12:26, 22 maiatza 2021ko berrikusketa aldatu Iñazio Irizar (eztabaida \| ekarpenak) 1.780 edits Aldatzen jarraituko dut, bertsio biak berdindu arte. Etiketa: Ikusizko edizioa ← Aurreko ezberdintasuna		18:28, 22 maiatza 2021ko berrikusketa aldatu desegin Iñazio Irizar (eztabaida \| ekarpenak) 1.780 edits No edit summary Etiketa: Ikusizko edizioa Hurrengo ezberdintasuna →
2. lerroa: '''Mondragon''' '''Korporazioa'''<ref>{{erreferentzia\|urtea=2015\|izenburua=«EUTM file information 006474886»\|argitaletxea=European Union Intellectual Property Office (ed.)\|hizkuntza=En}}</ref> [[Arrasate]]<nowiki/>n sortutako Euskal Herriko kooperatiba eta enpresa talde bat da, gaur egun mundu osoan hedatua dagoena.<ref name=":0">{{erreferentzia\|izena=José María\|abizena=Ormaetxea\|urtea=1991\|izenburua=La experiencia cooperativa de Mondragon\|argitaletxea=Azatza, ed\|orrialdea=p. 46\|ISBN=978-84-604-0011-0\|hizkuntza=Es}}</ref><ref>{{erreferentzia\|izena=Adrian\|abizena=Zelaia\|urtea=1997\|izenburua=Kooperatibak Euskal Herrian\|argitaletxea=Udako Euskal Unibertsitatea\|orrialdea=p.59\|ISBN=84-86967-88-0}}</ref> [[Gizarte ekonomia]]<nowiki/>ko bigarren enpresa taldea da estatuan.<ref>{{erreferentzia\|urtea=2019\|izenburua=«Las empresas más relevantes de la economía social 2017-2018»\|argitaletxea=Confederación Empresarial Española de Economía Social (CEPES)\|hizkuntza=Es}}</ref> Guztira 98 [[kooperatiba]]<nowiki/>k, 8 [[Fundazio (argipena)\|fundazio]]<nowiki/>k, [[Mutualitate\|mutua]] batek, 10 estaldura-erakundek eta nazioarteko 7 delegaziok osatzen dute, lau arlotan banatuta: finantzak, industria, banaketa eta ezagutza.<ref name=":0" /> Taldea nazioartera zabalduta dago, bost kontinentetan presentzia duela. 2019ko ekitaldian 11.608 milioi euro saldu zutuen, 81.507 pertsona enplegatuz.<ref name=":1">{{erreferentzia\|izenburua=2019. Urteko Txostena\|argitaletxea=https://www.mondragon-corporation.com/2019urtekotxostena/assets/downloads/eus/urteko-txostena-2019.pdf}}</ref>▼ ▲Taldea nazioartera zabalduta dago, bost kontinentetan presentzia duela. 2019ko ekitaldian 11.608 milioi euro saldu zutuen, 81.507 pertsona enplegatuz.<ref>{{erreferentzia\|izenburua=2019. Urteko Txostena\|argitaletxea=https://www.mondragon-corporation.com/2019urtekotxostena/assets/downloads/eus/urteko-txostena-2019.pdf}}</ref> == Historia == 35 ⟶ 33 lerroa: Korporazioko enpresa gehienen jarduera biltzen du. Industria-arloak 143 ekoizpen-planta ditu, eta 2019an 39.131 langile zituzten; horietatik 14.455 atzerriko ekoizpen-filialetan lan egiten zuten. Honakoak dira 11 industria-dibisioak:<ref name=":1" /> * Mondragon Automatizazio Industriala: prozesu industrialen ~~automatizazioan lan egiten duten enpresak~~automatizazioa.▼ * Ekipo ondasunetan, * Mondragon Automozioa Chasis and Powertrain (CHP): automobilgintzako espezialitate honetarako osagaien fabrikazioa. * Eraikuntzan, * Mondragon Automozioa CM: kautxuzko eta plastikozko osagaien fabrikazioa, batez ere automobilgintzaren sektorerako. * Enpresa Zerbitzuen * Mondragon Osagaiak: osagaien fabrikazioa, batez ere etxetresna elektrikoen sektorerako. ▲* Mondragon Automatizazio Industriala: prozesu industrialen automatizazioan lan egiten duten enpresak. * Mondragon Automoción Chasis and Powertrain (CHP): automozioaren alor horietan lan egiten duten enpresak: * Eraikuntza: eraikuntzaren sektorearekin lotutako kooperatibak. * Mondragon Automoción CM: kautxo eta aluminiozko piezak egiten dituzten enpresak, automozio alorrerako gehienbat. * Mondragon Componentes. Osagaiak egiten dituzte, bereziki etxetresna elektrikoentzako. * Altxatze sistemak: igogailu eta eskailera mekanikoen fabrikazioa. * Eraikuntza. Eraikuntza alorrarekin harremana duten enpresak. * Ekipamendua: kontsumo-ondasun mota jakin batzuen fabrikazioa, automobilgintzaren edo etxetresna elektrikoen sektoreekin parekatu ezin diren osagai elektriko gisa. * Igotze sistemak. Igogailuekin zerikusia duten lanak egiten dituzten enpresak. * Mondragon ~~Ingenieria~~Ingeniaritza eta Zerbitzuak.: ~~Ingeniaritza zerbitzuak~~ingeniaritza-jarduerak, eta aholkularitza ~~ematen~~zein ~~duten enpresak (~~formakuntza ~~eta abar)~~zerbitzuak.▼ * Ekipamenduak. Kontsumo gaiak egiten dituzten enpresak, eta automozio edo etxetresna elektrikoetarako ez diren osagai elektrikoak. ▲* Mondragon Ingenieria eta Zerbitzuak. Ingeniaritza zerbitzuak eta aholkularitza ematen duten enpresak (formakuntza eta abar). * Makina-erreminta: makina-erreminten fabrikazioa. * Makina-Tresna. Makina-tresna alorreko enpresak. Alor honetan enpresa handienak Danobat eta Soraluce dira, [[Danobat Group]] taldea osatzen dutenak. * Industria-sistemak. Industria- eta eraikuntza-osagaien fabrikazioa. * Sistema Industrialak. ULMA Taldea osatzen duten kooperatibak. * Mondragon ~~Lanabes~~Tresnak eta Sistemak. Kooperatiba indusrtialak sinergiak lortzen saiatzen dira parte hartzen duten hiru interlankidetza mailetatik: beren eskualde-taldetik bertatik, Korporazioaren dibisio bateko partaide diren aldetik, eta akziodun mota desberdineko enpresak dauden eskualdeetako [[kluster]] sektorialetatik.<ref>{{erreferentzia\|abizena=Huggins, Robert, Izushi, Hiro\|urtea=2012\|izenburua=Competition, Competitive Advantage, and Clusters: The Ideas of Michael Porter\|argitaletxea=Oxford University Press\|orrialdea=p. 228\|ISBN=978-0199660421\|hizkuntza=En}}</ref> . 56 ⟶ 54 lerroa: === Banaketa === Banaketa-dibisioak 38.878 pertsonako plantillarekin amaitu zuen 2019. urtea zen, Eroski izanik kooperatibarik handiena. Bere enpresa jarduera Espainia osoan zehar hedatzen du, eta nazioarteko aliantza bat mantentzen du Frantziako eta Alemaniako taldeekin.<ref>{{erreferentzia\|urtea=2015\|izenburua=«La alianza internacional ALIDIS, de la que forma parte Eroski, integra a los miembros de la alianza CORE». www.europapress.es.\|argitaletxea=Europa Press. www.europapress.es.\|hizkuntza=Es}}</ref> Eroskiren kudeaketan bazkide langileek eta bazkide kontsumitzaileek parte hartzen dute, eta biek dute aukera kooperatibaren erabaki-organoetan egoteko. Denden sarea 1.651 establezimendutara zabaltzen da: 1.279 supermerkatu, 61 hipermerkatu, 50 gasolindegi, 16 optika, 159 bidaia-agentzia eta 59 kirol-material denda. Liderra [[Eroski]] izanik, Espainiako banaketa talderik handienetakoa. 2014an 6.231 milioi euro fakturatu zituen eta urtea 38.686 langilerekin bukatu zuen. Bere enpresa jarduera Espainian eta Frantziako hegoaldean dauka zabalduta, eta harreman estuak dauzka [[Les Mousquetaires]] talde frantsesarekin eta [[Edeka]] banaketa lider alemanarekin; hain zuzen, [[2002]]. urtean hiru taldeek Alidis aliantza osatu zuten. Eroskiren kudeaketan langile jabeek eta kontsumitzaile bazkideek parte hartzen dute, eta biek dute partaidetza Kooperatibako erabaki organoetan. Banaketaren arloko beste lau enpresek Erkop nekazaritzako elikagaien taldea osatzen dute.<ref name=":1" /> Eroskiren sare komertzialean 2009aren amaieran 2.069 establezimendu zeuden, honela banatuta: 179 Eroski center, 143 Eroski city, 8 Eroski merca, 366 Caprabo, 84 familia, 339 Aliprox, 92, Onda, 90 hipermerkatu, 19 Cash & Carry, 155 bidai agentzia, 63 gasolindegi, 39 Forum denda, 221 If denda. === Berrikuntza, sustapena eta ezagutza === 2008an, bazkideen gehiengoak kooperatibizazioa Talde osora zabaltzeko prozesua erabaki zuten Batzarrean, eta horren ondorioz sozietate partaidetuak kooperatiba bihurtzeko eta langile soldatapekoak lan bazkide bihurtzeko prozesuari ekin zitzaion. Prozesu hori gradualki joango da osatzen datozen urteetan. Enpresen [[Lehiakortasun\|lehiakortasuna]]<nowiki/>ri eta eraldaketari lotutako zerbitzuak dira. 2019an, guztira, 2.189 [[ikertzaile]] eta [[patente]]<nowiki/>en 521 familia zeuden indarrean, hiru eremutan banatuta: * [[Berrikuntza]]: ikerketa aplikatuko, garapen teknologikoko eta berrikuntzako 14 zentro teknologikorekin, 1.000 ikertzaile inguru dituztenak. [[Ikerkuntza eta garapena\|I+G+b]] arloko nazioarteko proiektuetan parte hartzen dute, korporazioko eta korporaziotik kanpoko enpresekin batera, [[Berrikuntza ireki\|berrikuntza irekia]]<nowiki/>ren planteamendua gauzatuz eta atzerriko zentroekin aliantzak eginez.<ref>{{erreferentzia\|abizena=Chesbrough, Henry William\|urtea=2006\|izenburua=Open Innovation: The New Imperative for Creating and Profiting from Technology\|argitaletxea=Harvard Business Review Press\|orrialdea=p. 176\|ISBN=978-1422102831\|hizkuntza=En}}</ref> Banaketa Arlo honetakoa da baita ere [[Erkop]] elikadura taldea. Bere jarduera sektoreak dira cateringa, garbitasuna, abeltzaintza eta baratzezaintza, eta bere adierazle nagusia Auzo Lagun da, zeinak kolektiboetarako sukaldaritza lantzen duen, baita eraikinen eta lokalen garbitasuna ere, eta gainera arlo sanitarioan zerbitzu integrala eskaintzen du. * [[Sustapen (argipena)\|Sustapena]]: Korporazioaren sustapen-zentroarekin, teknologia-parke batekin eta sustapen-zentro batekin. ~~=== Ezagutza ===~~ * [[Ezagutza]]: [[Mondragon Unibertsitatea]]<nowiki/>rekin, hiru zentro politeknikorekin eta prestakuntza kooperatiboko zentro batekin. Nazioarteko aliantza eta proiektuetan parte hartzen dute, bai I+G+b arlokoetan, bai irakasleenetan eta ikasle-trukeetan.<ref name=":1" /> == Antolamendu sistema == Euskarri bikoitz batean bermatuta dago: prestakuntza eta berrikuntza, horiek izan direlarik Korporazioaren garapenaren bi zutabe nagusiak. Prestakuntzaren ezaugarri bereziak dira [[Mondragon Unibertsitatea]]ren dinamismoa, [[Politeknika Ikastegia Txorierri]], [[Arizmendi Ikastola]] eta [[Lea Artibai Ikastetxea]]ren rol nabarmena, bakoitza bere eskualdean, eta Otalora Zuzendarien eta Kooperatiben Garapenerako Zentroaren jarduera. Bere antolaketa-sistemaren bidez, Korporazioak ACI - Nazioarteko Kooperatiba Aliantzaren zazpi printzipioei jarraitzen die: hezkuntza, lanaren subiranotasuna, atxikimendu askea, antolaketa demokratikoa, kapitalaren izaera instrumentala eta mendekoa, ordainsarien elkartasuna eta kudeaketan parte hartzea.<ref>{{erreferentzia\|abizena=Roelants, Bruno, et al\|urtea=2019\|izenburua=Cooperatives and the World of Work\|argitaletxea=Routledge, ICA-The International Co-operative Alliance\|ISBN=978-0367250850\|hizkuntza=En}}</ref> === Banakako kooperatiba mailan. === [[Mondragon Unibertsitatea]] izaera kooperatiboa duen unibertsitatea da, ezagutzen, gaitasunen eta balioen garapena uztartzen duena, eta harreman berezia dauka enpresekin, batez ere enpresa kooperatiboekin. Bere ikasketak Bologna Planari egokitu dizkion lehenengo ikastetxe euskalduna izan da, 2000. urtetik hona metatu duen esperientzia handiari esker, Mendeberri Garapen Integralerako Programaren bidez. Gaur egun 4.500 ikasle inguru dabiltza bertan, graduko eta graduondoko ikastaroak egiten ari direnak barne. Kooperatiba indibiduala da antolaketa-sistemaren oinarrizko maila. Honela dago osatuta: - '''Bazkideen batzar orokorra''' da adierazpen eta subiranotasun organo gorena. Bazkide bakoitzak boto bat du, eta guztiak, baita disidenteak eta bertaratu ez direnak ere, batzar orokorraren erabakien menpe geratzen dira. Isilpeko bozketan hartu beharreko erabakien artean dude, errektore kontseiluko, zaintza-batzordeko eta kontseilu sozialeko kideak izendatzea zein baliogabetzea.<ref>{{erreferentzia\|abizena=Irizar, Iñazio; MacLeod, Greg\|urtea=2010\|izenburua=32 claves empresariales de Mondragon\|argitaletxea=Garaia P.T\|orrialdea=p. 119\|hizkuntza=Es}}</ref> 9 kanpusetan banatutako 4 fakultate ditu (Enpresagintza, Zientzia Gastronomikoak Basque Culinary Center-en bidez, Humanitate eta Hezkuntza Zientzien Fakultatea eta Goi Eskola Politeknikoa), 13 gradu eskaintzen ditu, 11 master eta 3 doktoretza programa. 2014an 145 milioi euro gastatu zituen berrikuntza eta garapenaren arloan. - '''Errektore-kontseilua''' kide anitzeko organoa da eta hari dagokio, esklusiboki, kooperatiba kudeatzea eta ordezkatzea. Bere kideak, eskuarki hamabi, lau urteko agintaldirako aukeratzen dira. Bi urtean behin kontseiluaren erdia berritzen da, eta edozein bazkide aukeratua izan daiteke. Lehendakari, lehendakariorde eta idazkari karguak batzar orokorrak aukeratzen ditu zuzenean. Errektore kontseilua arduratzen da zuzendari orokorra aukeratzeaz, normalean lau urterako.<ref>{{erreferentzia\|abizena=Vaněk, Jaroslav\|urtea=2007\|izenburua=A note on the future and dynamics of economic democracy. Advances in the Economics Analysis of Participatory and Labor managed Firms\|argitaletxea=Cornell University. Cooperative firms in global markets.\|orrialdeak=pp. 297-304\|ISBN=978-0-7623-1389-1. doi:10.1016/S0885-3339(06)10011-3.\|hizkuntza=En}}</ref> Mondragon Korporazioak 3 zentro teknologiko ditu, Ikerkuntza eta garapenaz arduratzen diren 12 unitate eta kooperatiben arteko elkarkidetzari esker negozio aukera berriak garatzeko BAC izeneko programa. Zientzia eta teknologia plan korporatiboa ere badauka, bost ildo teknologikoren inguruan antolatua: material berriak eta fabrikazio sistemak, IKT, energia eta iraunkortasuna, osasuna eta enpresa kudeaketa. - '''Zaintza-batzordea''', funtsean urteko kontuak berrikusteaz arduratzen da. ~~Honako hauek dira Mondragon Korporazioaren berrikuntza zentroak:~~ * [[Fagor Aotek]]: automatizazioa eta optika. * [[Cikatek]]: material , teknologia eta produktu polimerikoen ikerketa, garapen eta berrikuntzan espezializatuta dago. * [[CS Centro Stirling]]: Osagaien Dibisioko enpresen zerbitzura dagoen I+G+Bko enpresa unitatea. * [[Edertek]]: Fagor Ederlan Taldearen berrikuntza teknologikoko beharrei erantzuten die. * [[ETIC-Embedded Technologies]]: Teknologia txertatuetan aditua zen zentroa izatetik, Smart Cityes inguruko eremu teknologikoetara bideratzera pasatu da. IKT soluzioak garatzen ditu. * [[IK4-Ideko]]: Industri fabrikazioko eta ekoizpeneko teknologietan espezializatuta dagoen zentro teknologikoa. * [[IK4-Ikerlan]]: produktu mekatronikoak, nanoteknologikoak eta energetikoa * [[ISEA]]: Enpresa zerbitzu aurreratuak * [[Koniker]]: Konformazioa eta ahokadura * [[Leartiker]]: Polimeroen teknologian eta elikagaien teknologian espezializatuta dagoen Ikerketa, Garapen eta Berrikuntza Zentroa. * [[IK4 Lortek]]: Materialetan, gehikuntza prozesuetan eta lotura teknologietan espezializatutako zentro teknologikoa. * [[MIK]]: Kudeaketaren berrikuntzara zuzendutako Ikerketa Zentro bat da, oinarrizko 4 alor hauek lantzen dituena: Ekintzailetza, Nazioartekotzea, Enpresa partaidetua eta Enpresa irekia. * [[MTC]]: pieza nahiz multzo termoplastikoen ikerketan eta garapenean espezializatuta dago. Batez ere automozioaren sektorerako ari da lanean. * [[Orona Ideo]]:Garraio bertikalean, iraunkortasunean eta energiaren kudeaketa eraginkorrean egiten du lan, puntako teknologiarekin. * [[UPTC]]: 'Packaging' sektorerako teknologiaren ikerketan eta garapenean espezializatuta dagoen zentro espezializatu bat da. 2012an Korporazioak nazioarteko 91 proiektutan parte hartu zuen, besteak beste, aeronautika, energia, IKT edo nanoteknologien sektoreetan. 2013rako, MONDRAGONen 1.679 ikertzailek egiten zuten lan berrikuntza arloan eta korporazioak 305 milioi euro inbertitu zituen I+G+b atalean. Guztira, Korporazioak 467 patente familia ditu eta 2013an 628 milioi euro jaso zituen 5 urte lehenago existitzen ez ziren produktu eta zerbitzuak saltzetik. Garaia Berrikuntzari dagokionez, bere helburua da Bikaintasun Espazio baten gisara funtzionatzea, zentro teknologikoen, enpresen eta Unibertsitatearen lana harremanetan jarriz, eta 2008an bere garapenari bultzada handia eman ziola aipatu behar da: automobilgintzako material metalikoak ikertzeko Edertek zentroa inauguratuz; ETIC eratuz, [[Microsoft]]ekin egindako hitzarmenaren ondorioz, teknologia txertatuetan oinarritutako aplikazio mikroinformatikoetarako; Ikerlan-IK4 Microgune Zentroa eraikiz, nanoteknologien ikerketarako, eta Mondragon Unibertsitateko Elektronikako Berrikuntzarako Zentroa eginez. == Ikus, gainera == * [[Euskal Kooperatiben Mugimendua]] {{autoritate kontrola}}▼ == Erreferentziak ==▼ ~~== Erreferentzia bibliografikoak ==~~ {{erreferentzia_zerrenda}}▼ * ''El hombre Cooperativo''. Egilea: [[Joxe Azurmendi]]. Argitaratzailea: Azatza SA (Otalora) * ''Interioridades de una Utopía. El Cooperativismo de Mondragón''. Egilea: Jesus Larrañaga. Argitaratzailea: Azatza SL (Otalora) * ''José María Arizmendiarrieta''. Egilea: Fernando Molina. Argitaratzailea: Euskadiko Kutxa * ''La Experiencia Cooperativa de Mondragón cumple 50 años''. Egilea: José Ramón Fernández. Argitaratzailea: Mondragon Korporazio Kooperatiboa * ''Making Mondragon''. Egileak: William Foote Whyte and Kathleen King Whyte. Argitaratzailea: ILR Press, Cornell University. ISBN O-87546-182-4 * ''Medio siglo de la Experiencia Cooperativa de Mondragón''. Egilea: [[Jose Maria Ormaetxea]]. Argitaratzailea: [[Otalora]] * ''Mondragon más que una utopía'' (jatorrizko izenburua: ''Making Mondragon''). Egileak: William Foote Whyte and Kathleen King Whyte. Gaztelaniazko itzulpenaren argitaratzailea: Txertoa argitaletxea * ''Orígenes y claves del Cooperativismo de Mondragón''. Egilea: [[Jose Maria Ormaetxea]]. Argitaratzailea: Saiolan, Euskadiko Kutxa * ''We build the Road as We Travel''. Egilea: [[Roy Morrison]]. Argitaratzailea: New Society Publishers (1991) Philadelphia. ISBN USA O-86571-172-0 == Kanpo estekak == * {{eu}} [http://www.mondragon-corporation.com Mondragon webgunea] * [http://maps.google.com/maps?q=centro+corporativo+corporacion+&hl=es&ll=43.072901,-2.515182&spn=0.30446,0.518417&sll=42.861518,-2.709365&sspn=0.009547,0.016201&hq=centro+corporativo+corporacion&t=m&z=11&iwloc=A MONDRAGON korporazioa - Google Maps] ▲{{autoritate kontrola}} ▲== Erreferentziak == ▲{{erreferentzia_zerrenda}} [[Kategoria:Mondragon\| ]]

Mondragon Korporazioa: berrikuspenen arteko aldeak