Bielorrusia: berrikuspenen arteko aldeak

[[Lehen Mundu Gerra]]n, [[Alemaniar Inperioa]]k Bielorrusiaherrialdea okupatu zuen. 1918an[[1918]]an, [[Bielorrusiar Errepublika Nazionala]] aldarrikatu zen. Errepublika, berriakbaina hamar hilabete baino ez zuen iraun. [[1921]]ean, [[Polonia-Sobietar Batasuna Gerra]]ren ondoren, Bielorrusiako lurrak [[Polonia]] eta [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobietar Batasunaren]] artean banatu ziren.

1920ko[[1920]]ko hamarraldiazhamarkadatik geroaurrera, bielorrusiartze politika bultzatu zuen Sobietarsobietar botereak: [[bielorrusiera]] bihurtu zuen irakaskuntza, administrazio eta hedabideen hitzkuntzahizkuntza, eta bielorrusiarrak ipini zituen alderdiaren eta estatuaren erakundeetako erantzukizuneko postuetan. Alabaina, nekazari giroko bielorrusiar kulturaren usadioak hankazgoratu egin ziren [[1928]]tik aurrera, landaldean ipinitako baldintza berrien ondorioz; aldi berean, bielorrusiar komunistak erruz desagertu ziren [[Iosif Stalin|Stalinen]] garaian. Sobietar moldeko gizarte berri horren sorrerak bielorrusiar asko bultzatu zuen atzerrira, eta errusiartze prozesu sendoa izan zen, dirudienez Ukrainian baino handiagoa.

[[1939]]an, [[Molotov-Ribbentrop ituna]]ri jarraituz, Sobietar Batasunak Poloniako ekialdea inbaditu etazuen; eskualde hori [[BielorrusiarBielorrusiako Sobietar Errepublika Sozialista]]ri osatuerantsi zuenzitzaion. [[1941]]ko ekainaren 22an, ordea, [[Alemania Nazi|Alemaniak]] Sobietar Batasunari eraso egin zion ([[Bizargorri Operazioa]]), eta 1941eko abuztuan Bielorrusia [[Hirugarren Reicha]]ren mendean gelditu zen. [[Bigarren Mundu Gerra]] amaitu zenean Bielorrusiaherrialdea suntsiturik zegoen.

Arazo ekonomikoak eta [[Txernobylgo hondamendia|Txernobilgo hondamendiaren]]ren ondorioak daude, bielorrusiar nazionalismoaren aurretik, 1991ko[[1991]]ko abuztuaren 25ean aldarrikatu zen independentziaren jatorrian. Kuropatiko[[Kurapaty]]ko hezurtegia aurkitu izanak, 1988an[[1988]]an, Bielorrusiako Fronte Demokratikoaren garapena bultzatu zuen (Herri Frontea gero). Alabaina, alderdi haren indarra ez zen hain handia: 1991ko martxoko erreferendumean, %  82k SobietSobietar Batasunaren aldeko botoa eman zuen, eta Minsken izenpetu zen EBBren[[Estatu sorreraIndependenteen (EstatuErkidegoa]]ren Burujabeak)sorrera.

Arazoak gizarte alorrekoak diraziren batez ere: 1991. urtean, greba gogorrak izan ziren prezioen goraldiaren kontra. Parlamentuko presidente berria, [[Stanislav Xuxkevitx]], oposiziotik gertukoa, herrialde barneko istiluak baretzen saiatu zen, sobietar ohiekiko loturak eten gabe. Diputatuek postu hartatik egotzi zuten 1994aren[[1994]]aren urtarrilean, eta, denen harrimenerakoezusterako, [[Alexander Lukaxenko]] populista irten zen lehendakari uztailaren 10ean, ustelkeriaren kontrako borrokan eta Errusiara hurbildu beharrean oinarritutako kanpaina baten ondoren. Presidente berriak berehala hartu zituen ahalmen guztiak (aginpidea betearazlea, zentralizazioa&). Lukaxenkok bielorrusiarren nostalgiarekin jokatzen zuen, independentzian ikusten baitzuten haiek beren kalte guztien sorburua: Errusiara hurbiltzea proposatzen zuen, [[errusiera]] ipini zuen berriz bigarren hizkuntza ofizial gisa, eta bandera gorria berrezarri zuen. Oposizio molde guztiak ezabatu zituen; hala, prentsa isilarazi zuen, eta atxiloketa arbitrarioak ugaldu ziren. Lukaxenkok 1966an egin zen plebisizitu baten ondoren, ahalmen osoak izango ditu 2001. urtea arte, Errepublika Burujabeen Batasun bat lortu zuen Errusiatik 1996aren apirilaren 2an, muga batasuna dakarrena eta, luzarora, diru batasuna. Batasun hau indartu zen 1997ko maiatzaren 23an, defentsa eta diplomaziaren alorretan. 1998ko[[1998]]ko abenduan, akordio bat egin zen Errusiaren eta Bielorrusiaren artean, aldika-aldika estatu bateratu baten bidea urratzeko, zeinean biek beren beregaintasuna gordeko duten.