|
[[Fitxategi:Piano keys.jpg|thumb|Piano baten teklatua]]
'''Tekla-instrumentua''',<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=instrumento de teclado|hizkuntza=eu|url=https://www.euskadi.eus/app/euskal-terminologia-banku-publikoa/instrumento-de-teclado/arteak-musika-instrumentuak/fitxatermino/1612438|aldizkaria=Euskalterm - Euskararen corpusa - Euskadi.eus|sartze-data=2022-01-24}}</ref><ref>Euskaltzaindiaren Hiztegian "teklatu" hitza jasotzen da. "klabier" hitzarekin batera.</ref> edo '''teklatu-instrumentua<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=instrumento de teclado|hizkuntza=eu|url=https://www.euskadi.eus/app/euskal-terminologia-banku-publikoa/instrumento-de-teclado/arteak-musika-instrumentuak/fitxatermino/1612438|aldizkaria=Euskalterm - Euskararen corpusa - Euskadi.eus|sartze-data=2022-01-24}}</ref>''', '''klabier-instrumentua'''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=klabier|url=https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?sarrera=klabier&antzekoak=ez&option=com_hiztegianbilatu&view=frontpage&layout=aurreratua&Itemid=410&lang=eu-ES&bila=bai|aldizkaria=Euskaltzaindiaren Hiztegia|sartze-data=2022-01-24}}</ref> edo '''giltzadi-instrumentua''' [[musika Musika-tresna|musika -tresnen]] mota bat da, [[musika]] interpretatzeko teklatu[[Teklatu (argipena)|teklatua]], klabierklabiera edo giltzadia erabiltzen duena. Tekla -instrumentu ohikoenak [[piano]]a, [[eskusoinu]]a, [[organo]]a eta [[teklatu elektroniko]]ak dira. Teklatua, musika -tresnaren aurrealdeko zatia izaten da, [[Tekla|teklaz]], giltzaz edo giltzazatzolez osatua, eta hatzez jo behar izaten da musika egiteko. Hedapenez, teklatu edo giltzadi hitza, teklatua duen musika tresnatekla-instrumentu osoarentzat erabiltzen da. Teklak jotzean, musika -tresnak modu akustiko, elektroniko edo elektromagnetikoan soinuak sortzen ditu, eta, soinu horiek, denboran zehar, [[melodia]] bat osatzen dute. Batzuetan, jarraika jotzen dira, [[akorde]]ak eratuz, denboran zehar, musika [[harmonia (musika)|harmonia]] bat eratzen dutena.
Bata bestearen ondoan dauden giltzatekla beltz eta zuriz osatua dago. Bata bestearen ondoko teklen arteko tartea, [[tonuerdi]] bat da, eta bi giltza edo teklen arteko tartea, tonu bat.
Giltzadia duten musika tresnakTekla-instrumentua jotzen dituenariduenari, teklatu-jotzaile deritzo ([[Hego Euskal Herria]]n)<ref>{{Erreferentzia|izena=Elhuyar|abizena=Fundazioa|izenburua=teklatu-jotzaile|hizkuntza=eu|url=https://hiztegiak.elhuyar.eus/eu/teklatu-jotzaile|aldizkaria=Elhuyar Hiztegia|sartze-data=2022-01-22}}</ref>, edo klabierista ([[Ipar Euskal Herria]]n), edo [[giltzadi-jotzaile]].
== Historia ==
Teklatuan notak antolatuta dauden moduak, bere jatorria [[XV. mendea]]n du, teklatuaren kontzeptua jada [[K. a. III. mendea]]n ikus daitekeen arren, [[hydraulis]]arekin (urezko greziar [[organo]]a).
== Tekla -kopurua ==
Teklatuen tekla -kopurua, denbora igaro ahala, gehitzen joan da. [[XVIII. mendea]]n, [[klabizenbalo]]ak bost oktabaraino iristen ziren (61 tekla baino ez askoz gehiago), [[1870]]etik aurrera eginiko [[piano]] gehienek 88 zituzten bitartean. Egungo pianoren batzuk, tekla batzuk gehixeago dituzte (adibidez, [[Bösendorfer]] 225 ereduko piano batek, 92 ditu, eta Bösendorfer 290 Inperial ereduko batek 97).
Organoek, hala adierazita dutelako, 61 tekla dituzte.
[[Sintetizadore]]ek, oro har, 61, 76 edo 88 tekla izaten dituzte (5, 6 edo 7 oktaba)
Tekla zuri eta beltzen kopurua, aldatu egin daiteke eraikitzailearen eta teklatutekla-instrumentu ereduaren arabera. Adibidez, [[Yamaha]] enpresako bost oktabako teklatuaktekla-instrumentuak 61 teklarekin datoz (36 zuri eta 25 beltz), oktaba kopuru bereko [[Casio (enpresa)|Casioren]] teklatutekla-instrumentu batek 59 tekla dituen bitartean (34 zuri eta 59 beltz).
== Teklatuzko musika tresnaTekla-instrumentu motak ==
Teklatuzko musika tresnakTekla-instrumentuak, honelakoak izan daitezke:
* haizezko musika -tresnak ([[akordeoi]]a, [[Organo (musika)|organoa]], [[melodiko]]a)
* harizko musika -tresnak ([[klabizenbalo]]a, [[klabikordio]]a eta [[piano]]a)
* musika -tresna elektronikoak
** [[piano elektriko]]a ([[Fender Rhodes]] eta Wurlitzerra bezala)
** [[piano elektroniko]]a (Roland piano digitala bezala)
** [[sanpler]] digitalak
=== Teklatuzko beste musika -tresna batzuk ===
Badaude teklatu itxura duten musika -tresnak, berez, teklatuzkoak ez diren arren. Adibidez, [[xilofono]]a, [[marinba]], [[bibrafono]]a, [[lira (musika tresna)|lira]] edo [[glockenspiel]]ak, badituzte tonu eta tonuerditan jarritako material erresonante batez eginiko barraren batzuk, baina zuzenean jotzen dira, [[zotz (musika)|zotz]] batzuen bidez.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo -estekak ==
{{autoritate kontrola}}
|
