Hermann Hesse: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Aldaketa kosmetikoak |
|||
5. lerroa:
== Bizitza ==
[[1877|1877an,]] [[Alemania]]ko Cawl herrian jaio zen, [[Protestantismo|protestante]] erlijioko familia elizkoi batean, gurasoak [[India|Indian]] misiolariak izandakoak ziren. <ref>{{Erreferentzia|izena=Hesse, Hermann (|abizena=1877-1962)|izenburua=Siddhartha|argitaletxea=Erein|data=L.G. 2014|url=https://www.worldcat.org/oclc/920312878|isbn=9788497469012|pmc=920312878|sartze-data=2018-11-04}} Hitzaurrea testu osoan: [https://www.erein.eus/liburua/siddhartha]</ref> <ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Diccionario de los escritores del mundo|argitaletxea=Everest|data=[1988]|url=https://www.worldcat.org/oclc/20077851|isbn=8424115414|pmc=20077851|sartze-data=2018-11-04}}</ref> Aitak horrela nahi zuelako, [[apaizgaitegi]] batean egin zituen ikasketak. Oso ikasle ona izan zen, baina elizako arauak ez zituen atsegin. Munduak ezarritako betebeharrak bete nahiaren eta bere buruarekin ados bizi izan nahiaren arteko borroka izan zen
Apaizgaitegia utzi ondoren, hainbat lanbidetan aritu zen, eta [[kazetari]] moduan hasi zen azkenean. Garai hartan, bere bigarren [[Eleberri|eleberria]] argitaratu zuen: ''Unterm Rad'' ([[1906]], ''Gurpilaren azpian''), gizarte arauei aurre egin behar dion idazle baten patuari buruzkoa. Ondoren, ''Gertrud'' ([[1910]]) eta ''Rosshalde'' ([[1914]]) argitaratu ziren. <ref name=":0" />
Hiru aldiz [[Ezkontza|ezkondu]] zen: [[1904|1904an]] María Bernouille-rekin, [[1924|1924an]] Ruth Wenger-rekin eta [[1931|1931an]] Ninon Dolbin-ekin. Lehenengo ezkontzatik hiru seme-alaba jaio ziren. Bärbel Reetz idazleak Herman Hesseren emazteei buruz idatzi zuen liburuan jasotzen du pertsona zaila zela senideekiko harremanetarako, eta hiru emakume horiek idazlearen obran izandako garrantzia ere azpimarratu zuen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Reetz, Bärbel,|abizena=1942-|izenburua=Las mujeres de Hermann Hesse|argitaletxea=Circe|data=2013|url=https://www.worldcat.org/oclc/885440827|edizioa=1. Aufl|isbn=9788477652960|pmc=885440827|sartze-data=2018-11-08}}</ref>
[[1911]]n[[India|,]] [[Sri Lanka|Sri-Lanka]] eta [[Indonesia|Indonesiara]] bidaiatu zuen, arrazoi hauengatik: bere ezkonbizitza krisian zen, eta krisian ziren, halaber, [[Europa|Europako]] kultura eta politika. Bidaiak eragin handia izan zuen bere pentsamenduan. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Siddhartha|hizkuntza=en|url=https://issuu.com/erein/docs/siddhartha|aldizkaria=Issuu|sartze-data=2018-11-08}}</ref>
[[Lehen Mundu Gerra]]n, [[Suitza]]ra joan zen, eta [[militarismo]]aren, [[nazionalismo]]aren eta [[gerra]]ren aurka egin zuen. [[1923]]an, Suitzako herritartasuna hartu zuen eta [[Ticino]]n jarri zen bizitzen. Bertan, [[Nazionalsozialismo|nazismoaren]] aurka borrokatuko zuen, hainbat lan idatzi zituen eta nazioarteko korrespondentzia mantendu zuen. <ref name=":1" /><ref name=":0" />
Suitzan hil zen, [[1962|1962ko]] [[Abuztuaren 9|abuztuaren 9an]], 85 urte zituela.▼
▲Suitzan hil zen, 1962ko abuztuaren 9an, 85 urte zituela.
== Lana ==
Idazlearen ospea ''Demian'' ([[1919]]) eleberriarekin zabaldu zen mundu osoan. [[Eleberri|Eleberrian]] nabarmena da Hesseren identifikazioa bere lagun [[Carl Gustav Jung|Carl Jung-en]] psikoanalisi aldaera berriarekin. Bere bi hurrengo eleberriekin ere izugarrizko arrakasta izan zuen: ''Siddhartha'' ([[1922]]), Budaren lehen urteei buruzko parabola bat, eta ''Der Steppenwolf'' ([[1927]], ''[[Estepako otsoa]]''), bere kontraesanek erotzeraino daramaten artista bati buruzko lekukotasun urragarria. Azkeneko eleberria, ''Das Glasperlenspiel'' ([[1943]]), idatzi zuen zailena eta luzeena da, bizitza kontenplatiboaren eta egunerokotasunaren arteko gatazken beste azterketa bat. [[1946|1946an]] [[Literaturako Nobel Saria|Literaturako Nobel saria]] irabazi zuen.<ref name=":0" />
[[Lirika]] sutsuz eta aberatsez idatzitako [[prosa]] landuan, Hessek arrazoiaren eta sentimenduen, sentsualitatearen eta espiritualitatearen arteko dialektika zabala azaldu zuen. Europako abangoardiazko jarrerei aurrea hartu zion pentsamenduaren osagai irrazionalengana zuen jakin-minagatik, eta baita sortaldeko mistizismoaren forma batzuengana zuen interesagatik. Agian, horregatik izan du horrenbesteko arrakasta belaunaldi gazteen artean.<ref name=":0" />
== Liburu garrantzitsuenak ==
52 ⟶ 50 lerroa:
* [[1953]] - ''Eine Bibliothek der Weltliteratur''
===
* [[Estepako otsoa|''Estepako otso''a]] (''Der Steppenwolf''). [[1986]]. [[Elkar]] argitaletxea. Itzultzailea: Pello Zabaleta<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=NorDaNor {{!}} EIZIE|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=eu|url=http://nordanor.eus/nor?id=89|aldizkaria=nordanor.eus|sartze-data=2018-11-12}}</ref>.
* [[Peter Camenzind|''Peter Camenzind'']] (''Peter Camenzind''). [[1992]]. [[Ibaizabal]] argitaletxea. Itzultzailea: Xabier Mendiguren Bereziartu<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=NorDaNor {{!}} EIZIE|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=eu|url=http://nordanor.eus/nor?id=59|aldizkaria=nordanor.eus|sartze-data=2018-11-12}}</ref>.
| |||