Filosilikato: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Birzuzenketak konpontzen |
t Robota: Aldaketa kosmetikoak |
||
13. lerroa:
== Egitura ==
[[Fitxategi:Silicate-tetrahedron-3D-balls.png|thumb|
[[Fitxategi:Silicate-sheet-3D-polyhedra.png|thumb|300px|Filosilikatu xafla baten eskema. Puntu gorriak oxigenoak dira, eta tetraedro grisen erdian silizioak leudeke. Tetraedroen gainean dauden oxigenoei ''oxigeno apikalak'' deritze.]]
23. lerroa:
=== Oinarrizkoa ===
Xaflek [[simetria]] senarioa dute, hau da, tetraedro bat 6 aldiz errepikatzen da [[hexagono]] itxurako hutsune bat eratuz. [[Hidroxilo]] taldea (OH<sup>-</sup>), eraztun tetraedriko senarioaren erdian kokatzen da, konpartitzen ez diren oxigeno apikalen ber altueran.
Filosilikatuetan bi xafla mota ezberdin daude: orri tetraedrikoak (erpinetik loturik dauden tetraedroak) eta orri oktaedrikoak (ertzak partekatzen dituzten oktaedroak). Katioiak hutsune oktaedrikoen barruan edo bi orri moten artean kokatu ohi dira.
==== a)Orri tetraedrikoak ====
SiO<sub>4</sub> tetraedroak mugagabeki elkartzen dira beste 3 tetraedrorekin. Horretarako, tetraedroaren oinean dauden hiru oxigenoak erabiltzen dituzte beste tetraedroekin konpartitzeko. Hartara, oxigeno apikala ("goiko" oxigenoa) libre geratzen da oktaedroekin lotzeko. Tetraedroak Si eta O elementuekin osaturik badaude ere, batzuetan [[aluminio]]a sar daiteke [[silizio]]aren ordez.
Sei tetraedrok eraztun bat osatzen dute, eta eraztun ezberdinen elkarketak xafla oso bat. Orri tetraedriko honi "T" izena ematen zaio eta [[trapezio]] baten gisa irudikatzen da.
==== b)Orri oktaedrikoak ====
[[Fitxategi:Octahedron-wireframe.jpg|thumb|
Oktaedroak hurrengo elementu hauetaz daude osaturik: O, OH<sup>-</sup>, Mg<sup>2+</sup>, Al<sup>3+</sup> eta Fe<sup>2+</sup>. Bakarka hartuaz gero (eta ez filosilikatu baten barnean), ez dira silikatuak baizik eta [[hidroxido]]ak. Eskema batean, orri oktaedrikoak [[laukizuzen]] gisa irudikatzen dira eta "O" izendapena daramate.
OH<sup>-</sup> eta oxigeno apikalak ber altueran daudela aipatu da lehen. Bai batak zein besteak katioiekin lotzen dira egitura oktaedrikoak sortuz; oxigeno apikalek oktaedroaren oinarriko hirukia definitzen dute. XO<sub>6</sub>, nun X = katioia eta O = anioia. Katioien tamainaren arabera, orri oktaedrikoen eta tetraedrikoen arteko loturak ez dira perfektuak.
61. lerroa:
==== a)TO mota ====
TO mota, haren irudikapen eskematikoarengatik ''canapé'' ere deitua ([[frantses]]ez, "sofa"), tetraedro:oktaedro proportzioa 1:1 duen filosilikato mota da. Orri oktaedrikoa alde bakarretik dago lotua orri tetraedrikoari.
Sailkapenean, bi talde ezberdintzen ditugu:
79. lerroa:
* Si<sub>2</sub> => 4<sup>+</sup> x 2 = 8<sup>+</sup>
* O<sub>5</sub> => 2<sup>-</sup> x 5 = 10<sup>-</sup>
* (OH<sup>-</sup>)<sub>6</sub> => 1<sup>-</sup> x 6 = 6<sup>-</sup>
118. lerroa:
Egitura orritsuaren ondorioz, exfoliazioa xaflakorra da: hau da, minerala lamina edo xafletan apurtzen da. Bestalde, basala eta (001) norabidearekiko [perpendikular]]ra ere bada.
TO egituretan, konposaketa baten orri oktaedrikoaren eta hurrengo konposaketaren orri tetraedrikoaren artean hausten da minerala, hau da: TO/TO, nolabait adierazteko. TOT egituretan aldiz, konposaketen artean dagoen katioietik mozten da: TOT/K<sup>+</sup>/TOT
=== [[Politipismo]]a ===
132. lerroa:
==== [[Serpentina (minerala)|Serpentinaren]] taldea ====
Talde honetako mineralik adierazgarriena [[Serpentina (minerala)|serpentina]] da. Hau da bere formula kimikoa:
Mg<sub>3</sub>Si<sub>2</sub>O<sub>5</sub>(OH)<sub>4</sub>,
nun Mg<sub>3</sub> eta (OH)<sub>4</sub> "O" motako xaflak, eta Si<sub>2</sub>O<sub>5</sub> berriz, "T" motako xafla. Orokorrean, alteraziozko minerala da. Hiru modu ezberdinetan era daiteke:
1) [[Haitzurdin|Marmoletan]], arroka [[
2) [[Arroka mafiko|Arroka (ultra)basikoen]] berotze [[hidrotermal]]aren ondorioz.
166. lerroa:
* [[Illita]] - (K,H<sub>3</sub>O)(Al,Mg,Fe)<sub>2</sub>(Si,Al)<sub>4</sub>O<sub>10</sub>[(OH)<sub>2</sub>,(H<sub>2</sub>O)]
* [[Esmektita]] -
* [[Montmorillonita]] - (Na,Ca)<sub>0.33</sub>(Al,Mg)<sub>2</sub>(Si<sub>4</sub>O<sub>10</sub>)(OH)<sub>2</sub>·''n''H<sub>2</sub>O
* [[Bermikulita]] - (MgFe,Al)<sub>3</sub>(Al,Si)<sub>4</sub>O<sub>10</sub>(OH)<sub>2</sub>·4H<sub>2</sub>O
| |||