Agaramontar: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
|||
6. lerroa:
[[Luis III.a Beaumontekoa|Luis Beaumontekoa, Leringo kondea]] buru zuten beamontarrek printzearen kausa defendatu zuten; agaramontarrak, [[Filipe I.a (Nafarroako mariskala)|Filipe, Nafarroako mariskala]] eta [[Piarres Peralta eta Ezpeletakoa|Piarres Peraltakoa]] buru, Joan Aragoikoaren eta Eleonorren alde atera ziren.<ref name="auñamendi"/> Batzuek eta besteek aliatuak zituzten [[Euskal Herria|Euskal Herriko]] mendebaldean: agaramontarrek [[ganboatar]]rak, eta beaumontarrek [[oinaztar]]rak. [[1451]]n, agaramontarrek preso hartu zuten printzea [[Oibar]]ren. Bi urte geroago utzi zuten aske, baina Luis Beaumontekoa, haren seme-alabak eta beste beaumontar batzuk bahiturik geratu ziren [[Zaragoza]]n. [[1455]]ean berriro piztu ziren borrokak, eta orduan ere beaumontarrak garaituak izan ziren. [[1460]]ko urtarrileko hitzarmenaren ondorioz, Joan II.ak preso beaumontarrak aske utzi zituen, baina abenduan printzea [[Lleida]]n preso hartu zutenez gero, gerra berpiztu zen. Printzea [[1461]]eko irailean hil bazen ere, erresuma ez zen baketu. [[1464]]an hil zen haren arreba [[Zuria II.a Nafarroakoa|Zuria]], Gaston Foixkoak [[Orthez]]en preso zeukana.<ref name="auñamendi"/>
Vianako printzea hil ondoren piztu zen [[Kataluniako Gerra Zibila|Kataluniako Gerra Zibilean]] ([[1462]]-[[1472]]), agaramondarrek Aragoiko erregeari lagundu zioten, eta beaumontarrek [[Kataluniako Printzerria|Kataluniako Printzerriko]] diputazioari.<ref name="auñamendi"/> Nafarroan ere ez ziren amaitu agaramondarren eta beaumontarren arteko liskarrak. [[1468]]ko azaroan, [[Piarres Peralta eta Ezpeletakoa|Piarres Peraltakoaren]] gizonek [[Nikolas Etxabarri]], Iruñeko apezpikua eta [[Leonor I.a Nafarroakoa|Leonor Nafarroakoaren]] kontseilaria, hil zuten [[Tafalla]]n.<ref>{{erreferentzia|izena= Javier |abizena=Hermoso de Mendoza |url= http://www.sasua.net/estella/articulo.asp?f=echavarri | izenburua= Nicolás de Echávarri |sartze-data=2020-1-26 |argitaletxea= sasua.net}}</ref> [[1471]]n, Leringo kondeak ez zuen onartu Joan II.aren eta Leonorren arteko akordioa. Leonor ezkutuan sartu zen Iruñean, [[Petri I.a (Nafarroako mariskala)|Petri I.a, Nafarroako mariskalak]] lagundurik. Baina beaumontarrek eraso zieten, eta Filipe Beaumontekoak, Leringo kondearen anaiak, Nafarroako mariskala hil zuen [[Nafarroako Kontuen Ganbera|Kontuen Ganberako]] patioan.<ref>{{erreferentzia|izena= Carlos |abizena=Sánchez Marco |url= http://www.lebrelblanco.com/anexos/a0171.htm | izenburua=
Joan Aragoikoa [[1479]]ko urtarrilean hil ondoren, Leonor bilakatu zen Nafarroako erregina, baina bi aste geroago bera ere hil zen. Beraz, [[Frantzisko I.a Nafarroakoa|Frantziskok]], Leonorren eta Gastonen semeak, jaso zuen Nafarroako tronua, [[Foixko Konderria|Foix]]ko eta [[Bearnoko Bizkonderria|Biarnoko]] jabegoekin batera. Agaramontarrak leial izan zitzaizkion Frantziskori, eta baita haren ondorengo [[Katalina I.a Nafarroakoa|Katalina I.ari]] ere. Bitartean, [[Fernando II.a Aragoikoa]], Joanen ondorengoa Aragoiko Erresuman, Nafarroako alderdien arteko etsaigoaz baliatu zen beaumontarrak beregana biltzeko.<ref name="auñamendi"/> Horiek horrela, [[1512]]an Fernandok beaumontarren babesa izan zuen [[Nafarroako konkista|Nafarroa konkistatzeko]]; agaramontarrek, berriz, zapalketa latza jasan zuten.
Agaramontarrak hirutan saiatu ziren [[Nafarroako Erresuma]] askatzen: [[1512]]an, [[1516]]an eta [[1521]]an. 1516koan agaramontarren burua, [[Petri II.a (Nafarroako mariskala)|Petri, Nafarroako mariskala]], preso hartu zuten [[Erronkari]]n. Lehenik [[Atienza]]n eduki zuten gatibu, eta [[Simancas]]en geroago. [[1522]]ko azaroaren 24an, labankadaz hila agertu zen Simancasko
== Erreferentziak ==
| |||