|
=== Ptolomeotarren, erromatarren eta bizantziarren garaia ===
K.a. 331n [[Alexandro Handia]]k [[Alexandria]] sortu zuen, eta [[Siwa]]ko oasian [[Amon]]en tenplura joan eta bere burua Jainkoaren seme aldarrikatu zuen, faraoi alegia. Bera hiltzean, K.a. 323an, [[Ptolomeo I.a|Ptolomeo Lagosen]] eskuetan gelditu zen Egipto. Hark sortu zuen ptolomeotarren edo lagidarren[[Ptolomeotar dinastia]], [[Kleopatra VII.a]] hil eta erromatarrek Egipto menderatu zuten arte iraun zuena ([[K.a. 30]]). Actiumgo guduaren ondoren ([[K.a. 31)]]n, [[Aktiumgo gudua]]ren ondoren, [[Augusto]] Alexandrian sartu zenean, Erromaren mendeko probintzia bihurtu zen Egipto. Enperadoreak zuzenean aukeraturiko agintari militar baten agintepean geratu zen gobernua, eta gizarte egiturak lagidarrenptolomeotarren garaian bezala jarraitu zuen, greziarrak edo heleniarrak zirela nagusi.
Bestalde, Alexandriak [[Mediterraneoa|Mediterraneo]] osoko portu nagusia eta erlijio eta kultura hiri nagusi gisa jarraitu zuen. Oso zerga astunak ordaindu behar izan zituen Egiptok eta, jatorri desberdineko gizarte kasten arteko banaketa zela medio, matxinada eta gatazka handiak gertatu ziren, Alexandrian batez ere. ([[juduJudu]]en eta heleniarren arteko borrokakborroka handienak K. o. [[66]]. eta [[117]]. urteetan. 66gertatu ziren. urteko66ko matxinadaren ondorioz 50.000 juduk galdu zuenzuten bizia, eta 240.000 hil izan zenziren 117koan.; Huraxehuraxe izan zen [[diaspora]] eragin zuen gertaera). Erromatar Inperioa banatu zenean, Egipto [[Bizantzio]]ren eskuetan geratu zen. Bizantziok aurreko politika berari eutsi zion, eta Egiptori oso zerga astunak ezarri zizkion. Arrazoi horrengatik erraztasun handiz onartu zuten egiptoarrek persiarren agintea ([[616),]]an eta, azkenik, arabiarrena ([[641)]]ean.
=== Egipto islamikoa ===
[[Fitxategi:Kairo Ibn Tulun Moschee BW 1.jpg|thumb|250px|ezkerreraeskuinera|Ibn Tulun meskita, [[Kairo]]n ([[IX. mendea]])]]
[[Arabiar]]rek 641ean hartu ondoren (641), [[Damasko]]ko [[omeiatarOmeiatar KaliferriaKalifa-herria|omeiatarren]] eta [[Bagdad]]eko abbasiarren[[Abbastar Kalifa-herria|abbastarren]] mendean egon zen Egipto [[868. urtera]] arte. Egiptoko biztanle gehienek [[islamIslam]]a onartzeaz gainera, arabiarren hizkuntza bereganatu zuten garai hartan. 868. urtean868an, [[Ahmedibn-Ahmad ibn Tulun]] gobernariak [[tulundartulundarrak|tulundarren]]ren emirerri burujabea sortu zuen, [[905.]] urterainoarte luzatu zena. Hogeita hamar urte geroago [[MohamedMuhammad el-Ikhshidibn Tughj]]ek bide beretik jo zuen eta beste dinastia bat sortu zuen, (935–969).[[935]]–[[969]] 969–1171bitartean iraun zuena. urte
969–[[1171]] bitartean, [[xiismo|xiita]] [[fatimitarFatimatar KaliferriaKalifa-herria|fatimatarrak]] nagusitu ziren bertan eta, Bagdadi bizkar emanda, Kairon[[Kairo]]n eraiki zuten kalifa-herri berriaren egoitza. Musulman heretikoak baitziren, [[sunismo|suniten]] eta abbastarren aurka gudukatu ziren bertatik. Dinastia honenhorren garaian urte oparoak izan ziren Egipton, sortaldearekin egiten zuen salerosketari esker. [[Kairo]] islamiarrenmundu mundukoislamikoko hiri ederrenetako bat bihurtu zen, eta Alexandriak, berriz, galdu egin zuen aspaldiko distira hura. FatimienFatimatarren agintea ahuldu egin zen [[Gurutzadak|gurutzatu]] kristauen aurkako gerren ondorioz; [[1172]]. urtean [[Saladin I.a]]ok kalifa-herria kurdua deuseztatu zuen, eta abbastarrek bultzaturiko [[ortodoxia]] [[sunismo|sunita]] nagusitu zen berriro. [[Saladino]]k
Saladinek sortutako ayyubtarren[[Ayyubtarren dinastia]] (1172–12501172–[[1250]]), mamelukoen[[mameluko]]en buru zen [[Baibars I.a|Baibarsek]] irauli zuen eta dinastia bahrita sortu (1261–1382[[1261]]–[[1382]]). Ondoren barbukBarquq zirkasiarrak[[zirkasiar]]rak sorturiko dinastia burdjita etorri zen (1382–1517). 1382–[[Mameluko1517]]en). Mamelukoen azken bi dinastiotako agintariek mongoliarren[[mongolen inbasioak|mongolen erasoetatik]] babestu zuten Egipto, ekonomia bizkortzen saiatu ziren eta nazioaren oinarri politikoak sendotu zituzten. Monumentu eder handiak izan ziren Kairo hirian. Urte haietan izan zuen Egiptok heleniarren ondorengo garai oparoena. Aurkikunde batek, ordea, Egiptoren gainbehera ekarri zuen XV. mende bukaeran: [[1488]]an portugaldarrek [[Esperantza Oneko lurmuturra]] aurkitu zuten (1488), eta Egipto ez zen harrezkero Sartaldeko eta Sortaldeko nazioak elkartzen zituen lurralde bakarra izan. Mamelukoek, bestalde, ezin eutsi izan zioten [[otomandar Inperioa|otomandarren]] erasoari eta turkiarrek beren mendemendean hartu zuten Egipto 1517an[[1517]]an.
=== Egipto modernoa ===
|
