Kuba: berrikuspenen arteko aldeak

Kuba [[Karibe itsasoa]]n dagoen [[uhartedi]]a da. [[Uharte]] nagusia Kuba bera da, beste lau uharte talde nagusiz inguratua: [[Los Colorados]], [[Sabana-Camagüey uhartedia|Sabana-Camagüey]], [[Jardines de la Reina]] eta [[Los Canarreos]]<ref>[http://www.ecured.cu/index.php/Grupos_Insulares_del_archipi%C3%A9lago_cubano Grupos Insulares del archipiélago cubano] Ecured.cu. 2014ko abenduan kontsultatua</ref>. Kuba uhartea herrialdearen gehienahandiena da (105.006&nbsp;km²) eta, hedaduraz, munduko hamazazpigarrena. Bigarren uharte handiena [[Isla de la Juventud]] («Gaztetasun uhartea») da, hego-mendebaldean, 3.056&nbsp;km² luze-zabal dena. Guztira, 110.860&nbsp;km²ko eremua du herrialdeak.

Kubako lehen biztanleak [[ziboney]], [[guanahatabey]] eta geroago heldu ziren [[arawak]] (edo taino) indiarrak —geroago iritsi ziren— izan ziren. [[Kristobal Kolon]]ek bere lehen bidaian Kubako kostaldea aztertu zuen, baina konkista ez zen [[1511]]. urtea arte hasi.

[[1898]]ko otsailean, leherketa baten ondorioz, [[Habana]]ko portuan Estatu Batuetako ''USS Maine'' gerra-ontzia hondoratu zenez, apirilaren 25ean [[Espainia-Estatu Batuak Gerra|Estatu Batuek gerra deklaratu zioten Espainiari]]. Estatu Batuetako gudarosteak erraz menderatu zuen Espainiakoa eta Parisko itunean (abenduaren 10ean) Espainiak Kuba, [[Puerto Rico]], [[Guam]] eta [[Filipinak]] utzieman behar izan zizkien Estatu Batuei.

1902an, [[Tomás Estrada Palma]]k hartu zuen Kuba independentearen presidente kargua, eta [[1906]]ko hauteskundeetan agintaldian jarraitzeko ahaleginak Estatu Batuetako gudarostearen esku-hartzea ekarri zuen, [[1909]] arte. uharteanUrte egon zena. [[1909]]anhartan, [[José Miguel Gómez]] liberalak hartu zuen lehendakaritza. Haren agintaldian, ekonomiak aurreramendu handia egin zuen Estatu Batuetako inbertsioekin, azukre industriarekin, turismoarekin eta jokoarekin, baina ustelkeria eta Kubako beltzekiko bidegabekeriak handiak izan ziren.

Kubako biztanleriaren gehiengoa askotariko jatorriko taldeen ondorengoa da. [[2012]]an, % 64,1 zuriak ziren; % 26,6, mestizoak; eta %9 ,3, beltzak<ref name="cia">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cu.html Cuba] CIA: The World Factbook. Cia.gov. 2014ko abenduan kontsultatua</ref>. Edonola ere, [[XX. mendea]]n zehar demografian eragin handia izan dute [[migrazio|emigrazio]] nahiz immigrazio mugimenduek. [[1900]]-[[1930]], bitartean milioi bat [[espainiar]] inguru iritsi ziren uhartera, baina mendearen bigarren erditik kubatar askok ihes egin zuten, Estatu Batuetara nagusiki ([[1994]]an esaterako, 20.000 kubatar saiatu ziren Estatu Batuetara ihes egiten). Gaur egun, milioi bat kubatar baino gehiago bizi da Kubatik kanpo, batez ere [[Florida]]n eta Estatu Batuetako ekialdeko kostaldean. Barne emigrazioari dagokionez, eskualde batzuen eta besteen artean gorabehera nabarmenik egon ez zedin neurri zorrotzak hartu zituen gobernuak, landatik hirietarako joera zabaltzen hasi zenean.

Kubako biztanleriaren hazkundea negatiboa da 2006az geroztik. 2014an, esaterako, -% 0,14 izan zen<ref name="cia" />. Munduko [[haurren heriotza tasa]] txikienetakoa du, baina txikia da emankortasun tasa ere txikia da. Kubako bizi itxaropena Ameriketako altuenetakoa da, 78,2 urtekoa 2014an<ref name="cia" />, batez beste. Irakaskuntza derrigorrezkoa eta doakoa da, eta biztanle orok du osasun arreta (sendagileak, erietxeak, botikak) eskuratzeko eskubidea.

Kuba estatu sozialista da. [[Kubako Alderdi Komunista]] da legezko alderdi politiko bakarra; alderdia da Kubako gizartearen organismo politiko gorena, da eta haren mende dauden masa erakundeen bidez zabaltzen du bere aginpidea. [[1976]]an onartu zen konstituzioaren arabera, [[Kubako nazio Biltzarra|Nazio Biltzarrak]] du legegintzako ahalmena. Biltzarra probintzietako eta udalerri bereziko ordezkariek osatua da, eta bost urtez behin aukeratzen da. Nazio biltzarraren batzorde iraunkorrak edo estatu batzordeak estatu eta gobernu burua, [[Kubako indar armatuak|gudarostearen]] burua ere badena, eta ministro batzordea aukeratzen ditu ([[Raúl Castro]] da agintaria da). Aginpide betearazlea eta administrazioa ministro kontseiluaren eskumenean dago, eta Castro da lehendakaria da.

[[Tamal]]ak artoarekin egiten dira (artoa Mesoamerikako aborigenen garaietatik erabiltzen da), baita "casabe" izeneko platera ere (juka-almidoitik abiatuta egiten da), eta banana frijituekin egindako ogi txigortuak eta mariquitak. Festetan, txerri arrunta da preziatuena eta erabiliena da, su motelean errea. Gainera,Jaki Kubako jaki tipikoan falta ezin den platertxoatipikoa [[caldosa]] da, artoz, haragiz eta biandaz egindako platertxoa da, jaiegunetan eta jaiegunetan egiten denaegina.<ref>{{Erreferentzia|izena=Empresa de Tecnologías de la Información y Servicios Telemáticos|abizena=Avanzados (CITMATEL)|izenburua=Cocina cubana|hizkuntza=es|data=1999-12-14|url=http://cocina.cuba.cu/|aldizkaria=cocina.cuba.cu|sartze-data=2020-12-06}}</ref>