08:38, 28 urtarrila 2020ko berrikusketa aldatu Patxi lurra (eztabaida \| ekarpenak) 42.652 edits →‎Historia ← Aurreko ezberdintasuna		01:20, 6 apirila 2020ko berrikusketa aldatu desegin Treuiller (eztabaida \| ekarpenak) 8.809 edits No edit summary Etiketa: Ikusizko edizioa Hurrengo ezberdintasuna →
28. lerroa: '''Areso'''<ref>{{Erreferentzia\|url=https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0155.pdf\|egilea=[[Euskaltzaindia]]\|izenburua= 155. araua: Nafarroako udal izendegia}}</ref> [[Nafarroa Garaia\|Nafarroa Garaiko]] ipar-mendebaldeko [[udalerri]]a da, [[Leitzaldea\|Leitzaldekoa]], [[Iruñeko merindadea]]ren ipar-mendebaldekoa, [[Gipuzkoa]]rekiko mugan kokatua. Nafarroako hiriburu [[Iruñea\|Iruñetik]] 48 kilometrora dago, 19 km-~~tara~~ra [[Tolosa]]tik eta 37 km-~~tara~~ra [[Donostia]]tik. {{formatnum:{{Nafarroako_udalerrien_biztanleria\|Areso}}}} biztanle zituen {{Nafarroako_udalerrien_biztanleria\|urtea}}. urteko erroldaren arabera. Herriguneaz gain, Antzita, Belaku, Epeteta, Olarte eta Otarre auzuneak ditu. == Geografia == 46. lerroa: {{esaera2\|<br />''“Tolosar pizkorrak arin ta garboso,''<br />''Nafartarren lurrean sarturik eroso;''<br />''Artu zituztelako Leiza eta Areso,''<br />''Fama andia zeban Gipuzkoa jaso.”''}} [[1770]]an Leitzatik banatu ~~eta~~, herri izaera jaso ~~zuen,~~eta gaur egungo armarria ~~sortuz~~sortu zuen (zuhaitzik gabeko lehoia). Bi hamarkada geroago, [[1794]]an herria erabat suntsitu zuen [[Frantziako Lehen Errepublika\|Frantziako Armada ~~napoleondarrak~~napoleondarrek]], [[Konbentzioaren Gerra Euskal Herrian\|Konbentzioaren Gerraren baitan]]. Herriko eliza eta ~~gainaldean dagoen~~gainaldeko Santa Kruz baseliza ere hondatu zuten, eta herritar artean [[kolera]] kasuak jasan zituzten. Elezaharraren arabera, [[Gorriti]]tik San Migel goiaingerua etorri, elurra ekarri eta izurritea ezabatu zuen. Elizako dokumentu batek horrela kontatzen du: {{esaera2\|<br />''“Frantsez ijara luzeak,''<br />''bean gisa jarri gaituzte goseak,''<br />''hamalau laguneko famili batean''<br />''ane bat ta erdi, ardo hilabetean.''<br />''Artoa eskas, kalabazak jaki.''<br />''Gu nola bizi garen.''<br />''Gure Jainkoak badaki”.''}} [[XIX. mende]]aren erdialdean, 600 biztanle inguru zituen, [[Bigarren Karlistaldia]] baino lehen eta horren ondoren 100-150 herritar galdu zituen. [[XX. mende]]aren amaieran, [[Leitzarango autobia]] eraikitzeaz batera, herrian industrialdea ezarri zuten. Tradizionalki, [[abeltzaintza]] (ardiak nagusi), [[nekazaritza]] (artoa eta babarrunak) eta [[basogintza]] (pagoak) izan dira jarduera nagusiak. == Demografia == 117. lerroa: Herria "Leitza, Goizueta, Areso eta Aranoko zerbitzuen kudeaketarako Mankomunitateko" kidea da. == Ondasun ~~nabarmenak~~nabariak == Andre Mariaren Jasokundearen Aresoko eliza [[XIX. mendea]]ren hasieran eraiki zen, herria suntsitu zuen sutetik hamar urtera. Elizak gurutze latindarraren oinarria dauka eta pentagono itxurako aurrealdea. [[XVIII. mendea\|XVIII. mendeko]] sutearen aurreko elizatik ezer gutxi kontserbatzen da, Alexandriako Santa Katalina eta San Miguelen irudiak eta kanpoaldeko egituraren zati batzuk baino ez.

Areso: berrikuspenen arteko aldeak