Itsas ugaztun: berrikuspenen arteko aldeak

Itsas ugaztunek bizitza urtarreko hainbat ezaugarri [[Fisiologia|fisiologiko]] eta [[Anatomia|anatomiko]] gainditu behar dituzte. Ezaugarri horietako batzuk berezkoak dira espezie batean. Itsas ugaztunek hainbat ezaugarri garatu dituzte [[Lokomozio-aparatu|lokomozio]] eraginkorra lortzeko, hala nola, arrastea ekiditeko torpedo formako gorputzak, propultsiorako eta gidatzeko gorputz-adar eraldatuak, eta propultsiorako eta orekarako isats- eta [[bizkar-hegatsak]]<ref name=":7" />. Itsas ugaztunak [[Termorregulazio|termorregulazioan]] adituak dira, [[Ilaje|ilaje dentsoak]], [[Gantz|gantzak]], edo odol-zirkulazioaren doikuntzak baitituzte; gainera, torpedo formako gorputzek, gorputz-adar motzek, eta tamaina handiak bero-galera ekiditen laguntzen diete<ref name=":7" />.

Itsas ugaztunak urpean denbora luzez egoteko gai dira. Pinipedioek eta zetazeoek odol-hodien sistema handiak eta konplexuak dituzte, urperatze sakonak egiteko beharrezko oxigenoa metatzeko. Beste metaketa-gune batzuk [[Muskulu|muskuluak]], [[Odol|odola]], eta [[Bare (organoa)|barea]] dira, oxigeno-kontzentrazio handiak metatzeko gaitasuna dutenak. [[Bradikardia]], hau da, bihotz-taupaden erritmoa moteltzea, eta [[Basokonstrikzio|basokonstrikzioa]], oxigeno gehiena garuna eta bihotza bezalako berebiziko organoetara bideratzea, egiteko gai dira, denbora luzeagoz urperatuta mantentzeko eta oxigeno falta gainditzeko<ref name=":7" />. Oxigenoa agortzen bada, itsas ugaztunek [[Glukogeno|glukogeno-erreserba]] ugari dituzte, murgiltze luzeetan gertatzen diren [[Hipoxia|hipoxia-egoeretan]] [[glukolisi]] anaerobikoa egiteko<ref>{{Erreferentzia|data=2018-06-04|url=http://dx.doi.org/10.31381/gbaj.v2i1|aldizkaria=Global Business Administration Journal|alea=1|zenbakia=2|issn=2520-9019|doi=10.31381/gbaj.v2i1|sartze-data=2019-12-12}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=P.|abizena=Hochachka|izenburua=Metabolic consequences of diving in animals and man|orrialdeak=613–621|hizkuntza=en|abizena2=Storey|izena2=K.|data=1975-02-21|url=http://www.sciencemag.org/cgi/doi/10.1126/science.163485|aldizkaria=Science|alea=4177|zenbakia=187|issn=0036-8075|doi=10.1126/science.163485|sartze-data=2019-12-12}}</ref>.

Soinuak desberdin bidaiatzen du uretan; horregatik, itsas ugaztunek hainbat egokitzapen garatu dituzte komunikazio, ehiza, eta harraparien detekzio eraginkorrak lortzeko<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Cetacean societies : field studies of dolphins and whales|argitaletxea=University of Chicago Press|data=2000|url=https://www.worldcat.org/oclc/42309843|isbn=0-226-50340-2|pmc=42309843|sartze-data=2019-12-12}}</ref>. Baleen eta izurdeen egokitzapen esanguratsuena [[Ekolokalizazioa|ekolokalizazioaren]] garapena da<ref name=":7" />. Horzdun baleek maiztasun altuko izpi-pultsuak igortzen dituzte beraien burua begira dagoen noranzkoan. Soinuak hezurrezko sudur-hobietako airea ezpain fonikoetatik bideratuz eratzen dituzte<ref name=":8">{{Erreferentzia|abizena=Au, Whitlow W. L.|izenburua=Hearing by Whales and Dolphins|argitaletxea=Springer New York|data=2000|url=https://www.worldcat.org/oclc/840278009|isbn=978-1-4612-1150-1|pmc=840278009|sartze-data=2019-12-12}}</ref>. Soinu horiek garezurreko hezur konkabo dentsoak eta haren oinarrian dagoen aire-zaku batek islatzen dituzte. Izpi enfokatu hori “meloi” izeneko organo gantzatsu batek modulatzen du. Organo gantztsuak leiar akustiko bezala jokatzen du, dentsitate desberdinetako lipidoz osatuta baitago<ref name=":8" /><ref>{{Erreferentzia|izena=Sirpa|abizena=Nummela|izenburua=Sound transmission in archaic and modern whales: Anatomical adaptations for underwater hearing|orrialdeak=716–733|hizkuntza=en|abizena2=Thewissen|abizena3=Bajpai|abizena4=Hussain|abizena5=Kumar|izena2=J.G.M.|izena3=Sunil|izena4=Taseer|izena5=Kishor|data=2007-06|url=http://doi.wiley.com/10.1002/ar.20528|aldizkaria=The Anatomical Record: Advances in Integrative Anatomy and Evolutionary Biology|alea=6|zenbakia=290|doi=10.1002/ar.20528|sartze-data=2019-12-12}}</ref>.

Itsas ugaztunek ezaugarri ugari garatu dituzte elikatzeko, beraien hortzaldian ikus daitezkeenak. Esaterako, pinipedioen eta odontozetoen masail-haginak propio moldatuta daude arrainak eta txibiak harrapatzeko. Alderantziz, [[Bale-bizar|bale-bizarrak]] [[Plankton|planktona]] eta arrain txikiak iragazteko garatu dira<ref name=":7" />.

Hartz zuriek, itsas igarabek, eta itsas txakur iletsuek ilaje luzea, oliotsua, eta iragazgaitza dute airea harrapatu eta isolamendu termikoa ahalbidetzeko. Baleek, izurdeek, [[Mazopa|mazopek]], manatiek, [[Itsasuski|itsasuskiek]], eta [[Mortsa|mortsek]], ordea, ilaje luzea galdu dute, eta [[epidermis]] lodi eta dentsoa eta gantz-geruza lodia garatu dute, arrastea ekiditeko. Itsas hondoan elikatzen direnak, manatiak adibidez, ura baino pisutsuagoak izan behar dira hondoarekin kontaktua mantentzeko edo urperatuta egoteko. Itsas azalean bizi diren animaliek, itsas igarabek adibidez, alderantzizkoa behar dute, eta animalia igerilariek, izurdeek esaterako, flotagarritasun neutroa behar dute uretan gora eta behera ibiltzeko. Oro har, hezur lodi eta dentsoak dituzte itsas hondoko animaliek, eta dentsitate baxuko hezurrak, aldiz, ur sakonetan bizi diren ugaztunek. Hartz zuriak eta itsas igarabak bezalako itsas ugaztun batzuk pisua mantentzen duten gorputz-adarrak mantendu dituzte, eta horiei esker lurrean ibiltzeko gai dira, lehorreko animaliek bezala<ref>{{Erreferentzia|izena=Joy S.|abizena=Reidenberg|izenburua=Anatomical adaptations of aquatic mammals|orrialdeak=507–513|hizkuntza=en|data=2007-06|url=http://doi.wiley.com/10.1002/ar.20541|aldizkaria=The Anatomical Record: Advances in Integrative Anatomy and Evolutionary Biology|alea=6|zenbakia=290|doi=10.1002/ar.20541|sartze-data=2019-12-12}}</ref>.

Zetazeo guztiak dira [[Harrapakari|harrapakariak]] eta [[Haragijale|haragijaleak]]. Haginak dituzten baleak arrainez eta [[Cephalopoda|zefalopodoz]], gehienbat, eta [[Krustazeo|krustazeoz]] eta [[Bivalvia|bibalbioz]] elikatzen dira. Beste balea-espezie batzuk eta ponipedio-espezie batzuk iragazleak dira<ref name=":9" /><ref>{{Erreferentzia|abizena=Klinowska, M.|izenburua=Dolphins, porpoises, and whales of the world : the IUCN red data book|argitaletxea=IUCN|data=1991|url=https://www.worldcat.org/oclc/24110680|isbn=2-88032-936-1|pmc=24110680|sartze-data=2019-12-12}}</ref>. Partekatzen duten harraparitza-metodo bat arrainzaintza da, zeinean arrain-bolumen txiki batez arduratzen diren. Ondoren, taldeko kide bakoitzak arrantza egiten du, zaindutako arrainez elikatzeko<ref name=":10">{{Erreferentzia|izenburua=Encyclopedia of marine mammals|argitaletxea=Elsevier/Academic Press|data=2009|url=https://www.worldcat.org/oclc/316226747|edizioa=2nd ed|isbn=978-0-08-091993-5|pmc=316226747|sartze-data=2019-12-12}}</ref>. Izurdeek erabiltzen duten arrantza-mekanismoa desberdina da, azaleko uretan dauden arrainez elikatzen dira, harrapatzeko errazagoak direlako<ref name=":10" />. [[Orka|Orka arruntek]] eta izurde handiek haien harrapakina kostaldera bideratzen dute bertan ehizatu ahal izateko. Orka arruntak ezagunak dira marrazo zuriak eta arraiak geldiarazteko gai direlako. Haragijaleak diren arren, haien [[Heste-flora|hesteetako mikrobiota]] herbiboro lehortarren antzekoa da, seguruenik aitzindari belarjale bat dutelako<ref>{{Erreferentzia|izena=Jon G.|abizena=Sanders|izenburua=Baleen whales host a unique gut microbiome with similarities to both carnivores and herbivores|orrialdeak=8285|hizkuntza=en|abizena2=Beichman|abizena3=Roman|abizena4=Scott|abizena5=Emerson|abizena6=McCarthy|abizena7=Girguis|izena2=Annabel C.|izena3=Joe|izena4=Jarrod J.|izena5=David|izena6=James J.|izena7=Peter R.|data=2015-11|url=http://www.nature.com/articles/ncomms9285|aldizkaria=Nature Communications|alea=1|zenbakia=6|issn=2041-1723|pmid=26393325|pmc=PMC4595633|doi=10.1038/ncomms9285|sartze-data=2019-12-12}}</ref>.

[[Balea bizardun|Balea bizardunek]] beren bizar-plaka erabiltzen dute planktona harrapatzeko; bi metodo erabiltzen dituzte horretarako: [[Lunge-elikadura|''lunge''-elikadura]] eta [[trago-elikadura]]. ''Lunge''-elikadura egiten duten animaliek beren baraila luzatzen dute ahoa emendatu ahal izateko. Luzatze horrek haien eztarrian ildoak eratzen dituelarik,  barneratu dezaketen ur-bolumena handitu egiten da<ref>{{Erreferentzia|izena=A. Wayne|abizena=Vogl|izenburua=Stretchy nerves are an essential component of the extreme feeding mechanism of rorqual whales|orrialdeak=R360–R361|hizkuntza=en|abizena2=Lillie|abizena3=Piscitelli|abizena4=Goldbogen|abizena5=Pyenson|abizena6=Shadwick|izena2=Margo A.|izena3=Marina A.|izena4=Jeremy A.|izena5=Nicholas D.|izena6=Robert E.|data=2015-05|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0960982215002845|aldizkaria=Current Biology|alea=9|zenbakia=25|doi=10.1016/j.cub.2015.03.007|sartze-data=2019-12-12}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Jeremy|abizena=Goldbogen|izenburua=The Ultimate Mouthful: Lunge Feeding in Rorqual Whales|orrialdeak=124|data=2010|url=https://www.americanscientist.org/article/the-ultimate-mouthful-lunge-feeding-in-rorqual-whales|aldizkaria=American Scientist|alea=2|zenbakia=98|issn=0003-0996|doi=10.1511/2010.83.124|sartze-data=2019-12-12}}</ref>. Metodo hori bakarrik izaten da energetikoki eraginkorra elikagai-masa handi baten aurrean aplikatzen dutenean. Trago-elikadura egiten duten animaliek ahoa irekita egiten dute igeri eta, horrela, ura eta harrapakinak barneratzen joaten dira. Kasu honetan, harrapakinek tamaina egokia eta igeriketa geldoa izan beharko dute harrapatuta geratzeko.

Igarabak dira arroken artean mugitzeko gaitasuna duten itsas animalia bakarrak. Igarabek [[Barraskilo|barraskiloen]] moduko organismoak jasotzen dituzte hondoko urtean bibalbioen bila murgildu ahal izateko. [[Atzapar|Atzaparrekin]] ehizatzen duen itsas ugaztun bakarrak dira: gorputz-adar bakoitzaren azpian poltsa bat dute elikagaiak bildu ahal izateko eta azalera garraiatu ahal izateko<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Marine mammals of eastern North Pacific and Arctic waters|argitaletxea=Pacific Search Press|data=1986|url=https://www.worldcat.org/oclc/13760343|edizioa=2nd ed., rev|isbn=0-931397-11-1|pmc=13760343|sartze-data=2019-12-12}}</ref>. Igarabek beren soinaren gainean flotatzen duten bitartean elikatzen dira, poltsetan gorde duten elikagaiak atzaparrekin hartuz eta ahora eramanez<ref>{{Erreferentzia|abizena=VanBlaricom, G. R. (Glenn R.), 1949-|izenburua=Sea otters|argitaletxea=Voyageur Press|data=2001|url=https://www.worldcat.org/oclc/46393741|isbn=0-89658-562-X|pmc=46393741|sartze-data=2019-12-12}}</ref>. Oro har krustazeoez eta arrainez elikatzen dira<ref>{{Erreferentzia|izena=J. C.|abizena=Mangel|izenburua=Latitudinal variation in diet and patterns of human interaction in the marine otter|orrialdeak=E14–E25|hizkuntza=en|abizena2=Whitty|abizena3=Medina-Vogel|abizena4=Alfaro-Shigueto|abizena5=Cáceres|abizena6=Godley|izena2=T.|izena3=G.|izena4=J.|izena5=C.|izena6=B. J.|data=2011-04|url=http://doi.wiley.com/10.1111/j.1748-7692.2010.00414.x|aldizkaria=Marine Mammal Science|alea=2|zenbakia=27|doi=10.1111/j.1748-7692.2010.00414.x|sartze-data=2019-12-12}}</ref>.

Pinapidoak krustazeoz, bibalbioz, zefalopodoz arrainez, [[Zooplankton|zooplanktonez]] eta odol-beroko harrapakinez elikatzen dira<ref name=":9" /> eta oro har, ez dira oso espezifikoak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The encyclopedia of mammals|argitaletxea=Barnes & Noble Books|data=2001|url=https://www.worldcat.org/oclc/48048972|isbn=0-7607-1969-1|pmc=48048972|sartze-data=2019-12-12}}</ref>. Normalean ornogabe sesilez, taldeetan antolatzen diren animalia [[Endotermiko|endodermikoez]] edo animalia geldoez elikatzen dira. Bakartiak diren espezieak kostaldeko uretan, badietan edo erreketan aurkitzen dira. Arrain-banku handiak aurkitzen dituztenean, modu kooperatiboan ehizatzen dute<ref name=":9" />.

Hartz zuria hartz-espezie karniboroena da. Oro har [[Itsas txakur marmolaire|itsas txakur marmolairez]] eta [[itsas txakur bizardunez]] elikatzen dira hartz zuriak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Alaska's polar bears trigger lawsuit from industry|orrialdeak=13–13|data=2008-09|url=http://dx.doi.org/10.1038/455013d|aldizkaria=Nature|alea=7209|zenbakia=455|issn=0028-0836|doi=10.1038/455013d|sartze-data=2019-12-12}}</ref>. Izotzaren, uraren eta airearen arteko [[interfasean]] ehizatzen dute batez ere; zigiluak lehorrean edo uretan ehizatzen dituzte bakarrik<ref>{{Erreferentzia|izena=Steven C.|abizena=Amstrup|izenburua=Forecasting the range-wide status of polar bears at selected times in the 21st century|orrialdeak=1–126|abizena2=Marcot|abizena3=Douglas|izena2=Bruce G.|izena3=David|data=2007|url=http://dx.doi.org/10.3133/70174086|aldizkaria=Administrative Report|doi=10.3133/70174086|sartze-data=2019-12-12}}</ref>. Ehizatzeko, usaimenaren bidez zigiluen arnasketarako zuloak hautematen dituzte eta horien inguruan makurtzen dira zein ateratzen diren arte. Hartz zuriak zigiluaren arnasketa nabaritzen duenean, bere atzaparra zuloan sartu egiten du, zigilua gordelekutik ateratzeko. Hartz zuriek ehizatzeko erabiltzen duten beste mekanismo bat da izotzean etzanda dauden zigiluak ehizatzea<ref>{{Erreferentzia|abizena=Guravich, Dan.|izenburua=Polar bear|argitaletxea=Chronicle Books|data=1993|url=https://www.worldcat.org/oclc/27266879|isbn=0-8118-0500-X|pmc=27266879|sartze-data=2019-12-12}}</ref>. Erabiltzen duten azken mekanismoa, emeek erditzeko elurretan eraikitzen dituzten gordelekuak erasotzea da<ref>{{Erreferentzia|abizena=Hemstock, Annie Wendt.|izenburua=The polar bear|argitaletxea=Capstone High/Low Books|data=1999|url=https://www.worldcat.org/oclc/38862448|isbn=0-7368-0031-X|pmc=38862448|sartze-data=2019-12-12}}</ref>.

Sirenidoak itsasoko landareez elikatzen dira gehienbat. Landare osoa ingeritzen dute normalean, [[Sustrai|sustraiak]] barne. Hori egitea posible ez bada, hostoez elikatzen dira bakarrik<ref>{{Erreferentzia|abizena=Marsh, H. (Helene), 1945-|izenburua=Ecology and conservation of the Sirenia : dugongs and manatees|argitaletxea=Cambridge University Press|data=2011|url=https://www.worldcat.org/oclc/783840965|isbn=978-1-139-16092-6|pmc=783840965|sartze-data=2019-12-12}}</ref>. Itsasoko landare mota asko aurkitu dira dugongoen urdailean eta ondorioztatu da, itsasoko belar gutxi daudenean algez elikatzen direla<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Fauna of Australia.|argitaletxea=Australian Govt. Pub. Service|data=1987-<c1989>|url=https://www.worldcat.org/oclc/18523776|isbn=0-644-05483-2|pmc=18523776|sartze-data=2019-12-12}}</ref>.

Igarabak oso espezie garrantzitsuak dira; ekosistemetan duten eragina beraien tamainak eta kopuruak diruditena baino handiagoa da. Belarjale [[bentiko]] batzuen populazioak kontrolpean mantentzen dituzte, bereziki [[Itsas triku|itsas trikuen]] populazioa. Itsas trikuak [[Phaeophyceae|alga arreez]] elikatzen dira, eta horien heriotza eragiten dute. Alga arreen basoek eskaintzen duten habitata eta bertako nutrienteak galtzeak ondorio nabariak ditu itsas ekosistemetan. Ipar Pazifikoko gune batzuetan ez dago igarabarik, eta ondorioz, itsas trikuen ekosistema ez-emankorrak agertzen dira, itsas triku ugarirekin eta alga arreen basorik gabe<ref>{{Erreferentzia|izena=J. A.|abizena=Estes|izenburua=Killer Whale Predation on Sea Otters Linking Oceanic and Nearshore Ecosystems|orrialdeak=473–476|data=1998-10-16|url=http://www.sciencemag.org/cgi/doi/10.1126/science.282.5388.473|aldizkaria=Science|alea=5388|zenbakia=282|doi=10.1126/science.282.5388.473|sartze-data=2019-12-12}}</ref>. [[Columbia Britainiarra|British Columbian]] igarabak berriz sartzeak nabariki hobetu du itsas ekosistemen osasuna<ref>{{Erreferentzia|izena=Anneli|abizena=Jokela|izenburua=Biotic resistance of impact: a native predator (Chaoborus) influences the impact of an invasive predator (Bythotrephes) in temperate lakes|orrialdeak=1495–1515|abizena2=Arnott|abizena3=Beisner|izena2=Shelley E.|izena3=Beatrix E.|data=2017-02-07|url=http://dx.doi.org/10.1007/s10530-017-1374-8|aldizkaria=Biological Invasions|alea=5|zenbakia=19|issn=1387-3547|doi=10.1007/s10530-017-1374-8|sartze-data=2019-12-12}}</ref>. [[Aleutia|Aleutiarretan]], [[Komandante uharteak|Komandante uhartetan]], eta [[Kalifornia|Kaliforniako kostan]] igarabak berriz sartuz antzeko emaitzak lortu dira. Hala ere, Kaliforniako alga arreen baso batzuk berreskuratu egin dira igarabak sartu gabe; beraz, itsas trikuen populazioa beste faktore batzuek kontrolatzen dute gune horietan<ref name=":11">{{Erreferentzia|abizena=VanBlaricom, G. R. (Glenn R.), 1949-|izenburua=Sea otters|argitaletxea=Voyageur Press|data=2001|url=https://www.worldcat.org/oclc/46393741|isbn=0-89658-562-X|pmc=46393741|sartze-data=2019-12-12}}</ref>. Igarabek itsas trikuen populazioak kontrolatzeko duten gaitasuna garrantzitsuagoa da kosta irekietan babestuago dauden badia eta [[Estuario|estuarioetan]] baino<ref name=":11" />.

Goi-harrapakariek eragina dute harrapakinen populazio-dinamikan eta defentsa-estrategietan (kamuflajean adibidez)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=LETTERS/LETTRES|orrialdeak=295–297|data=1980-02|url=http://dx.doi.org/10.1139/f80-039|aldizkaria=Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences|alea=2|zenbakia=37|issn=0706-652X|doi=10.1139/f80-039|sartze-data=2019-12-12}}</ref>. Hartz zuria da goi-harrapakari nagusia<ref>{{Erreferentzia|izena=Nicholas J.|abizena=Lunn|izenburua=Demography of an apex predator at the edge of its range: impacts of changing sea ice on polar bears in Hudson Bay|orrialdeak=1302–1320|hizkuntza=en|abizena2=Servanty|abizena3=Regehr|abizena4=Converse|abizena5=Richardson|abizena6=Stirling|izena2=Sabrina|izena3=Eric V.|izena4=Sarah J.|izena5=Evan|izena6=Ian|data=2016-07|url=http://doi.wiley.com/10.1890/15-1256|aldizkaria=Ecological Applications|alea=5|zenbakia=26|doi=10.1890/15-1256|sartze-data=2019-12-12}}</ref>. Beste hainbat espeziek, bereziki [[Azeri artiko|azeri artikoek]] (''Vulpes lagopus'') eta [[Ipar-kaio|ipar-kaioek]] (''Laur hyperboreus''), hartz zuriek hildako hondarrak jaten dituzte<ref name=":12">{{Erreferentzia|abizena=Stirling, Ian.|izenburua=Polar bears|argitaletxea=University of Michigan Press|data=1988|url=https://www.worldcat.org/oclc/17873883|isbn=0-472-10100-5|pmc=17873883|sartze-data=2019-12-12}}</ref>. Hartz zurien eta itsas txakur marmolaireen arteko harremana hain estua da, ezen itsas txakur marmolaireen ugaritasunak hartz zurien dentsitatea erregulatzen duen, eta era berean, hartz zurien harrapakaritzak itsas txakur marmolaireen dentsitatea eta ugaltze-arrakasta erregulatzen dituen<ref>{{Erreferentzia|izena=Steven C.|abizena=Amstrup|izenburua=Forecasting the range-wide status of polar bears at selected times in the 21st century|orrialdeak=1–126|abizena2=Marcot|abizena3=Douglas|izena2=Bruce G.|izena3=David|data=2007|url=http://dx.doi.org/10.3133/70174086|aldizkaria=Administrative Report|doi=10.3133/70174086|sartze-data=2019-12-12}}</ref>.  Hartz zuriek itsas txakurrez elikatzeak eragindako [[presio ebolutiboak]] itsas txakur artikoen eta [[Antartika|antartikoen]] arteko desberdintasunak azaltzen ditu<ref name=":12" />. Ur-azaleko harrapakaririk ez duten itsas txakur antartikoek ez bezala, itsas txakur artikoek arnas-zulo gehiago dituzte, atseden gutxiago hartzen dute izotz gainean dauden bitartean, eta oso gutxitan sabelusten dute izotz gainean. Itsas txakurkume artikoen ilajea zuria da, seguraski kamuflajerako, itsas txakurkume antartikoen ilajea, aldiz, iluna da<ref name=":12" />.

Orkak goi-harrapakariak dira bizi diren gune guztietan, eta eragin nabariak izan ditzakete harrapakinen espezieetan. Beraien dieta oso zabala da, eta hainbat itsas ornodunez elikatzen dira: [[Izokin arrunt|izokinak]]<ref>{{Erreferentzia|izena=Craig O.|abizena=Matkin|izenburua=Life history and population dynamics of southern Alaska resident killer whales (Orcinus orca)|orrialdeak=460–479|abizena2=Ward Testa|abizena3=Ellis|abizena4=Saulitis|izena2=J.|izena3=Graeme M.|izena4=Eva L.|data=2013-06-13|url=http://dx.doi.org/10.1111/mms.12049|aldizkaria=Marine Mammal Science|alea=2|zenbakia=30|issn=0824-0469|doi=10.1111/mms.12049|sartze-data=2019-12-12}}</ref>, arraiak, marrazoak (baita [[Marrazo zuri|marrazo zuriak]] ere)<ref>{{Erreferentzia|izena=Peter|abizena=Pyle|izenburua=PREDATION ON A WHITE SHARK (CARCHARODON CARCHARIAS) BY A KILLER WHALE (ORCINUS ORCA) AND A POSSIBLE CASE OF COMPETITIVE DISPLACEMENT|orrialdeak=563–568|hizkuntza=en|abizena2=Schramm|abizena3=Keiper|abizena4=Anderson|izena2=Mary Jane|izena3=Carol|izena4=Scot D.|data=1999-04|url=http://doi.wiley.com/10.1111/j.1748-7692.1999.tb00822.x|aldizkaria=Marine Mammal Science|alea=2|zenbakia=15|issn=0824-0469|doi=10.1111/j.1748-7692.1999.tb00822.x|sartze-data=2019-12-12}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Ingrid N.|abizena=Visser|izenburua=First Observations of Feeding on Thresher (Alopias vulpinus) and Hammerhead (Sphyrna zygaena) Sharks by Killer Whales (Orcinus orca) Specialising on Elasmobranch Prey|orrialdeak=83–88|hizkuntza=en|data=2005-01-02|url=http://www.aquaticmammalsjournal.org/index.php?option=com_content&view=article&id=413:first-observations-of-feeding-on-thresher-alopias-vulpinus-and-hammerhead-sphyrna-zygaena-sharks-by-killer-whales-orcinus-orca-specialising-on-elasmobranch-prey&catid=16:volume-31-issue-1&Itemid=112|aldizkaria=Aquatic Mammals|alea=1|zenbakia=31|doi=10.1578/AM.31.1.2005.83|sartze-data=2019-12-12}}</ref>, balea handiak<ref>{{Erreferentzia|izena=John K. B.|abizena=Ford|izenburua=Fight or flight: antipredator strategies of baleen whales|orrialdeak=50–86|hizkuntza=en|abizena2=Reeves|izena2=Randall R.|data=2008-01|url=http://doi.wiley.com/10.1111/j.1365-2907.2008.00118.x|aldizkaria=Mammal Review|alea=1|zenbakia=38|issn=0305-1838|doi=10.1111/j.1365-2907.2008.00118.x|sartze-data=2019-12-12}}</ref>, eta 20 pinipedo espezie barne<ref>{{Erreferentzia|abizena=Heimlich, Sara.|izenburua=Killer whales|argitaletxea=Voyageur Press|data=2001|url=https://www.worldcat.org/oclc/46973039|edizioa=Updated ed|isbn=0-89658-545-X|pmc=46973039|sartze-data=2019-12-12}}</ref>. Orkak balea jaioberriez elikatzen dira, eta hori baleak ur tropikaletara migratzearen eta bertan kumeak erditzearen eragilea izan daiteke, ur tropikaletako orka kopurua ur polarretakoa baino askoz baxuagoa delako. Gizakien baleen ehiza baino lehenago, pentsatzen da balea handiak zirela orken elikagai nagusia, baina baleen populazioaren jaitsiera nabariaren ondorioz, orken dieta zabaldu egin zen itsas ugaztun txikiagoetara<ref>{{Erreferentzia|izena=jean|abizena=Perrin|izenburua=Mouvement brownien et grandeurs moléculaires|orrialdeak=353–360|data=1909|url=http://dx.doi.org/10.1051/radium:01909006012035300|aldizkaria=Le Radium|alea=12|zenbakia=6|issn=0370-3223|doi=10.1051/radium:01909006012035300|sartze-data=2019-12-12}}</ref>. 1990eko hamarkadako Aleutiarretako igaraben populazioaren jaitsiera orken harrapakaritzaren ondorio izan zela uste da, baina ez dago hori erakusten duen ebidentzia zuzenik. Itsas igaraben jaitsieraren ondoren, itsas txakur arrunten eta itsas lehoien populazioak jaitsi ziren. Itsas txakur arruntek eta itsas lehoiek jatorrizko harrapakina ordezkatu zuten<ref>{{Erreferentzia|izena=A. M.|abizena=Springer|izenburua=Sequential megafaunal collapse in the North Pacific Ocean: An ongoing legacy of industrial whaling?|orrialdeak=12223–12228|hizkuntza=en|abizena2=Estes|abizena3=van Vliet|abizena4=Williams|abizena5=Doak|abizena6=Danner|abizena7=Forney|abizena8=Pfister|izena2=J. A.|izena3=G. B.|izena4=T. M.|izena5=D. F.|izena6=E. M.|izena7=K. A.|izena8=B.|data=2003-10-14|url=http://www.pnas.org/cgi/doi/10.1073/pnas.1635156100|aldizkaria=Proceedings of the National Academy of Sciences|alea=21|zenbakia=100|issn=0027-8424|pmid=14526101|pmc=PMC218740|doi=10.1073/pnas.1635156100|sartze-data=2019-12-12}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Douglas P.|abizena=DeMaster|izenburua=The sequential megafaunal collapse hypothesis: Testing with existing data|orrialdeak=329–342|hizkuntza=en|abizena2=Trites|abizena3=Clapham|abizena4=Mizroch|abizena5=Wade|abizena6=Small|abizena7=Hoef|izena2=Andrew W.|izena3=Phillip|izena4=Sally|izena5=Paul|izena6=Robert J.|izena7=Jay Ver|data=2006-02|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0079661106000127|aldizkaria=Progress in Oceanography|alea=2-4|zenbakia=68|doi=10.1016/j.pocean.2006.02.007|sartze-data=2019-12-12}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=J.A.|abizena=Estes|izenburua=Causes and consequences of marine mammal population declines in southwest Alaska: a food-web perspective|orrialdeak=1647–1658|hizkuntza=en|abizena2=Doak|abizena3=Springer|abizena4=Williams|izena2=D.F.|izena3=A.M.|izena4=T.M.|data=2009-06-27|url=https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rstb.2008.0231|aldizkaria=Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences|alea=1524|zenbakia=364|issn=0962-8436|doi=10.1098/rstb.2008.0231|sartze-data=2019-12-12}}</ref>.

2010eko ikerketa batek erakusten du baleak eragin positiboa dutela arrantzaleengan, “baleen zikloa” izenekoa dela eta. Baleek [[Nitrogeno|nitrogenoa]] bezalako mantenugaiak garraiatzen dituzte itsas hondoetatik  azalerara. Garraio horrek goranzko [[ponpa biologiko]] bezala jokatzen du. Maineko golkora modu honetan heltzen den nitrogeno kantitatea golkora isurtzen duten ibai guztiek dakarten nitrogeno kantitatea baino handiagoa da, zehazki, 23.000 tona ingurukoa urtero<ref name=":13">{{Erreferentzia|izena=Joe|abizena=Roman|izenburua=The Whale Pump: Marine Mammals Enhance Primary Productivity in a Coastal Basin|orrialdeak=e13255|hizkuntza=en|abizena2=McCarthy|izena2=James J.|data=2010-10-11|url=https://dx.plos.org/10.1371/journal.pone.0013255|aldizkaria=PLoS ONE|alea=10|zenbakia=5|editore-abizena=Roopnarine|editore-izena=Peter|issn=1932-6203|pmid=20949007|pmc=PMC2952594|doi=10.1371/journal.pone.0013255|sartze-data=2019-12-12}}</ref>. Baleek ozeanoaren azalean sabelusten dute. Beraien gorotzak garrantzitsuak dira arrantzarako, burdinan eta nitrogenoan aberatsak direlako. Baleen gorozkiak likidoak dira, eta ondoratu beharrean, gainazalean geratzen dira, eta [[Fitoplankton|fitoplanktona]] horietaz elikatzen da<ref name=":13" /><ref>{{Erreferentzia|izena=Joe|abizena=Roman|izenburua=Whales as marine ecosystem engineers|orrialdeak=377–385|hizkuntza=en|abizena2=Estes|abizena3=Morissette|abizena4=Smith|abizena5=Costa|abizena6=McCarthy|abizena7=Nation|abizena8=Nicol|abizena9=Pershing|izena2=James A|izena3=Lyne|izena4=Craig|izena5=Daniel|izena6=James|izena7=Jb|izena8=Stephen|izena9=Andrew|data=2014-09|url=http://doi.wiley.com/10.1890/130220|aldizkaria=Frontiers in Ecology and the Environment|alea=7|zenbakia=12|issn=1540-9295|doi=10.1890/130220|sartze-data=2019-12-12}}</ref>.

Hiltzerakoan, baleen gorpua itsas hondora doa, horrela itsas bizitzarentzat habitat garrantzitsu bat eskainita. Gaur egun ondoratutako balea-gorpuek eta ebidentzia fosilek erakusten dute ondoratutako balea-gorpuek bizidun talde ugari agertzea eragiten dutela, 407 espezietara helduta<ref>{{Erreferentzia|izena=Craig|abizena=Smith|izenburua=A Riot of Species in An Environmental Calm|argitaletxea=CRC Press|orrialdeak=311–342|abizena2=Snelgrove|izena2=Paul|data=2002-08-29|url=http://dx.doi.org/10.1201/9780203180594.ch6|aldizkaria=Oceanography and Marine Biology - An Annual Review|isbn=978-0-415-25462-5|sartze-data=2019-12-12}}</ref>. Balea-gorpuen degradazioa hiru fasetan gertatzen da. Lehenengo fasean, organismo mugikorrak, [[Marrazo|marrazoak]] eta [[mixinak]] adibidez, ehun bigunak jaten dituzte hilabete batzuetatik bi urterako denbora-tartean. Ondoren, bigarren fasean, krustazeoak eta [[Poliketo|poliketoak]] bezalako oportunista aberasleek hezurrak eta sedimentuak, materia organikoa dutenak, kolonizatzen dituzte urte batzuetan zehar. Azkenik, hirugarren fasean, [[Sufrearen bakterio purpura|sufrearen bakterioek]] hezurrak degradatu, eta hidrogeno sulfuroa (H₂S) askatzen dute eta organismo [[kimioautotrofoen]] hazkundea ahalbidetzen dute. Organismo kimioautotrofoek aldi berean [[Muskuilu|muskuiluen]], [[Txirla|txirlen]], [[Lapa (gastropodoa)|lapen]], eta [[Itsas barraskilo|itsas barraskiloen]] agerpena eragiten duten. Azken fase honek hamarkadak iraun ditzake, eta batez beste, 185 espezieko gune aberatsak sortzen ditu<ref>{{Erreferentzia|izena=Yoshihiro|abizena=Fujiwara|izenburua=Three-year investigations into sperm whale-fall ecosystems in Japan|orrialdeak=219–232|hizkuntza=en|abizena2=Kawato|abizena3=Yamamoto|abizena4=Yamanaka|abizena5=Sato-Okoshi|abizena6=Noda|abizena7=Tsuchida|abizena8=Komai|abizena9=Cubelio|izena2=Masaru|izena3=Tomoko|izena4=Toshiro|izena5=Waka|izena6=Chikayo|izena7=Shinji|izena8=Tomoyuki|izena9=Sherine Sonia|data=2007-03|url=http://doi.wiley.com/10.1111/j.1439-0485.2007.00150.x|aldizkaria=Marine Ecology|alea=1|zenbakia=28|issn=0173-9565|doi=10.1111/j.1439-0485.2007.00150.x|sartze-data=2019-12-12}}</ref>.