Jon Krakauer: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
t Robota: Aldaketa kosmetikoak
 
3. lerroa:
 
== Lehenengo urteak ==
Krakauer Brooklinen jaio zen, [[Massachusetts|Massachusettsen]]en, Carol Ann Jones eta Lewis Joseph Krakauerren bost seme-alabetatik hirugarrena izan zen. Aita judua zuen eta ama Unitaria zen, eskandinaviar jatorrikoa. Bi urte zituenetik hazi zen [[Corvallis (Oregon)|Corvallis]]<nowiki/>en, [[Oregon|Oregonen]]en. Bere aitak zortzi urterekin sartu zuen Krakauer gaztea mendizaletasunean. Bere aita "gupidagabe lehiakorra eta anbizio handikoa" zen, eta itxaropen handia zuen Krakauerrengan, bere semea Harvardeko Medikuntza Eskolara joatea eta mediku bihurtzea desiratuz, "Bizitzaren bide seguru bakarra arrakasta esanguratsurantz eta zorion iraunkorrerantz". Tenisean Corvallis High Schoolen lehiatu zen eta 1972an graduatu zen. Ondoren Hampshire Collegen ikasi zuen Massachusettsen, non 1976an Ingurumen Ikasketak titulua jaso zuen. 1977an Linda Mariam Moore eskalatzaile ohia ezagutu zuen, eta 1980an ezkondu ziren. [[Seattle|Seattlen]]n bizi izan ziren, [[Washington (estatua)|Washingtonen]], baina [[Boulder (Colorado)|Boulderrera]] aldatu ziren, [[Colorado]], Krakauerren [[Into Thin Air|''Into Thin Air'']] liburua kaleratu ondoren.
 
== Mendizaletasuna ==
Unibertsitatean graduatu ondoren, Krakauerrek bost aste eman zituen bakarrik [[Alaska|Alaskako]]ko [[Stikine Icecap]] eskualde basatian, eta ibilbide berri bat eskalatu zuen [[Devils Thumb]]<nowiki/>en, ''[[Eiger Dreams]]'' eta ''[[Into the Wild]]'' liburuetan deskribatu zuen esperientzia. 1992an, [[Patagonia|Patagoniako]]ko [[Andeak|Andeetako]] [[Cerro Torre]]<nowiki/>ra joan zen, munduko eskalada teknikorik zailenetako bat bezala hartzen den granitozko tontor bat.
 
1996an, Krakauerrek [[Everest|Everesteko]]eko igoera gidatu batean parte hartu zuen. Bere taldea 1996ko Everest mendiko hondamendian harrapatu zutenetako bat izan zen, non ekaitz bortitz batek eskalatzaile batzuk harrapatu zituen mendiaren aldapetan. Krakauer gailurrera iritsi eta kanpamendura itzuli zen, baina bere lau taldekide ([[Rob Hall]] taldeko buruzagia barne) ekaitzean jaisten ari zirela hil ziren.
 
''Outside'' aldizkarian gertakizunaren oroigarri zintzo bat argitaratu zen eta, beranduago, ''[[Into Thin Air]]'' liburuan. 1996ko eskalada denboraldiaren amaieran, 15 pertsona hil ziren mendian, Everesten historiako urterik hilgarriena bihurtuz. 2014ko Everest mendiko elur-jausietan izandako hamasei heriotzak eta 2015eko lurrikararen hondamendiak (hemeretzi pertsona hil ziren) gainditu dute egoera hori. Krakauerrek publikoki kritikatu du Everesten merkantilizazioa.
26. lerroa:
 
==== ''Into the Wild'' ====
''[[Into the Wild (liburua)|Into the Wild]]'' liburua 1996an argitaratu zen eta bi urtez [[The New York Times]]-eko salduenen zerrendan egon zen. Liburuak Christopher McCandlessen bidaiak dokumentatzen dituen narratiba ez-lineal bat erabiltzen du, ekialdeko kostaldeko familia aberats bateko gazte bat, 1990ean, Emoryko Unibertsitatean graduatu ondoren, bere banku-kontuko diru guztia ($24,000) Oxfam ongintzazko erakunde humanitarioari eman ziona, bere burua "Alexander Supertramp" izenez birbataiatu zuena eta bidaia bati ekin ziona. McCandlessen gorpuzkiak 1992ko irailean aurkitu ziren; gosez hil zen [[Alaska|Alaskan]]n, Stampede Trailen, Wentitika lakutik gertu, Denali Parke Nazionalean eta Erreserban. Liburuan, Krakauerrek McCandlessen eta bere esperientzien, eta beste abenturazale batzuen esperientzien arteko paralelismoak ezartzen ditu. [[Into the Wild|Into The Wild]] izen bereko film batera egokitu zen, 2007ko irailaren 21ean estreinatu zena.
 
==== ''Into Thin Air'' ====
1997an, Krakauerrek Outsider aldizkarirako egindako artikulua liburu bihurtu zuen, ''[[Into Thin Air]]''. Liburuak eskalada taldeen esperientziak eta [[Everest|Everesteko]]eko mendizaletasunaren egoera orokorra deskribatzen ditu. Outsider aldizkariak kazetari bezala kontratatua, Krakauerrek 1996ko Everesteko eskalada talde baten bezero bezala parte hartu zuen, [[Rob Hall]]<nowiki/>ek zuzendua, 1996ko Everest mendiko hondamendian baja handienak jasan zituen taldea. Liburuak [[The New York Times]] egunkariko liburu ez-fikziozkoen zerrendako lehen postua lortu zuen, [[Time|Time aldizkariak]] "urteko liburu" izendatu zuen eta 1998ko Pulitzer ez-fikziozko sarirako aintzat hartutako hiru liburuen artean egon zen. The American Academy of Arts and Letters 1999an Literatura Akademiaren sari bat eman zion Krakauerri bere lanarengatik, eta idazleak "ikerketa kazetaritzaren tradiziorik finenaren irmotasuna eta kemena idazle berriaren sotiltasun eta zorroztasun sakonarekin uztartzen ditu. Everesteko igoeraren kontakizunak eskaladaren eta inoiz kirol erromantikoa eta bakartia izan zenaren merkaturatzearen ebaluazio orokorra ekarri du ".
 
Krakauerrek liburu honen irabaziekin "Everest '96 Memorial Fund"ri lagundu dio Boulder Community Foundationen barruan, hildako eskalada-lagunen omenez sortu baitzuen.
40. lerroa:
Robert Milletek, Brigham Young unibertsitateko Erlijio Ulermeneko irakasleak, liburua berrikusi eta nahasi, gaizki antolatu, engainatu, oker, kaltegarri eta iraingarritzat jo zuen. Mike Ottersonek, Azken Egunetako Santuen Jesu Kristoren Elizako (LDS) Ikus-entzunezko Harremanetarako zuzendariak, honela esan zion Associated Pressi: "Liburu hau ez da historia eta Krakauer ez da historialaria. Istorioa egiteko lasterbideak hartzen dituen narratzaile bat da. Bere oinarrizko tesia da pertsona erlijiosoak irrazionalak direla eta pertsona irrazionalek gauza arraroak egiten dituztela".
 
Horri erantzunez, Krakauerrek Eliza horren hierarkia kritikatu zuen, 1993an eskomikatua izan zen Michael Quinn historialariaren iritzia aipatuz: "Errealitate tragikoa da batzuetan Elizako buruzagi, maisu eta idazleek ez dutela esan zekitena iragan mormoiaren zailtasunei buruz, baina, aldiz, ''Santuei'' topikoen, egia erdien, omisioen eta ukapen onargarrien nahasketa bat eskaini dietela. Krakauerrek idatzi zuen: "Quinn doktorearen ikuspegiarekin bat nator".
 
==== ''Where Men Win Glory: The Odyssey of Pat Tillman'' ====
2007ko urriaren 25ean, Sundanceko kanalean, Iconoclastsen denboraldiaren estreinaldian, Krakauerrek liburu berri baten idazketan sakonki sartuta zegoela aipatu zuen, baina ez zuen izenburua, gaia edo aurreikusitako amaiera dataren berri eman. Doubleday Publishingek liburua 2008ko udazkenean argitaratzeko asmoa zuen, baina urte horretako ekainera atzeratu zuen, Krakauer "eskuizkribuarekin pozik ez zegoela" iragarriz.
 
Liburua, ''[[:en:Where_Men_Win_Glory|Where Men Win Glory: The Odyssey of Pat Tillman]]'', Doubledayk argitaratu zuen 2009ko irailaren 15ean. Pat Tillmanen egunerokoetan eta kartetan oinarritzen da, [[National Football League|NFLko]] futbol jokalari profesionala eta AEBetako armadako zaindaria. [[Afganistan|Afganistanen]]en hil ondoren, sakrifizio eta heroismo estatubatuarren ikur bihurtu zen, baina eztabaida gai ere bihurtu zen, AEBetako armadak Tillman lagun suagatik hil zela ezkutatu zuelako, hau da, beste soldadu estatubatuar batek hil zuelako. Liburua Tillmanen egunkarietan eta gutunetan, emaztearekin eta lagunekin izandako elkarrizketetan, berarekin batera lan egin zuten soldaduekin izandako elkarrizketetan eta Krakauerrek Afganistanen egindako ikerketan oinarritzen da. Narratiba historiko bezala ere balio du, Afganistango gerra zibilen historia orokor bat emanez.
 
Dexter Filkinsek, [[The New York Times]] egunkariko liburuaren erreseinan liburuari buruz idaztean, esan zuen "hemen kontatzen diren Tillmanen bizitzako xehetasun asko, gehienbat, hutsalak eta garrantzirik gabekoak" direla, baina Tillmanen heriotzari buruz ere esan zuen, "Nahiz eta gertakari gehienak lehendik ezagunak ziren, Krakauerrek zerbitzu baliotsua egin du guztiak batera biltzen, bereziki, estalketari buruzkoak. Xehetasunak, bost urte geroago ere, nazkagarriak dira irakurtzeko ". [[Los Angeles Times]] egunkarian, Dan Neilek liburua "erreportaje eder bat" eta "Tillmanen heriotza inguratu zuten gertakarien behin betiko bertsioa" dela idatzi zuen.
55. lerroa:
== Kanpo estekak ==
{{bizialdia|1954ko||Krakauer, Jon}}
 
[[Kategoria:Massachusettsarrak]]
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako alpinistak]]