Setoain: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin |
||
1. lerroa:
{{Euskal Herriko auzo infotaula
| izena = Setoain
| irudia = Setoain 2020.jpg
| irudiaren testua = [[San Joan Bataiatzailearen eliza (Setoain)|San Joan Bataiatzailearen eliza]]
| bandera = ez
| armarria = ez
| bandera orria =
| armarri orria =
| lurraldea = Nafarroa Garaia
| eskualdea = [[Auñamendi (eskualdea)|Auñamendi]]
| udalerria = [[Esteribar]]
| mota = [[kontzeju]]
| posta kodea = 31698
| izen ofiziala = Setoain
| herritarra = setoaindar, setuaindar
| ezizena =
| azalera =
| altuera = 637
| distantzia = 18,6
| sorrera =
| webgunea =
| oharrak =
}}
'''Setoain'''<ref>Euskaltzaindia: [https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_eoda&Itemid=471&lang=eu&view=toponimia Euskal Onomastikaren Datutegia].</ref>{{ahoskuntza|seto.áin|zorrotza hirugarren}} ([[esteribarrera|esteribarreraz]]: ''Setuain''){{ahoskuntza|setuáin|zorrotza bigarren}} [[Esteribar]] udalerriko [[leku (unitate administratiboa)|leku]] bat da, [[Euskal Herria|Euskal Herriko]] [[Nafarroa Garaia]] lurraldean kokatuta, [[Auñamendi (eskualdea)|Auñamendi]] eskualdean.
[[2020]]. urtean 5 biztanle zituen.
Bertako biztanleak ''setoaindarrak'' ([[esteribarrera|esteribarreraz]]: ''setuaindarrak'') dira.
== Izena ==
Setoain edo Setuain toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Setoain - Lekuak - EODA|url=https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_ecoeoda&task=lekuaIkusi&Itemid=471&lang=eu&kodea=4924|aldizkaria=www.euskaltzaindia.eus|sartze-data=2021-08-30}}</ref>
* ''Seitoain'' (1226)
* ''Seytoayn'' (1268)
* ''Centoayn'' (1274)
* ''Ceytoaym'' (1276)
* ''Asitoanh'' (1277)
* ''Seitoayn'' (1366)
* ''Setuayn'' (1366)
* ''Setuain'' (1534)
* ''Setoain'' (1989)
== Geografia ==
Setoain [[Esteribar|Esteriberran]] dago.
=== Ingurune naturala eta klima ===
[[Esteribar|Esteribarko]] udalerriaren azalera handia dela eta, klima alde handiak daude [[Esteribar]] iparraldearen eta hegoaldearen artean. Hala, udalerria klima kontinentalaren eta klima atlantikoaren mugan kokatzen da. Ezaugarri kontinental mediterraneoak ekialdean nabarmentzen dira, eta ezaugarri atlantikoak, berriz, mendebaldean. Urteko batez besteko tenperatura 8 °C eta 12 °C bitartekoa da, eta prezipitazioak 1 000 eta 1 600 mm bitartekoak. Urteroko egun euritsuak 120 - 140 inguru izaten dira.
Pagoak eta pinu basatiek udalerriaren basoen %68 hartzen dute. Horrez gain, haritzak eta gaztainondoak daude ibarreko gunerik lauenetan. Birlandatutako basoen azalera 128 hektareakoa da, eta batez ere pinu beltz [[austria]]rra erabiliz egin zen [[XIX. mendea|XIX. mendetik]] aurrera. Pagoak ugariagoak dira udalerriaren iparraldeko gune menditsuenetan.
==== Estazio meteorologikoak ====
Esteribarren dagoen [[Eugi]] kontzejuan, itsasoaren mailatik 617 metrora, [[Nafarroako Gobernua|Nafarroako Gobernuak]] [[1968|1968an]] jarritako estazio meteorologikoa dago.<ref>{{Erreferentzia|abizena=Meteo Navarra|izenburua=Estazioko datuak - Eugi|url=http://meteoeu.navarra.es/estaciones_eu/estacion_eu.cfm?IDEstacion=121|aldizkaria=meteoeu.navarra.es|sartze-data=2021-09-01}}</ref> Gainera, [[1975|1975ean]], beste estazio meteorologiko bat inauguratu zen [[Irotz]] lekuan, itsasoaren mailatik 479 metrora.<ref>{{Erreferentzia|abizena=Meteo Navarra|izenburua=Estazioko datuak - Irotz|url=http://meteoeu.navarra.es/estaciones_eu/estacion_eu.cfm?IDEstacion=142|aldizkaria=meteoeu.navarra.es|sartze-data=2021-09-01}}</ref> Bestalde, [[1995|1995ean]], beste estazio meteorologiko bat inauguratu zen [[Zubiri]] kontzejuan, itsasoaren mailatik 526 metrora.<ref>{{Erreferentzia|abizena=Meteo Navarra|izenburua=Estazioko datuak - Zubiri|url=http://meteoeu.navarra.es/estaciones_eu/estacion_eu.cfm?IDEstacion=239|aldizkaria=meteoeu.navarra.es|sartze-data=2021-09-01}}</ref> [[Zubiri|Zubiriko]] estazioa da Setoainerako balio egokienak ematen dituena, hurbilen dagoena baita.
{{Klima
|location= [[Zubiri]], 1995-2020
<!--Record high temperatures-->
|Jan record high C= 20.0
|Feb record high C= 22.0
|Mar record high C= 26.4
|Apr record high C= 29.0
|May record high C= 32.0
|Jun record high C= 39.0
|Jul record high C= 42.0
|Aug record high C= 43.5
|Sep record high C= 40.0
|Oct record high C= 31.0
|Nov record high C= 25.0
|Dec record high C= 21.0
|year record high C= 43.5
<!--Average high temperatures-->
|Jan high C= 8.8
|Feb high C= 10.6
|Mar high C= 13.6
|Apr high C= 15.4
|May high C= 19.8
|Jun high C= 23.7
|Jul high C= 26.6
|Aug high C= 27.1
|Sep high C= 23.4
|Oct high C= 18.5
|Nov high C= 12.0
|Dec high C= 9.3
|year high C= 17.4
<!--Mean daily temperature-->
|Jan mean C= 4.2
|Feb mean C= 5.3
|Mar mean C= 7.8
|Apr mean C= 9.5
|May mean C= 13.5
|Jun mean C= 17.0
|Jul mean C= 19.5
|Aug mean C= 19.7
|Sep mean C= 16.4
|Oct mean C= 12.7
|Nov mean C= 7.6
|Dec mean C= 4.9
|year mean C= 11.5
<!--Average low temperatures-->
|Jan low C= -0.4
|Feb low C= -0.1
|Mar low C= 2.0
|Apr low C= 3.6
|May low C= 7.2
|Jun low C= 10.4
|Jul low C= 12.3
|Aug low C= 12.3
|Sep low C= 9.5
|Oct low C= 6.9
|Nov low C= 2.9
|Dec low C= 0.5
|year low C= 5.6
<!--Record low temperatures-->
|Jan record low C= -6.6
|Feb record low C= -5.9
|Mar record low C= -3.6
|Apr record low C= -1.5
|May record low C= 1.0
|Jun record low C= 4.7
|Jul record low C= 6.8
|Aug record low C= 6.4
|Sep record low C= 3.8
|Oct record low C= 10.1
|Nov record low C= -3.8
|Dec record low C= -6.0
|year record low C= -0.4
<!--Total Precipitation, this should include rain and snow.-->
|Jan precipitation mm=
|Feb precipitation mm=
|Mar precipitation mm=
|Apr precipitation mm=
|May precipitation mm=
|Jun precipitation mm=
|Jul precipitation mm=
|Aug precipitation mm=
|Sep precipitation mm=
|Oct precipitation mm=
|Nov precipitation mm=
|Dec precipitation mm=
|year precipitation mm=
<!--Mean Precipitation, this should include rain and snow.-->
|Jan precipitation mean = 116.4
|Feb precipitation mean = 101.8
|Mar precipitation mean = 99.5
|Apr precipitation mean = 129.4
|May precipitation mean = 99.9
|Jun precipitation mean = 61.4
|Jul precipitation mean = 47.8
|Aug precipitation mean = 46.5
|Sep precipitation mean = 69.5
|Oct precipitation mean = 112.8
|Nov precipitation mean = 146.6
|Dec precipitation mean = 129.5
|year precipitation mean = 1161.0
<!--Maximum Precipitation in 24 hours, this should include rain and snow.-->
|Jan precipitation max = 57.0
|Feb precipitation max = 62.5
|Mar precipitation max = 73.0
|Apr precipitation max = 59.0
|May precipitation max = 56.0
|Jun precipitation max = 58.0
|Jul precipitation max = 100.0
|Aug precipitation max = 63.0
|Sep precipitation max = 81.5
|Oct precipitation max = 74.5
|Nov precipitation max = 83.4
|Dec precipitation max = 82.5
|year precipitation max = 100.0
<!--Average daily % humidity-->
<!-- If entering the average daily % humidity, then the humidex table should be used. As of December 2009, few if any countries other than Canada use the Humidex.-->
|Jan humidity=
|Feb humidity=
|Mar humidity=
|Apr humidity=
|May humidity=
|Jun humidity=
|Jul humidity=
|Aug humidity=
|Sep humidity=
|Oct humidity=
|Nov humidity=
|Dec humidity=
|year humidity=
<!--Average number of precipitation days-->
|unit precipitation days= 1 mm
|Jan precipitation days= 12.8
|Feb precipitation days= 11.4
|Mar precipitation days= 11.2
|Apr precipitation days= 14.5
|May precipitation days= 12.8
|Jun precipitation days= 8.2
|Jul precipitation days= 5.8
|Aug precipitation days= 6.4
|Sep precipitation days= 8.2
|Oct precipitation days= 12.2
|Nov precipitation days= 14.1
|Dec precipitation days= 13.4
|year precipitation days= 131.1
<!--Average number of snowy days-->
|unit snow days= 1 mm
|Jan snow days= 2.1
|Feb snow days= 2.3
|Mar snow days= 1.6
|Apr snow days= 0.8
|May snow days= 0.1
|Jun snow days= 0.0
|Jul snow days= 0.0
|Aug snow days= 0.0
|Sep snow days= 0.0
|Oct snow days= 0.0
|Nov snow days= .8
|Dec snow days= 1.6
|year snow days= 9.3
<!--Average monthly sunshine hours, monthly totals are preferred, and will produce colours, but percentages are accepted.-->
|Jan sun=
|Feb sun=
|Mar sun=
|Apr sun=
|May sun=
|Jun sun=
|Jul sun=
|Aug sun=
|Sep sun=
|Oct sun=
|Nov sun=
|Dec sun=
|year sun=
|source 1= Nafarroako klimatologia zerbitzua<ref>{{erreferentzia |url=http://meteoeu.navarra.es/climatologia_eu/selfichaclima_eu.cfm?IDEstacion=239&tipo=MAN|izenburua=Zubiriko estazioko balio klimatologikoak|argitaletxea=Nafarroako Gobernua|sartze-data=2020-08-24}}</ref>}}
== Historia ==
== Demografia ==
[[2020|2020an]] 5 biztanle zituen Setoainek.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urdaitz|argitaletxea=Espainiako Estatistika Institutua|url=https://www.ine.es/nomen2/index.do?accion=busquedaRapida&subaccion=&numPag=0&ordenAnios=ASC&nombrePoblacion=Setoain&botonBusquedaRapida=Consultar+selecci%F3n|aldizkaria=www.ine.es|sartze-data=2021-08-31}}</ref><center>
{| class="wikitable" border="0" style="border: 1px solid #999; background-color:#FFFFFF; text-align:center;"
!2000
!2001
!2002
!2003
!2004
!2005
!2006
!2007
!2008
!2009
!2010
!2011
!2012
!2013
!2014
!2015
!2016
!2017
!2018
!2019
!2020
|-
|10
|9
|10
|8
|8
|8
|8
|4
|4
|3
|7
|8
|8
|8
|8
|8
|7
|6
|6
|5
|5
|}
{| align=center
|-
{{Graph:Chart|width=800|height=300|xAxisTitle=Urtea|yAxisTitle=Biztanleria|type=rect|xAxisAngle = -40
|x=2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020
|y1=10, 9, 10, 8, 8, 8, 8, 4, 4, 3, 7, 8, 8, 8, 8, 8, 7, 6, 6, 5, 5
|colors=#009E60|showValues = offset:4}}
|}
</center>
== Kultura ==
=== Euskara ===
[[Luis Luziano Bonaparte|Luis Luziano Bonapartek]], [[1869|1869an]], [[Esteribar|Esteribarko]] herri guztiak sailkatu zituen, [[Hegoaldeko goi nafarrera|hegoaldeko goi-nafarrera]] euskalkian, [[Pirinioak|Pirinio]] ibarretik [[Erroibar]] eta [[Artzibar]] ibarrekin hitz egiten zena.<ref>Luis Luziano Bonaparte. ''Carte des Sept Provinces Basques, montrant la delimitation actuelle de l´euscara, et ses divisions en dialectes, sous-dialectes et varietés'', [[1863]].</ref>
[[Koldo Zuazo|Koldo Zuazok]], [[2010|2010ean]], [[Esteribar|Esteriberrak]] [[nafarrera]] euskalkian sailkatu zituen.<ref>Koldo Zuazo. ''El euskera y sus dialectos''. Alberdania, 2010.</ref>
Ibar honetan hitz egiten den [[Euskara|euskarak]] bere berezitasunak ditu. Horregatik sailkatzen daude [[Esteribarrera]] (iparesteribartar eta erdiesteribartar aldaerak) eta [[Artzibarrera]] (hegoesteribartar aldaera) azpieuskalkietan. [[Euskara batua|Euskara batuaren]] itzalean alfabetatutako hainbat [[euskaldun]] baden arren, Esteribarko mintzaira zaharra oso hiztun gutxik dakite. [[2007|2007ko]] [[Udazken|udazkenean]], Esteribarren ez zegoen [[Esteribarrera|esteribarrerazko]] edo [[Artzibarrera|artzibarrerazko]] [[euskaldun]] gutxienik, eta, beraz, bi azpieuskalkiak hilda daude ibarran.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Esteribar - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/esteribar/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-10-01}}</ref>
==== Euskararen Foru Legea ====
{{sakontzeko|Euskararen Foru Legea}}[[Nafarroako Gobernua|Nafarroako Gobernuak]] onartutako [[Euskararen Foru Legea|Euskararen Foru Legeari]] jarraituz, Esteribar [[Nafarroako Eskualde Euskaldun|eremu euskalduneko]] udalerria da. [[2001|2001eko]] erroldan, herritarren % 25ek zekien [[Euskara|euskaraz]].
[[1986|1986tik]] geroztik, Esteribar udalerriaren izen ofiziala ''Esteribar'' da.
=== Jaiak ===
* San Joan Bataiatzearen jaiak: [[ekain|ekainaren]] hirugarren asteburuan
== Ondasun nabarmenak ==
* [[San Joan Bataiatzailearen eliza (Setoain)|San Joan Bataiatzailearen eliza]], [[XIII. mendea|XIII. mendeko]] kristiau eliza.
== Oharrak ==
<references group="lower-alpha" />
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|2}}
== Ikus, gainera ==
* [[Esteribar]]
* [[Auñamendi (eskualdea)|Auñamendi]]
* [[Zangozako merindadea]]
* [[Nafarroa Garaia]]
== Kanpo estekak ==
* [https://esteribar.org/EUS.index.html Esteribarko Udalako webgune ofiziala]
{{autoritate kontrola}}{{Esteribarko herri aurkibidea}}
[[Kategoria:Esteribarko kontzejuak]]
| |||