12:32, 17 otsaila 2020ko berrikusketa aldatu 212.81.219.226 (eztabaida) No edit summary Etiketa: Ikusizko edizioa ← Aurreko ezberdintasuna		07:39, 1 iraila 2020ko berrikusketa aldatu desegin TheklanBot (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak, Administratzaileak 2.164.308 edits t Robota: Aldaketa kosmetikoak Hurrengo ezberdintasuna →
19. lerroa: Sentimendu arrazista zaharren eta zabalduenetarikoa dugu [[antisemitismo]]a mundu osoan, [[judu]]en aurka gauzatutakoa. [[Errege-erregina Katolikoak\|Errege-erregina Katolikoek]] egotzi zituzten [[Espainia]]tik [[XV. mendea]]n, lehen deportazio masiboen artean dagoena. [[Alemania]]n, [[XX. mendea\|XX. mendeko]] lehen erdian erregimen [[nazionalsozialismo\|naziak]] agindu egin zuen. Ezaugarri arrazistak ere bazituen, bereziki [[judu]]en aurkakoak. Hauek [[holokaustoa\|holokausto]] izeneko garai zoritxarreko eta kriminala aurrera eraman izan zuten. Alemanian ideologia arrazistaren garapenak bere unerik gorenena Adolf Hitlerren gidaritzapeko mugimendu nazionalsozialistarekin (nazismoa) lortu zuen. Mugimendu honek 1930 eta 1940ko hamarkadetan biztanleriaren kopuru esanguratsu baten babesa lortuz joan zen, 1945. urtean Alemaniak [[Bigarren Mundu Gerra]]ren porrota pairatu zuen arte. Nazionalismoa "arraza zuriaren" nagusitza azpimarratzen zuen ideologia bat bezala sortu zen, zeinetan "arraza arioa" gailentzen zen: XX. mendeko aleman purua "[[Ariar\|arraza ~~ario~~arioa]]a"ren ordezkari eta eredua zen. Gehienbat judutarrak izan ziren arrazakeria honen pairatzaile nagusiak. Hala ere, ez ziren bakarrak izan, ijitoek ere bigarren maila batean jasan egin baitzuten. Alemaniatik kanpo ere nazismoak eragin handia eduki zuen, besteak beste Estatu Batuetan. Bertan, bat egin zuen oso garatuta zegoen afroamerikarren kontrako arrazakeriarekin; testuinguru hartan [[Henry Ford]] enpresari estatubatuarra ideologia naziaren zabaltzaile sutsua izan zen. Izan ere, Fordek ''El judio internacioanl'' (1920) liburua idatzi zuen, arrazakeriaren eta ideologia naziaren hedapena sustatzearekin batera jatorri judutarra zuten alemanen zein ijito edo beste etnia gutxituen jazarpena eta hilketa bultzatu zuena. Ideia hauetan oinarrituta, 11 edo 12 milioi pertsona inguru lekualdatu, kontzentrazio guneetan atxiki eta sistematikoki sarraskitu zituzten. Bigarren Mundu Gerran zehar, gutxi gorabehera, biktima horien erdia judutarra zen eta euren hilketa masiboari Holokausto (Shoah) deritzogu. Esan bezala, ijitoek ere oso gertutik jasan zituzten nazismoaren ondorio latzak: 100.000-1.000.000 ijito inguru [[Porraimos\|~~Porraimo~~Porraimoan]]an edo “ijitoen holokaustoan” erail zituzten. Alemanian ideologia arrazistaren garapenak bere unerik gorenena [[Adolf Hitler]]ren gidaritzapeko mugimendu nazionalsozialistarekin (nazismoa) lortu zuen. Mugimendu honek 1930 eta 1940ko hamarkadetan biztanleriaren kopuru esanguratsu baten babesa lortuz joan zen, 1945. urtean Alemaniak Bigarren Mundu Gerraren porrota pairatu zuen arte. Nazionalismoa "arraza zuriaren" nagusitza azpimarratzen zuen ideologia bat bezala sortu zen, zeinetan "arraza arioa" gailentzen zen: XX. mendeko aleman purua "arraza arioa"ren ordezkari eta eredua zen. Gehienbat judutarrak izan ziren arrazakeria honen pairatzaile nagusiak. Hala ere, ez ziren bakarrak izan, ijitoek ere bigarren maila batean jasan egin baitzuten. Alemaniatik kanpo ere nazismoak eragin handia eduki zuen, besteak beste Estatu Batuetan. Bertan, bat egin zuen oso garatuta zegoen afroamerikarren kontrako arrazakeriarekin; testuinguru hartan Henry Ford enpresari estatubatuarra ideologia naziaren zabaltzaile sutsua izan zen. Izan ere, Fordek ''El judio internacioanl'' (1920) liburua idatzi zuen, arrazakeriaren eta ideologia naziaren hedapena sustatzearekin batera jatorri judutarra zuten alemanen zein ijito edo beste etnia gutxituen jazarpena eta hilketa bultzatu zuena. Ideia hauetan oinarrituta, 11 edo 12 milioi pertsona inguru lekualdatu, kontzentrazio guneetan atxiki eta sistematikoki sarraskitu zituzten. Bigarren Mundu Gerran zehar, gutxi gorabehera, biktima horien erdia [[judu]]a zen eta euren hilketa masiboari [[Holokaustoa]], ([[Shoah]]), deritzogu. Esan bezala, [[ijito]]ek ere oso gertutik jasan zituzten nazismoaren ondorio latzak: 100,000-1´000,000 ijito inguru [[Porraimos\|~~Porraimo~~Porraimoan]]an edo “ijitoen holokaustoan” erail zituzten. === Apartheid === 31. lerroa: [[Hegoafrika]]n, "[[apartheid]]" izeneko erregimena indarrean egon zen [[XX. mendea]]n zehar, arrazakeriaren adibide ona izan zena. Bere kasuan, arraza [[beltz]]eko pertsonak baztertzen zituen, arraza [[zuri]]koen nagusitasuna sustatuz. [[Apartheid\|~~Aparheid~~Aparheida]]a Hegoafrikan sortutako arrazakeria segregazio erregimen bat izan zen, jatorrizko gehiengo beltz aborigenen gainean Bóer edo afrikaner kolonizatzaile herbeheretarrek ezarri zutena, hain zuzen ere. Aparheid hitzak afrikanerrez “segregazioa” esan nahi du. XIX. mendearen hasieratik, Hegoafrikan, kolonizatzaile ingeles eta frantsesek diskriminazio arrazistan oinarritutako arauak ezarri zituzten eta honako legeak hurrengo gobernu boer “zuriekin” batera egin zuten aurrera. 73. lerroa: == Arrazismoa XXI. mendean == [[Fitxategi:Arrazismoa futbol zelaietan.jpg\|thumb\|'Alma de África' futbol taldeko jokalariak euren kontrako irainak salatzeko elastikoak erakusten<ref>{{Erreferentzia\|izenburua=Futbol zelaian jasotzen dituzten irain arrazistak, bizkarrean idatzita\|url=https://www.argia.eus/albistea/futbol-zelaian-jasotzen-dituzten-irain-arrazistak-bizkarrean-idatzita\|aldizkaria=Argia\|sartze-data=2019-05-28}}</ref>.]] XXI. mendean, mendebaldeko gizarteetan, inork gutxik defendatzen du gizaki batzuk [[Genetika\|~~genetik~~genetikoki]]~~oki~~ beste batzuk baino gehiago direla. XX. mendeko joera arrazistarik bortitzenak XXI. mendean ez dira hain agerikoak. XXI. mendeko arrazismoa, muturreko [[nazionalismo]]z mozorrotuta, [[xenofobia]]rekin eta [[aporofobia]]rekin nahasita agertu ohi da.

Arrazismo: berrikuspenen arteko aldeak