19:54, 6 martxoa 2019ko berrikusketa aldatu Koldo Biguri (eztabaida \| ekarpenak) Administratzaileak 9.669 edits No edit summary ← Aurreko ezberdintasuna		20:08, 6 martxoa 2019ko berrikusketa aldatu desegin Koldo Biguri (eztabaida \| ekarpenak) Administratzaileak 9.669 edits No edit summary Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: {{PAGEBANNER:H. sapiens & T. rex.jpg\|origin=1,0\|toc=yes}} [[Fitxategi:Diagram of the spinal cord CRUK 046.svg\|370px\|thumb\|<center>Gizakion bizkarrezurra, bere ornoekin.]] '''Ornodunak''' gorputzari eusteko barne-[[Txikipedia:eskeleto\|eskeletoa]] eta [[Txikipedia:bizkarrezur\|bizkarrezurra]] dituzten [[Txikipedia:animalia\|animaliak]] dira; ornoak bizkarrezurra osatzen duten [[Txikipedia:hezur\|hezurrak]] dira (hortik dator "ornodun" deitura). ~~Ornodun batzuek ([[Txikipedia:marrazo\|marrazoek]], adibidez, hezurrak izan beharrean [[Txikipedia:kartilago\|kartilagoak]] dituzte).~~ Badirudi barne-eskeletoa nahiko azkar agertu zela [[Txikipedia:eboluzio\|eboluzioan]]. Barne-eskeletorik ez duten animaliei [[Txikipedia:ornogabe\|ornogabe]] deitzen zaie. Ornogabe gehiago daude ornodun baino, baina ezagutzen dituzun animalia handi guztiak ornodun dira. Gaur egun, 50.000 ornodun-espezie baino gehiago daude; honela sailka daitezke: 10 ⟶ 12 lerroa: * [[Txikipedia:Narrasti\|Narrastiak]]. * [[Txikipedia:Anfibio\|Anfibioak]]. Arrainak dira ornodunik zaharrenak. Arrain gehienek hezurrezko eskeletoa dute; hala ere, ([[Txikipedia:marrazo\|marrazoek]] eta manta-arraiek hezurrak izan beharrean [[Txikipedia:kartilago\|kartilagoak]] dituzte, hezurrak baino malguagoak. Arrainetan dago gainontzeko animalien jatorria, eboluzioaren bitartez. Ugaztunak dira ornodunik konplexuenak. Amaren esneaz [[Txikipedia:Elikadura\|elikatzen]] dira hasieran, amaren gorputzaren barruan garatzen dira, eta ilea izaten dute. Ugaztunek burmuin garatuagoa izaten dute; horri esker, beste animalia-talde asko baino adimentsuagoak dira. == Ornodunen ezaugarriak == Ornodunek oinarrizko ezaugarri batzuk partekatzen dituzte: # Barne-eskeletoa (endoeskeletoa ere deitzen zaio) dute, bizkarrezurrarekin, [[Txikipedia:Bizkarrezur-muin\|bizkarrezur-muina]] babesteko, eta [[Txikipedia:Burezur\|burezurrarekin]], [[Txikipedia:Burmuin\|burmuina]] babesteko<br /> -# Gorputzean hiru atal bereiz daitezke: burua, enborra eta buztana (baina ornodun batzuek ez dute buztanik).<br />▼ -# Gorputz-adar artikulatuak dituzte: hankak edo/eta hegalak (batzuek ez dute gorputz-adarrik).<br />▼ -# [[Txikipedia:Nerbio-sistema\|Nerbio-sistema]] oso garatua dute: [[Txikipedia:burmuin\|burmuina]] eta [[Txikipedia:bizkarrezur-muin\|bizkarrezur-muina]].<br />▼ -# Zentzumen-organo gehienak buruan dituzte.<br />▼ # Ugalketarako, arrak eta emeak daude. ~~- Barne-eskeletoa (endoeskeletoa ere deitzen zaio) dute, bizkarrezurrarekin.<br />~~ ▲- Gorputzean hiru atal bereiz daitezke: burua, enborra eta buztana (baina ornodun batzuek ez dute buztanik).<br /> ▲- Gorputz-adar artikulatuak dituzte: hankak edo/eta hegalak (batzuek ez dute gorputz-adarrik).<br /> ▲- [[Txikipedia:Nerbio-sistema\|Nerbio-sistema]] oso garatua dute: [[Txikipedia:burmuin\|burmuina]] eta [[Txikipedia:bizkarrezur-muin\|bizkarrezur-muina]].<br /> ▲- Zentzumen-organo gehienak buruan dituzte.<br /> [[Kategoria:Txikipedia:Biologia]]

Txikipedia:Ornodun: berrikuspenen arteko aldeak