Txikipedia:Erromatar Inperioa: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-\[\[(?!File)(?!Fitxategi)(?!Kategoria)Txikipedia:(.*?)\|(.*?)\]\] +{{txp|\1|\2}})
1. lerroa:
{{PAGEBANNER: Rome antique portal.jpg|origin=0,0}}
[[Fitxategi:Roman Empire Trajan 117AD.png|thumb|480px|<center>Erromatar inperioak lortutako hedapenik handiena, 117. urtean.]]
'''Erromatar Inperioa''' [[Txikipedia:{{txp|Antzinako Erroma|Antzinako Erromaren]]}} garaiko sistema politiko bat da, gure aroko I. mendetik V. mendera bitarte luzatu zena, zeinetan gizon bakar batek (enperadoreak, alegia) botere guztia baitzuen, eta ez [[Txikipedia:{{txp|Erromako Senatua|Erromako Senatuak]]}}, [[Txikipedia:{{txp|Erromatar errepublika|Errepublikaren]]}} garaian ez bezala. [[Txikipedia:{{txp|Zesar Augusto|Augusto]]}} izan zen lehen enperadorea. Historialariek bitan banandu dute Erromatar Inperioa: Printzipatua eta Dominatuan. Lehenengoan, enperadorearen botere absolutua Errepublikako ohituren azpian ezkutatzen zen; dominatuan, berriz, botere inperiala argiago erakusten zen, urrezko koroen eta erritu sakratuen bidez.
[[Fitxategi:Vexilloid of the Roman Empire.svg|thumb|140px|Erromatar inperioaren estandartea.]]
Bestalde, Erromatar Inperioa izenarekin [[Txikipedia:{{txp|Erroma|Erromak]]}} konkistatu eta bere menpe zeukan eremu geografikoa ere adierazten du. [[Txikipedia:{{txp|Erroma|Erroma]]}} hiriaren hedapena inperioa sortu baino lehenago hasi zen, baina zabalkuntza handiena sistema inperialarekin lortu zen, [[Txikipedia:{{txp|Traiano|Traianoren]]}} agintaldian hain zuzen ere. Garai horretan, erromatarrek, gutxi gorabehera 5.900.000 km² zituzten haien menpe. Hortaz, [[Txikipedia:{{txp|Europa|Europako]]}} Antzinateko inperiorik handiena izan zen erromatarrena.
 
=== Erromako enperadoreak ===
Enperadorearen botereak legezko oinarria zeukan, [[Txikipedia:{{txp|Tribuno|tribuno]]}} eta [[Txikipedia:{{txp|Prokontsul|prokontsulen]]}} botereak baitzituen (''potestas tribunicia'' eta ''imperium proconsulare''). Tribunoen botereak Erromako gobernu zibilaren gaineko ahalmena ematen zion enperadoreari ([[Txikipedia:{{txp|Erromako Senatua|Senatuko]]}} burua izateko eta hango bilkurak zuzentzeko ahalmena, adibidez), eta haren bidez enperadoreak izaera sakratua eskuratu zuen.
 
Prokontsulen botereak (prokontsulak Errepublikaren garaiko gobernatzaile militarrak ziren) agintea ematen zion erromatar armadaren gainean. Gainera, enperadoreak beste botere batzuk zituen Errepublika garaian Senatuak zituenak: gerra deklaratzeko, itunak berresteko, eta kanpoko agintariekin negoziatzeko eskubidea.
17. lerroa:
 
==Ikusi hauek ere==
* [[Txikipedia:{{txp|Erromatar inperioaren sorrera|Erromatar inperioaren sorrera]]}}.
* [[Txikipedia:{{txp|Erromatar inperioaren gailurra|Erromatar inperioaren gailurra]]}}.
* [[Txikipedia:{{txp|Erromatar Inperioaren gainbehera|Erromatar Inperioaren gainbehera]]}}.
 
[[Kategoria:Txikipedia:Historia]]