19:52, 7 martxoa 2021ko berrikusketa aldatu Josugoni (eztabaida \| ekarpenak) Administratzaileak 49.851 edits →‎Ibaikoa Etiketak: Mugikor edizioa Mugikor web edizioa Advanced mobile edit ← Aurreko ezberdintasuna		22:12, 7 martxoa 2021ko berrikusketa aldatu desegin Josugoni (eztabaida \| ekarpenak) Administratzaileak 49.851 edits No edit summary Hurrengo ezberdintasuna →
10. lerroa: ==Hitza== ''Uholde'' da [[euskara batua]]n erabili beharrekoa<ref name=Euskaltzaindia/>, baina euskaraz beste hainbat aldaera ere erabili izan dira, hala nola ''ugolde, ujolde, ujale, uriol, urjola, urolde, iholde, uheldo, usal, uxal, ufal''<ref>[https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_oehberria&task=sarreraIkusi&Itemid=413&lang=eu&id=272654 Uholde] ~~Euskltzaindiaren~~Euskaltzaindiaren Orotariko Euskal Hiztegian (kontsulta: 2021-3-6)</ref>. Hala ere, euskara batuan badira beste sinonimo batzuk: '''pesia''' Ipar. (ur kopuru handia)<ref>[https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?sarrera=pesia&option=com_hiztegianbilatu&view=frontpage&Itemid=410&lang=eu&bila=bai Pesia] Euskaltzaindiaren hiztegian (kontsulta: 2021-03-06)</ref> eta '''zoperna''' Ipar. (uholdea eta berau eragiten duen ekaitza)<ref>[https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?sarrera=zoperna&option=com_hiztegianbilatu&view=frontpage&Itemid=410&lang=eu&bila=bai Zoperna] Euskaltzaindiaren hiztegian (kontsulta: 2021-03-06)</ref>. Zenbait testuingurutan, ''uraldi''<ref>[https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?sarrera=uraldi&option=com_hiztegianbilatu&view=frontpage&Itemid=410&lang=eu&bila=bai Uraldi] Euskaltzaindiaren hiztegian (kontsulta: 2021-03-06)</ref> sinonimotzat jotzen da, baina badirudi egokiagoa dela ''[[ur-goraldi]]a'' adierazteko. 17. lerroa: ===Eurizkoak=== Uholdeak gerta daitezke eremu lau edo behekoetan [[euri-jasa\|euri-jasek]] (edo elur-urtzeak) ur gehiago hornitzen dutenean, [[Infiltrazio (hidrologia)\|infiltratu]] edo hustu daitekeena baino. Ur gehiegia bertan pilatzen da, batzuetan sakonera handiarekin. Lurra ~~asetu egin~~ase daiteke, eta infiltrazioa zaildu edo geldiarazi, batez ere [[maila freatiko]]a azalekoa bada, [[uholde-lautada\|uholde-lautadetan]] bezala. Infiltrazioa txikia edo ezinezkoa da lur izoztuetan, harkaitzetan, hormigoian, [[zoladura]]n edo teilatuetan. [[Arro endorreiko]]etan uholdeak gertatzen dira [[prezipitazio (meteorologia)\|prezipitazioa]] lurruntzea baino handiagoa bada<ref>{{erreferentzia\|abizena1=Jones\|izena1=Myrtle\|izenburua=Ground-water flooding in glacial terrain of southern Puget Sound, Washington\|url=https://pubs.er.usgs.gov/publication/fs11100 \|data=2000\|sartze-data=2015-07-23\|ref=MJones\|hizkuntza=en}}</ref>. ===Ibaikoa=== [[Ibai]] edo [[erreka]] mota guztietan gerta daitezke uholdeak, eskualde hezeetako [[baserreka]] txikienetatik hasi eta klima idorretako [[uhar]] eta [[uadi]]~~etaraini~~etaraino, baita munduko [[Amazonas\|ibai handienetan]] ere. Uholde batzuk oztopoek eragindakoak edo areagotutakoak izan daitezke, hala nola, [[luizi]]ek, izotz izotz edo hondakin pilaketek edo [[kastore]]en [[urtegi]]ek. Uholde batzuk geldoak izaten dira gehien bat [[arro hidrografiko]] zabalak dituzten ibai handietan. [[Emari]]a ~~gutxinaka~~gutxika baina etengabe hazten da, euri-jasa luzeengatik, elur urtze lasterrengatik edo [[zikloi tropikal]]engatik. Uholde azkarrak, maizago gertatzen dira ibai txikiagoetan, haran malkartsuetako ibaietan, ibilbidea batez ere eremu iragazgaitzetan igarotzen denean edo normalean [[ibilgu]] lehorrak dutenetan. 35. lerroa: [[Hondamen]]a ekarri ohi dute udako [[montzoi]] haizeekin sortzen diren eurite handiek. [[Asia hegoalde]]ko eta [[Asia hego-ekialde\|hego-ekialdeko]] montzoien eraginpeko lurraldeetan udan egiten du urte guztian egiten duen euriaren portzentajerik handiena. [[Txina]]n esaterako, 1000-2000 izaten dira urtean hegoaldeko ibai handien uholdeetan. Bitarteko latitudeetan, [[goi troposfera]]n aire masa hotzak zabaltzean sortzen diren konbekziozko ekaitzak dira euri eta ibai uholdeen eragileak. [[Ameriketako Estatu Batuak\|Estatu Batuetan]] uholde asko izaten dira, eta urtean 3.000 milioi dolarreko galerak sortzen dituzte; bereziki aipagarriak dira [[Missouri]]-[[Mississippi]] ibaien arroko uholdeak. Europan, berriz, udazkeneko euri jasak eta euri horien ondoriozko uholdeak dira arrisku gehien dakartenak; kalte handienak [[Mediterraneo]] mendebalean ([[Frantzia]], [[Italia]], [[Espainia]]) eta [[Afrika iparraldea]]n izaten dira, euri bideetan eta ~~ibaieuri~~ibai euri bideetan sortzen diren uholdeen eraginez. Espainian euri uholdeak dira, [[lehorte]]ekin batera, galera ekonomiko handienak eta, batez ere, hildako gehien eragiten dituen klimaren gertaera, batez ere irailean eta azaroan. Kantauri aldean, dena den, uda aldean izaten dira euri erauntsi larrienak (abuztuan batez ere), eta baita otsailean eta martxoan ere. Oso kontuan hartzekoak dira 1983ko abuztuan [[Nafarroa]]n, [[Kantabria]]n eta [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]n izan ziren uholdeak, 80 hildako eta ekonomia kalte handiak sorrarazi baitzituzten. 93. lerroa: == Kanpo estekak == * {{eu}}: [http://www.argia.com/argia-astekaria/2374/uholdeak Uholdeak: adabakietatik neurri ~~eragikorretara~~eraginkorretara erreportajea Argia astekarian (2013)] * {{eu}}: [http://zientzia.net/artikuluak/uholdeak-konponbide-berriak-betiko-arazoari/ "Uholdeak: konponbide berriak betiko arazoari"]. Zientzia.net (2013) {{autoritate kontrola}}

Uholde: berrikuspenen arteko aldeak