Neutroi: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-[Cc]ite[ _]book +erreferentzia) |
t Robota: Aldaketa kosmetikoak |
||
26. lerroa:
|}
'''Neutroia''' kargarik gabeko [[
== Historia ==
[[Fitxategi:Stylised atom with three Bohr model orbits and stylised nucleus.svg|thumb|[[Atomo]] baten irudia. Elektroiak orbitetan eta neutroiak eta protoiak nukleoa osatzen.]]
''Neutroi'' hitza aipatu zuen lehenengo zientzialaria [[Ernest Rutherford]] izan zen 1911. urtean. Garai hartan, indarrean zegoen [[Eredu Atomikoa|eredu atomikoa]] [[Joseph John Thomson|J. J. Thomson]] fisikari ingelesak 1907. urtean proposatutakoa zen eta eredu hau egiaztatzeko asmoz, Rutherfordek zenbait saiakuntza egin zituen bere laborategian. Horretarako [[
* α partikula gehienek ia desbideratu gabe zeharkatu zuten xafla.
* α partikulen % 0,1, behin xafla zeharkatuta, nabarmen desbideratu ziren bere ibilbidetik.
* Partikula gutxi batzuek (20 000tik batek) errebotatu egin zuten xaflan, hura zeharkatu gabe.
Atomoaren barnean α partikulak desbideratzeko gai zen indar elektriko oso handi bat zegoen baina desbideratzen zituen α partikula kopurua oso txikia zenez, indar hura oso eskualde txikietan egon beharko zen. Emaitza hauen ondorioz, Rutherford-ek ateratako konklusioek
Ernest Rutherford-ek atomoa aztertzen jarraitu zuen eta 1920. urtean konturatu zen atomoa osatzen zuten elektroien eta protoien masen batura atomoaren masa baino askoz txikiagoa zela. Beraz, esperimentalki egiaztatu ez zuen arren, bazekien beste partikula
Ernest Rutherford-ek neutroiaren existentzia iragarri zuen arren, 12 urte igaro ziren, 1932. urtean, [[James Chadwick]] fisikari ingelesak [[erreakzio nuklear]] baten ondorioz beste partikula azpiatomiko bat aurkitu zuen arte eta
== Propietateak ==
Neutroia hiru quarks osatuta dago, karga elektriko neutroa du eta [[
== Neutroi-Iturriak ==
49. lerroa:
* <u>Fisio nuklearreko erreaktoreak:</u><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Inicio - CSN|url=https://www.csn.es/home|aldizkaria=www.csn.es|sartze-data=2019-11-16}}</ref> Erreakzio nuklearren bidez lortzen dira, teknikarik erabilena da. Metodo honen bitartez, uranio-atomoak hautsi eta neutroiak askatzen dira eta hauek beste uranio-nukleo batzuekin talka egin eta neutroi gehiago askatzen dituzte, kate erreakzio bat eraginez. Fisio nuklearreko erreaktoreen barnean gertatzen diren talken ondorioz, energia kantitate handia askatzen da eta horregatik teknika hori batez ere, energia iturri bezala erabiltzen da eta ez ikerketara zuzenduta. Gainera teknika horrekin sortzen den erradiazioa oso kaltegarria da eta istripu teknikoren bat egotekotan, sekulako hondamendia gerta daiteke.
* <u>Espalazio-iturriak edo energia handiko azeleragailuak</u>: Protoiak erabiltzen dira. Hauek abiadura handi batekin [[
== Erabilpenak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Revista Ingenio Libre|url=http://www.unilibre.edu.co/revistaingeniolibre/|aldizkaria=www.unilibre.edu.co|sartze-data=2019-11-16}}</ref> ==
Gaur egun, neutroiak oso erabilgarriak dira ikerkuntzak egiteko zientziaren hainbat adarretan, hala nola medikuntzan, biologian eta arkeologian, eta horregatik bere ikasketa eta aplikazioa garrantzi handikoa da. Honako aplikazio hauek dira orain arte gehien erabili eta ezagutu direnak:
* <u>[[Oligoelementu
* <u>Disko gogorren eraketa:</u> <u><ref>{{Erreferentzia|izena=Antonio Ruiz De|abizena=Elvira|izenburua=¿Qué se puede hacer con los neutrones? {{!}} El Cultural|hizkuntza=es|url=https://elcultural.com/Que-se-puede-hacer-con-los-neutrones|sartze-data=2019-11-20}}</ref></u>Neutroiek duten propietate magnetikoari esker, oso erabiliak dira hainbat aparatu elektronikoren atalak egiteko, batez ere ordenaguailuen disko gogorrak. Iman moduan jardutean, disko gogorren ezaugarriak hobetzen dituzte, informazioa biltegiratzeko lekua handituz eta gainera informazio hori maneiatzeko (jaso, bidali, aldatu...)
* <u>Energiaren sorrera eta biltegiratzea:</u> "Neutroi-Iturriak" atalean azaldu den bezala, neutroiak lortzeko prozesuan energia kantitate handia lortzen da eta beraz energia eratzeko aplikazioa oso erabilia da. Neutroien propietateaz baliatuz energia sortzen duen metodo ezagunena eta baita erabilena ere, [[
== Erreferentziak ==
66. lerroa:
== Kanpo estekak ==
* https://energia-nuclear.net/que-es-la-energia-nuclear/atomo/neutron
* https://www.significados.com/neutron/
{{autoritate kontrola}}
|