Liberiako Bigarren Gerra Zibila: berrikuspenen arteko aldeak

{{Gerra infotaula|izena=Liberiako Bigarren Gerra Zibila|irudia=[[FileFitxategi:Fighting in Monrovia(10-06-2013 12-44).png|280px]]|oina=Liberiar gobernuaren aldeko soldaduak borrokan, Monrovian.|data=[[1999|1999ko]]ko [[apirilaren 21]]<br>[[2003|2003ko]]ko [[abuztuaren 18]]<br>(4 urte, 3 hilabete eta 28 egun)|lekua=[[Liberia]]|emaitza=LURD-MODELen garaipena<br>Taylor [[Nigeria|Nigerian]]n atzerriratua<br>Liberian iragate-gobernu bat eratu zen<br>[[Nazio Batuak|Nazio Batuen]] misio bat martxan jarri zen Liberian|gudulari1='''Gobernuaren alde'''<br>[[FileFitxategi:Flag of Liberia.svg|border|25px]] [[Liberiako Indar Armatuak|AFL]]<ref>Ingelesez: ''Armed Forces of Liberia''</ref><br>[[FileFitxategi:Sl RUF.png|25px|border]] [[Fronte Iraultzaile Batua|RUF]]<ref>Ingelesez: ''Revolutionary United Front''</ref><br>[[FileFitxategi:Flag of Guinea.svg|border|25px]] [[Gineako Indar Demokratikoen Mugimendua|RFDG]]<ref>Frantsesez: ''Rassemblement des forces démocratiques de Guinée''</ref>

|gudulari2='''Matxinoak'''<br>[[FileFitxategi:Flag of Liberia.svg|border|25px]] [[Adiskidetze eta Demokraziarako Liberiar Batuak|LURD]]<ref>Ingelesez: ''Liberians United for Reconciliation and Democracy'', [[Mandinka|mandinkarrezmandinka]]rrez osatua</ref><br>[[FileFitxategi:Flag of Liberia.svg|border|25px]] [[Liberiako Demokraziaren Aldeko Mugimendua|MODEL]]<ref>Ingelesez: ''Movement for Democracy in Liberia'', krahnek osatua</ref><br>[[FileFitxategi:Flag of Sierra Leone.svg|border|25px]] [[Sierra Leona]]<br>[[FileFitxategi:Flag of Guinea.svg|border|25px]] [[Ginea]]<br>''Laguntza''<br>[[FileFitxategi:Flag of the United States.svg|border|25px]] [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]]<br>[[FileFitxategi:Flag of the United Kingdom.svg|border|25px]] [[Erresuma Batua]]

|komandante1=[[FileFitxategi:Flag of Liberia.svg|border|25px]] [[Charles Taylor (politikaria)|Charles Taylor]]|komandante2=[[FileFitxategi:Flag of Liberia.svg|border|25px]] [[Sekou Conneh]]<br>[[FileFitxategi:Flag of Liberia.svg|border|25px]] [[Thomas Nimely]]|indarra1=[[FileFitxategi:Sl RUF.png|25px|border]] '''RUF'''<br>1.250-1.500 (2002)<br>[[FileFitxategi:Flag of Liberia.svg|border|25px]] '''AFL'''<br>15.000 (2000-01)<br>[[FileFitxategi:Flag of Guinea.svg|border|25px]] '''RFDG'''<br>1.800 (2000-01)|indarra2=[[FileFitxategi:Flag of Liberia.svg|border|25px]] '''LURD''':<br>8.000 (2000-01)<br>5.000 (2003)<br>[[FileFitxategi:Flag of Liberia.svg|border|25px]] '''MODEL''':<br>5.000 (2000-01)<br>[[FileFitxategi:Flag of Guinea.svg|border|25px]] '''Ginea''' <small>(miliziak)</small>:<br>9.000 (2000-1)|galera1=|galera2=|galera3=|galera4=|oharra=50.000 hildako inguru.<br>ONUren esku-hartzea, 15 000 soldaduren laguntzarekin (2003).}}

'''Liberiako Bigarren Gerra Zibila''' [[1999|1999an]]an hasi zen, bere herrialde bizilagun [[Ginea|Gineak]]k babestutako matxino talde batek, [[Sekou Conneh|Sekou Connehen]]en [[LURD|LURDek]]ek, [[Liberia|Liberiaren]]ren iparraldea konkistatu zuenean.

[[1997|1997an]]an, Liberiako herriak [[Charles Taylor (politikaria)|Charles Taylor]] bere lehendakari gisa hautatu zuen, gizon hau herrialde honetako hiriburura, [[Monrovia|Monroviara]]ra, indarrez sartu ondoren. [[1990eko hamarkada|1990eko hamarkadan]]n zehar manifestatutako ondoez inplizitua nabarmena zen, ondoez hau herrialdearen ekonomia ahularen beherakadek eta arma eramangarrien trukeko egur zein diamanteen salmentek eragina zen.

Taylor lehendakari gisa hautatua izan zen hauteskundeak ospatu ondoren, gudularien desmobilizatzea eta herrialdea baketzea lortu zen. Hala ere, beste buruzagi batzuk herrialdea uztera behartuak izan ziren eta garai bateko ULIMOren indarrak, LURD izenarekin eraberrituak, [[Lofa|Lofa eskualdean]] borrokatzen hasi ziren, gobernua ezegonkortzeko eta diamante zelaiak menderatzeko helburuarekin. Indar armatu hauek gerra zibilaren hasiera eragin zuten. Aipatzekoa da, gerrak iraun zuen urteetan zehar, jarduera ekonomiko formalak eten egin zirela.

[[2003|2003. urtearen]] hasieran, herrialdearen hegoaldean beste matxino talde bat sortu zen, [[Thomas Nimely|Thomas Nimelyren]]ren agindupeko MODEL talde-armatua. [[Charles Ghankay Taylor|Charles Taylorren]] gobernuak, urte horretako ekaina uztaila bitartean, Liberiako lurralde osoaren heren bat baino ez zuen menderatzen.

Urte horretako [[uztailaren 14]] eta [[abuztuaren 18]] bitartean, LURDek gobernuaren mende zegoen herrialdearen hiriburua, [[Monrovia]], setiatu zuen. Gudu honek mila zibil baino gehiago hil zituen eta nazioarteko indarrak gudulariak gelditzeko eta bake prozesu bat hasteko iritsi ziren arte iraun zuen.<ref>[https://web.archive.org/web/20110522042926/http://www.redorbit.com/news/general/14811/rebels_lift_siege_of_starving_monrovia/ Rebels Lift Siege of Starving Monrovia - General News - redOrbit]. 2003ko abuztuaren 14.</ref>

Gerra [[2003|2003ko]]ko urrian amaitu zen, [[Nazio Batuen Erakundea|Nazio Batuek]] eta estatubatuar indar militarrek matxinoek [[Monrovia]] hiriari eginiko erasoa gelditu ondoren (urte horretako [[Uztailarenuztailaren 14|uztailaren 14tik]]tik [[abuztuaren 18]] bitartean) eta Charles Taylor lehendakaria [[Nigeria|Nigeriara]]ra atzerriratutakoan. [[2005|2005ean]]ean hauteskunde demokratikoak ospatu ziren, [[1980|1980. urtetik]] ezin izan ziren halako hauteskunderik egin. Lehendakari berriari, [[Ellen Johnson Sirleaf|Ellen Johnson-Sirleafi]], [[2004|2004ko]]ko urtarrilean aitortu zitzaion esandako kargua, hortik aurrera, Liberiako Iragate-Gobernuak bere boterea galdu zuen.