Erresuma Batua: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary Etiketak: Mugikor edizioa Mugikor web edizioa |
t Robota: Aldaketa kosmetikoak |
||
12. lerroa:
| armarri_irudi = Royal Coat of Arms of the United Kingdom.svg
| sinbolo_mota = [[Erresuma Batuko armarria|Armarria]]
| ereserki_nazional = "[[God Save the Queen]]" <div style="padding-top:0.5em;"><center>[[
| mapa_irudi = EU-United Kingdom.svg
| mapa_testu = {{legenda|darkgreen|Erresuma Batua}} {{legenda|lightgreen|Europar Batasuna}}
87. lerroa:
'''Britainia Handiko eta Ipar Irlandako Erresuma Batua''' edota '''Erresuma Batua''' ([[ingeles]]ez ''United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland'' edota ''United Kingdom'', laburdura ''UK'') [[Europa]] kontinentalaren ipar-mendebaldean dago.
Geografikoki [[Britainia Handia|Britainia Handiko]] irlak, Irlandako irlaren iparekialdeak ([[Ipar Irlanda]]) eta inguruko irla txikiek osatzen dute. Ipar Irlanda da lurreko muga duen herrialdeko lurralde bakarra, [[Irlandako Errepublika
Erresuma Batua lau naziok osatua da: [[Ingalaterra]], [[Gales]], [[Eskozia]] eta [[Ipar Irlanda]]. Londres hiriburutik gobernatua, baina hiru administrazio deszentralizatu nazionalekin, [[Edinburgh|Edimburgon]], [[Cardiff
Erresuma Batuak 14 itsasoz bestaldeko lurralde ditu, guztiak [[Britainiar Inperioa|Britaniar inperioaren]] aztarnak, bere momentu gorenean munduaren bostena konkistatu zuena. Mankomunitateko erreinuen estatu burua Isabel II da. Koroak dependentziak ditu [[Anglo-normandiar uharteak|Anglo-normandiar uharte]]—[[Jersey]] y [[Guernesey|Guernsey]]— eta [[Man|Man irla]]<nowiki/>n, baina ez dira Erresuma Batuaren parte, nahiz eta Gorbernu britaniarra haien nazioarteko harreman eta defentsaz arduratzen den.
104. lerroa:
== Geografia ==
{{sakontzeko|Erresuma Batuko geografia}}
[[Fitxategi:Uk topo en.jpg|thumb|
Britainia Handia bi zatitan banatzen da, bata menditsua eta bestea behe-lurra. Zatien artean bi muga daude: [[Exe ibaia]]ren ahoa hego-mendebaldean eta [[Tees ibaia]]rena ipar-ekialdean.
165. lerroa:
Britainiar erregea Estatuburua eta [[Anglikanismo|Ingalaterrako Elizaren]] burua da. Gainera, formalki, Lehen Ministroa eta Gobernua hautatzen ditu, hauteskunde demokratikoak direla medio.
Botere betearazlea ministroek osatzen dute, Lehen Ministroak (''Prime Minister'') zuzenduta. Gobernatzeko [[Komunen Gela]] (''House of Commons'') -ren gehiengo euskarria behar du.Horrela, gehiengoa duen partiduak gobernua osatzen du eta Lehen Ministroa gehiengoa duen alderdien liderra da.Gero, Lehen Ministroak, erregeren hautaketa dela medio, bere ministroak aukeratzen ditu.
Britainiar sistema, nahiz eta alderdianitza izan, de facto, alderdibitasun bihurtu da: [[Erresuma Batuko Alderdi Kontserbadorea|Alderdi Kontserbadorea]] edo ''Tory'' eta [[Erresuma Batuko Alderdi Laborista|Alderdi Laborista]] edo ''Labour'' [[Lehen Mundu Gerra]]tik bizitza politikoan nagusiak izan dira eta. [[2010]]eko auteskundeetan joera aldatu egin da Liberal Demokraten koalizioa behar izan baitute Kontserbadoreek boterea berreskuratzeko.
Gaur egun, britainiar bizitza politikoan bi auzi nagusiak daude. Lehenengoa, Britainia Handiaren papera [[Europar Batasuna]]ren barruan. Britainiar ''euroeszeptizismoa'' oso hedatua da eta gehiengoak ez du begiko nazioz gaindiko erakundeei subiranotasuna ematea, hau nabaritzen da [[Schengengo Hitzarmena|Schengen espazioan]] eta moneta-batasunean. Bigarrena, gobernuen politika ekonomiko-soziala da. [[Bigarren Mundu Gerra]]z geroztik, alderdi politikoek ''Welfare State'' edo [[Ongizate Estatua]] adostu zuten, heroiek (gudan borrokatu zuten soldaduek) merezi zuten herriaren ideiapean. Baina, esku-hartze eta nazionalizatzaile programak apurka-apurka maila ekonomiko eta geopolitiko itzelen galera baino ez zuen lortu. Prozesu honek bere horretan jarraitu zuen [[Margaret Thatcher]] gobernura heldu zen arte. Honek herriarentzat oso latzak ziren politika [[neoliberalismo|neoliberalak]] hartu zituen. [[Tony Blair]]ren gobernu laboristak ezkerretik politika liberal eta atlantista jarraitu zuen.
180. lerroa:
{{sakontzeko|Erresuma Batuaren banaketa administratiboa}}
'''Erresuma Batuaren banaketa administratiboa''' konplexua, anitza eta nahasgarria izan daiteke. [[Erresuma Batua]], [[Ingalaterra]], [[Eskozia]], [[Gales]] eta [[Ipar Irlanda]]ko lurraldeek osatzen dute, munduak zehar dituen hainbat dependentziekin batera.
Lurralde bakoitzak bere banaketa administratibo propioa du, beraz, ez dago administrazio-unitate amankomunik.
323. lerroa:
=== Zinema ===
{{sakontzeko|Erresuma Batuko zinema}}
Zuzendari eta aktore bikainak eman ditu Erresuma batuak.
* Zuzendariak:
** [[Alfred Hitchcock]]
| |||