Lurra: berrikuspenen arteko aldeak

Lurraren [[Esferoide#Azalera|azalera]] 510 milioi km² ingurukoa da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=8(o) Introduction to the Oceans|url=http://www.physicalgeography.net/fundamentals/8o.html|aldizkaria=www.physicalgeography.net|sartze-data=2019-01-30}}</ref> Honen % 70,8, hau da, 361,13 milioi km² itsas mailaren azpitik dago eta itsas urez estalia dago.<ref name=":8">{{Erreferentzia|izenburua=World — The World Factbook - Central Intelligence Agency|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/xx.html|aldizkaria=www.cia.gov|sartze-data=2019-01-30}}</ref> Ozeanoen azaleraren azpian, [[plataforma kontinental]] gehienak, mendiak, sumendiak,<ref>{{Cite weberreferentzia|url=https://topex.ucsd.edu/marine_grav/explore_grav.html|izenburua=Exploring the ocean basins with satellite altimeter data|sartze-data=2018-01-30|egunkaria=|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref> lubaki ozeanikoak, [[urpeko arroil]]ak, [[goi-ordoki]] ozeanikoak, mundu osoa hartzen duten ozeano erdiko mendikateak daude. Gainerako % 29,2a, 148.94 milioi km², ez dago urez estalia. Leku batetik bestera [[Erliebe (geografia)|erliebea]] oso ezberdina da eta mendiak, basamortuak, lautadak, goi-ordokiak eta bestelako [[forma geografiko]]ak aurkitu ditzakegu bertan. [[Tektonika]], [[higadura]], [[sumendi-erupzio]]ak, [[uholde]]ak, [[meteorizazio]]a, [[glaziazio]]a, [[koralezko arrezife]]en hazkundea eta [[meteorito]]en eragina dira Lurraren azalera etengabe birmoldatzen duten prozesuak, [[Eskala kronoestratigrafiko|denbora geologikoan]].<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Terrestrial Impact Cratering and Its Environmental Effects|url=https://www.lpi.usra.edu/science/kring/epo_web/impact_cratering/intro/|aldizkaria=www.lpi.usra.edu|sartze-data=2019-01-30}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Martin, Ronald|abizena=E.|izenburua=Earth's evolving systems : the history of planet Earth|argitaletxea=Jones & Bartlett Learning|data=2013|url=https://www.worldcat.org/oclc/635476788|isbn=9780763780012|pmc=635476788|sartze-data=2019-01-30}}</ref>

Lurraren eremu magnetikoak espazioan duen luzapenari magnetosfera deitzen zaio. Eguzki haizearen [[elektroi]]ak eta [[ioi]]ak magnetosferak desbideratzen ditu eta eguzki-haizearen presioak magnetosferaren eguneko aldea konprimatzen du, 10 Lurreko erradioko tamainara gutxi gora behera, eta gau aldeko magnetosfera buztan luze batean luzatzen du<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ionosphere and magnetosphere - Magnetosphere|hizkuntza=en|url=https://www.britannica.com/science/ionosphere-and-magnetosphere|aldizkaria=Encyclopedia Britannica|sartze-data=2019-06-05}}</ref>. Eguzki-haizeen abiadura eguzki haizearekin hedatzen diren uhinen abiadura baino handiagoa denez, arku supersoniko bat sortzen da magnetosferaren eguneko aldean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Cluster reveals the reformation of the Earth's bow shock|hizkuntza=en-GB|url=http://sci.esa.int/cluster/40994-cluster-reveals-the-reformation-of-the-earth-s-bow-shock/|aldizkaria=sci.esa.int|sartze-data=2019-06-05}}</ref>. [[Kargatutako partikula]]k magnetosferan geratzen dira; plasmasfera energia baxuko partikulek definitzen dute, zeintzuek eremu magnetikoaren lerroak jarraitzen dituzten Lurrak biratzen duen bitartean<ref>{{Cite weberreferentzia|url=https://plasmasphere.nasa.gov/formed.html|izenburua=How the Plasmasphere is Formed|sartze-data=2019-06-05|egunkaria=|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=en|formatua=}}</ref><ref>{{Cite weberreferentzia|url=https://plasmasphere.nasa.gov/|izenburua=The Earth's Plasmasphere|sartze-data=2019-06-05|egunkaria=|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref>. Eraztun korrontea eremu magnetikoak eramandako energia ertaineko partikulek osatzen dute<ref>{{Erreferentzia|abizena=Baumjohann, W. (Wolfgang)|izenburua=Basic space plasma physics|orrialdeak=8, 31|argitaletxea=Imperial College Press|data=1997|url=https://www.worldcat.org/oclc/41428112|isbn=186094079X|pmc=41428112|sartze-data=2019-06-05}}</ref> eta [[Van Allenen gerrikoak|Van Allenen gerrikoa]] energia altuko partikulek osatzen dute. Horien mugimendua ausazkoa da, baina magnetosferaren barnean daude<ref>{{Erreferentzia|abizena=Van Allen, James A. (James Alfred), 1914-2006.|izenburua=Origins of magnetospheric physics|argitaletxea=University of Iowa Press|data=2004|url=https://www.worldcat.org/oclc/297118150|edizioa=An expanded ed., [pbk. ed.]|isbn=9781587297717|pmc=297118150|sartze-data=2019-06-05}}</ref>.

Lurraren errotazio periodoa eguzkiarekiko (batez besteko eguzki-eguna) bataz besteko eguzki denborako 86.400 segundokoa da (86,4000025 [[SI]] segundo)<ref>{{Erreferentzia|izena=Dennis D.|abizena=McCarthy|izenburua=The Physical Basis of the Leap Second|orrialdeak=1906–1908|abizena2=Hackman|abizena3=Nelson|izena2=Christine|izena3=Robert A.|data=2008-11-01|url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2008AJ....136.1906M|aldizkaria=The Astronomical Journal|zenbakia=136|issn=0004-6256|doi=10.1088/0004-6256/136/5/1906|sartze-data=2019-06-05}}</ref>. Lurraren eguzki egun bakoitza gaur egun XIX. mendekoa baino zertxobait luzeagoa denez [[Itsasaldiaren azelerazio|itsasaldien geldiaraztearen]] ondorioz, egun bakoitza 0 eta 2 SI [[Milisegundo|ms]] luzeagoa izan daiteke<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Leap Seconds|data=2015-03-12|url=https://web.archive.org/web/20150312003149/http://tycho.usno.navy.mil/leapsec.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2019-06-05}}</ref><ref>{{Cite weberreferentzia|url=http://maia.usno.navy.mil/ser7/ser7.dat|izenburua=Rapid Service/Prediction of Earth Orientation|sartze-data=2016-06-05|egunkaria=IERS|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=en|formatua=DAT}}</ref>.

2018ko apirilean, gizakiak egindako 1.886 [[Satelite artifizial|satelite]] daude funtzionatzen Lurraren orbitan. Badaude ere jada funtzionamenduan ez dauden sateliteak ere (besteak beste, [[Vanguard 1]], orbita dagoen satelite zaharrena) eta 16.000 [[espazioko zabor]] pieza baino gehiago<ref>{{Cite weberreferentzia|url=https://orbitaldebris.jsc.nasa.gov/quarterly-news/pdfs/ODQNv22i1.pdf|izenburua=Space Missions and Satellite Box Score|sartze-data=2019-06-10|egunkaria=|aldizkaria=Orbital Debris Quarterly News|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=en|formatua=PDF}}</ref>. Lurreko satelite artifizial handiena [[Nazioarteko Espazio Estazioa]] da.