|
[[Fitxategi:The Growth of Roman Power in Italy.jpg|alt=Itailako mapa. K. a. II eta I. mendeak|thumb|Erromaren boterearen zabalkunde prozesua Italiar penintsulan]]
'''Gerra Soziala'''<ref>{{erreferentzia |egilea=Tazito |url=https://eu.wikisource.org/wiki/Analak_eta_Historiak_I/Seigarren_liburua | izenburua=Analak eta Historiak I - Seigarren liburua | argitaletxea= Itzultzailea: Xabier Amuritza; Klasikoen Bilduma, eu.wikisource.org | sartze-data=2021-1-12}}</ref> edo '''Aliatuen Gerra'''<ref>{{erreferentzia |izena=Denis |abizena= Álvarez Pérez-Sostoa |url=https://www.uztaro.eus/artikulua/37/esklabo-iraultzak-erromatar-errepublikaren-krisialdian-gizarte-gatazken-eredu-bat/566 | izenburua=Esklabo-iraultzak erromatar errepublikaren krisialdian: gizarte-gatazken eredu bat | argitaletxea= ''Uztaro'', 36 (2001), 25-39. or. | sartze-data=2021-1-12}}</ref> ({{lang-la|Bellum Sociale}}) gatazka armatu bat izan zen, [[K.a. 91]] eta [[K.a. 88]] bitartean gertatutakoa, aurrez aurre jarri zituena [[Erromatar Errepublika]] eta haren [[Italia (erromatar probintzia)|italiar]] aliatuak, erromatar hiritartasun eskubidea lortu nahi zutenak.
'''Gizarte Gerra''' ([[K.a. 91]]-[[K.a. 88]]) edo, zuzenago esanda '''''Aliatuen Gerra (Bellum Sociale)'''''<ref>HEREDIA CHIMENO, Carlos. 2018. "Reflexiones sobre el acercamiento historiográfico al Bellum Sociale (91‐87 a.C.)". ''Revista Universitaria de Historia Militar''. 7. lib., 14. zk. 228-240 or. ISSN: 2254-6111</ref>, [[Erromatar Errepublika|Erromako Errepublika]] eta [[Italia]]ko bere aliatuen arteko gerra bat izan zen, erromatar hiritartasunaren emateagatik.
== Gerraren aurrekariak ==
[[Gaio Mario]] [[Erroma]]tik kanpo egon zen denboranurteetan ([[K.a. 99]]-[[K.a. 90]]), bakea egon zen, noneta, zirudienezitxuraz behintzat, Senatuak kontrolatzenkontrolpean zuen boterea. Baina, [[K.a. 95]]ean [[Lex Licinia Mucia]] argitaratu zen, erromatar hiritartasuna iruzurrekin lortu zuten italiar aliatuen aurka zuzenduaaurkakoa, eta horrek ezinegon indartsuahandia eragiteneragin duzuen haien artean.
[[K.a. 92]]an, [[plebearen tribuno]] aukeratzenaukeratu dutenzuten [[Marko Livio Druso]]k. liskarrakHonek eragitenprestatu dituztenzituen neurri demagogiko batzuk prestatzen ditu:erreformak, [[lege frumentario]] berri batberria eta zilarrezko [[sestertzio]]aren debaluazioa, ez ziren aristokraziaren gogokoak izan. Aliatuekin ezkutuko adostasun bat ere aurkeztenaurkeztu duzuen, hiritartasun eskubidea aginduz, lurren banaketa berri baten gastuen ardura hartzearen truke. Ofizialki senatuak gaitzetsia, bere etxean hiltzenhil zuten. Horren duteondorioz, gerra piztenhasi duenazen.
== Guduak ==
[[Pizenoar]]rek, [[lukania]]rrek, marsiarrek, [[Samnita|samnitek]] eta apuliarrek parte hartzenhartu dutezuten, hauei,eta [[etruriar]]rak eta [[umbriar]]rak batzenbatu direlarikzitzaizkien, ''Italia'' izeneko errepublika batean independente bezalaindependentea aldarrikatuz,. [[Korfinium]]<nowiki/>en hiriburuezari zuten ezarrizzutelahiriburua, [[Erroma]]tik ekialdera, senatu batekin eta txanpon propioa egiteko eskumenarekin. Hasieran, erromatarren porrotak bata bestearen atzeanatzetik datoz,etorri ziren. [[K.a. 90]]ean, senatuak, armadaren aginteaSenatuak [[Luzio Kornelio Sila|Silari]] eman ziotenzion armadaren agintea, baina Mario politikara itzuli eta agintea berreskuratu zuen. Silak Aeserniako banda samnitak suntsitzen zituenean amaitu zen gerra.
Silak Aeserniako banda samnitak suntsitzen dituenean amaitzen da gerra.
== Ondorioak ==
Aliatuek, garaituak izan arren, euren xedea lortzenlortu dute, urte horien igaroanzuten, italikoei erromatar hiritartasuna emangoematen zieten hiru lege onartu baitziren.
1 Juliar legea [[K.a. 90]]ean. Erromak hiritartasuna emateneman diezien leial mantenduiraun zirenzuten eta hala eskatu zuten hiri italikoei, eta jeneralak, hala merezi zuten erromatar jatorrikoak ez ziren soldaduei ematera ahalbidetu zituen.
2 Plautia-Papiria legea [[K.a. 89]]an. Erromak italiko orori emateneman zion hiritartasuna, baita altxatutakoei ere, bi hilabeteko epean pretorioaren erregistroetan izena ematen bazuen.
3 Ponpeiar legea [[K.a. 89]]an89an, eskubidelatindar latindarraeskubidea, oraindikartean eskubide hauhori ez zuten [[Galia Zisalpina]]ko hiriei emanezeman ziena. Onura, batez ere, [[Po]] ibaiaren iparraldera zeuden hiriek jaso zuten.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|2}}
{{Erreferentzia zerrenda}}<br />{{autoritate kontrola}} ▼
== Kanpo estekak ==
▲{{Erreferentzia zerrenda}}<br />{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Antzinako Erromako gerrak]]
| 