.[2][16] Guatemalako Kazetarien Elkarteak (APG) erabaki honen aurka agertu zen, prebarikazioa izan litekeela argudiatuz. Horrez gain, hainbat komunikabidek erabakia deitoratu zuten eta Nazio Batuen Giza Eskubideetarako Goi Mandatariaren Bulegoa eta Human Rights Watch bezalako erakundeen haien ardura agertu zuten. Kazetarien talde batek ere Amerikarteko Giza Eskubideen Batzordean salaketa bat jarri zuen non fiskalak bere kargua baliatuz mendekua bilatzen zuela argudiatu zuten.[16] #NoNosCallarán kolektiboak ere egoera salatzen zuen komunikatua argitaratu zuen.[17]

Egunkaria behin-betiko ixtea aldatu

Egunkariak, jazarpenari aurre egin ezin ez eta 2023ko maiatzaren 15ean, astelehenea, bere azkeneko zenbakia argiratuko duelaren berria eman du:[18][19][20][21]

Nuestro equipo resistió 287 días de persecución, presiones políticas y económicas... Los embates no cesaron. Hasta el momento cuatro abogados han sido detenidos, dos todavía guardan prisión preventiva, seis periodistas y tres columnistas están siendo investigados por la FECI, José Rubén Zamora ha acumulado cuatro casos penales en su contra.[19]

Sariak eta Aitortzak aldatu

  • 2021ean, Iberoamerikako komunikabide nabarmenaren Espainiako Erregearen saria jaso zuen bai egunkariak eta bai bere sortzaileak.[14]

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ a b c José Rubén Zamora, Guatemala. International Press Institute. Aipuaren errorea: Invalid <ref> tag; name "IPI" defined multiple times with different content
  2. ↑ a b c d (Gaztelaniaz) Ocote, Agencia; Maldonado, Alex. (2023-05-13). «R.Zamora: «No queremos más periodistas afectados por la saña contra elPeriódico»» Agencia Ocote (Noiz kontsultatua: 2023-05-14).
  3. ↑ a b Carlos Lauría. (August 25, 2008). Brutally attacked in Guatemala ... again. The Committee to Protect Journalists.
  4. ↑ Newspaper Under Attack After Reports on Government Corruption. International Freedom of Expression Exchange February 27, 2001.
  5. ↑ a b c David Brewer. (June 28, 2003). Guatemala press freedom alarm. BBC News. Aipuaren errorea: Invalid <ref> tag; name "BBC286" defined multiple times with different content
  6. ↑ a b David Brewer. (August 24, 2012). Guatemalan Editor Names Attackers. Poynter. Aipuaren errorea: Invalid <ref> tag; name "P" defined multiple times with different content
  7. ↑ a b David Brewer. (June 26, 2003). Editor assaulted in Guatemala. BBC News.
  8. ↑ Former member of armed forces sentenced to 16 years in prison for his role in raid on publisher's home. International Freedom of Expression Exchange March 1, 2005.
  9. ↑ a b (Gaztelaniaz) «Las últimas cinco horas del papel, la asfixia de elPeriódico» Plaza Pública (Noiz kontsultatua: 2023-05-12).
  10. ↑ (Gaztelaniaz) Maldonado, Carlos S.. (2022-08-04). «José Rubén Zamora: “Esta es una persecución de Giammattei, es un juicio político”» El País (Noiz kontsultatua: 2023-05-12).
  11. ↑ a b (Gaztelaniaz) CNNEE. (2023-05-02). «Juicio del periodista José Rubén Zamora: quién es y de qué le acusan» CNN (Noiz kontsultatua: 2023-05-12).
  12. ↑ (Gaztelaniaz) «José Rubén Zamora dice estar preso por investigar la corrupción» EFE Noticias 2023-03-01 (Noiz kontsultatua: 2023-05-12).
  13. ↑ (Gaztelaniaz) País, El. (2022-08-10). «Un juez de Guatemala envía a prisión preventiva al periodista crítico José Rubén Zamora» El País (Noiz kontsultatua: 2023-05-12).
  14. ↑ a b (Gaztelaniaz) elPeriódico pone fin a su edición impresa luego de que directivos señalaran presiones. (Noiz kontsultatua: 2023-05-12).
  15. ↑ (Gaztelaniaz) Godoy, Juan Diego. (2022-08-01). «Las horas más amargas de ‘elPeriódico’ de Guatemala» El País (Noiz kontsultatua: 2023-05-12).
  16. ↑ a b (Gaztelaniaz) Ocote, Agencia; Maldonado, Alex. (2023-03-09). «Fiscalía usa la ley contra el crimen organizado para perseguir a periodistas» Agencia Ocote (Noiz kontsultatua: 2023-05-14).
  17. ↑ (Gaztelaniaz) Ocote, Agencia; Ocote, Redacción. (2023-03-01). «Se consolida la estrategia de silenciar a la prensa» Agencia Ocote (Noiz kontsultatua: 2023-05-14).
  18. ↑ (Gaztelaniaz) «El cierre de elPeriódico: así es como ganan los malos» Prensa Comunitaria 2023-05-12 (Noiz kontsultatua: 2023-05-12).
  19. ↑ a b (Gaztelaniaz) «Adiós a elPeriódico: medio anuncia su cierre definitivo» www.soy502.com (Noiz kontsultatua: 2023-05-12).
  20. ↑ (Gaztelaniaz) «Guatemala: Tras encarcelamiento y juicio de su presidente, El Periódico anuncia su cierre | Agencias» La Voz del Interior (Noiz kontsultatua: 2023-05-12).
  21. ↑ (Gaztelaniaz) «El Gobierno de Guatemala logra que cierre el medio que denunció su corrupción» abc 2023-05-13 (Noiz kontsultatua: 2023-05-15).

Kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=El_Periódico_(Guatemala)&oldid=9291491"(e)tik eskuratuta