Wikipedia

Curnonium

Nafarroan zegoen erromatar garaiko hiria

Curnonium egungo Los Arcosen eratutako erromatar hiria izan zen. Hiria antzinako baskoi herrixka batean sortu zuten[1]. Calagurrisetik gertu zegoen.

Curnonium
Kokapena
Eskualde historikoHispania
Erromatar Inperioko probintziakHispania Tarraconensis
Koordenatuak42°34′00″N 2°11′00″W / 42.56667°N 2.18333°W / 42.56667; -2.18333
Map

Klaudio Ptolomeok aipatu zuen.[2] Hiriak Erdi Arora arte iraun zuen, Curnonio izena zuela.

Kokapenaren inguruko ikerketak aldatu

Kokapen desberdinak esleitu zaizkio hiri baskoiari. hasieran, Cornago (Errioxa) proposatu zen. Aita Moretek nahastuta, "Oya de Cornaba" izeneko leku batean egon zitekeela idatzi zuen. Historialari nafarrak Los Arcosen kokatzen zuen gune hori, baina, berrez, Vianako lurretan zegoen[3]. 1966. urtean, German De Pamplonak beste kokapen bat iradoki zuen. 1120an, Mendabia eta Villamezquina arteko muga batzuk zehaztu zirenean, dokumentazioan idatzi zen Mendabiako lursail edo leku bat Almuza, Curnonio eta Lazagurria lekuekin mugakidea zela. Hori dela eta, egungo egungo Mendabiatik gertu egon zitekeela proposatu zuen[4]. 1990ko hamarkadan, Tafallan egon zitekeela iradoki dute[5][6].

Erdi Aroko bi dokumentu ezagutzen dira, kokapena gaur egungo Los Arcosen zegoela pentsarazten dutenak: Alfontso I.aren diploma bat, 1113. urtean “Cornonia de illos Arcos”[7] izenaz aipatzen den herrian emanda, eta eta Antso VIak 1176an Los Arcosko “kastroko” bizilagunei emandako forua[8]. Javier Armendariz Martija arkeologo nafarrak azken herri horretako kokapena babesten du[9].

Aipamenak jatorrizko iturrietan aldatu

K.o.II. mendera arte ez da hiri honen izena inon aipatzen, egiptoar jatorriko greziar geografoa izan zen Ptolomeoren baskoien zerrendan.

Ptolomeoren aipu horretaz gain, hiriaren izena Bordelen (Frantzia) aurkitutako hilobi-inskripzio erromatar batean agertu zen. Pirinioetatik hurbil dagoen pieza epigrafiko horrek Akitanian lekualdatutako “kurnoniar” baten berri ematen digu, Pirinioetako mendebaldeko pasabideei esker, Akitania eta Penintsulako iparraldearen artean harreman komertzial eta kultural nabaria izan zen eta inskripzio hori erlazio horren testigantza bat da[9].

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ Schulten, Adolf. (1927). Las referencias sobre los Vascones hasta el año 810 después de J.C.. , 230-232 or..
  2. ↑ Ramírez Sádaba, José Luís. (2006). «Las ciudades vasconas según las fuentes literarias y su evolución en la Tardoantigüedad» Antig. crist. in: Espacio y tiempo en la percepción de la Antigüedad Tardía. (Murtzia) XXIII: 185-199..
  3. ↑ Moret, José de. (1766). Investigaciones historicas de las antiguedades del Reyno de Navarra. en la imprenta de Pascual Ibañez, impressor y mercader de libros (Noiz kontsultatua: 2023-11-30).
  4. ↑ Pamplona (O. F.M. Cap.), Germán de. (1966). «Los límites de la Vasconia hispano-romana y sus variaciones en la época imperial» Problemas de la Prehistoria y de la Etnología vascas, 1966, págs. 207-222 (Institución Príncipe de Viana): 207–222. (Noiz kontsultatua: 2023-11-30).
  5. ↑ Canto, Alicia M.. (1997). «La tierra del toro: ensayo de identificación de ciudades vasconas» Archivo español de arqueología 70 (175): 31–70. ISSN 0066-6742. (Noiz kontsultatua: 2023-11-30).
  6. ↑ Canto, Alicia María; Iniesta, Javier. (1998). Epigrafía funeraria inédita de un área romana inédita: Tafalla y el valle del río Cidacos (Navarra). ISSN 1133-1542..
  7. ↑ Martín Duque, Ángel J.; Institución Príncipe de Viana. (1983). Documentación medieval de Leire: (siglos IX a XII). Institución Príncipe de Viana ISBN 978-84-235-0625-5. (Noiz kontsultatua: 2023-11-30).
  8. ↑ Gran Enciclopedia de Navarra | CURNONIUM. (Noiz kontsultatua: 2023-11-30).
  9. ↑ a b Armendáriz Martija, Javier. (2006). «Bases arqueológicas para la localización de la ciudad vascona de 'Curnonium' en Los Arcos (Navarra)» Trabajos de arqueología Navarra (19): 85–108. ISSN 0211-5174. (Noiz kontsultatua: 2023-11-30).

Kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Curnonium&oldid=9478031"(e)tik eskuratuta