|
'''Tamara Łempicka''' (jaiotzez: '''Maria Górska'''; 1898 – 1980; ohikoan '''Tamara de Lempicka''') [[Polonia|Polonian]] sortutako [[Margolaritza|margolaria]] izan zen, 1920ko eta 1930eko hamarkadetan lan egin izan zuena. Ezaguna da bere estilo [[Art Déco|Art Deco]] bereziagatik, zeinean erretratuak egin ohi zituen, eta baita ere biluzi oso estilizatuak.
== Biografia eta estiloa ==
Jaio [[Varsovia|Varsovian]] jaio zen familia burges batean, eta [[San Petersburgo|San Petersburgora]] bizitzera joan zelarik, poloniar abokatu batekin ezkondu zen han. Iraultza sobietarraren garaian, ihes egin zuen Errusiatik eta [[Paris|Parisen]] ezarri zen. Han pintura ikasi zuen [[Maurice Denis]] eta [[André Lhote|André Lhotereki]]<nowiki/>n. Parisen findu zuen bere estiloa, nahasketa bat [[Kubismo|kubismoaren]] eta [[Neoklasizismo|neoklasizismoaren]] artean, zeinean eragin berezia izan zuen [[Jean Auguste Dominique Ingres|Jean-Dominique Ingresek]]. ▼
▲Jaio [[Varsovia|Varsovian]] jaio zen familia burges batean, eta [[San Petersburgo|San Petersburgora]] bizitzera joan zelarik, poloniar abokatu batekin ezkondu zen han. Iraultza sobietarraren garaian, ihes egin zuen Errusiatik eta [[Paris|Parisen]] ezarri zen <ref>{{Erreferentzia|izena=Emakumeak Artean|abizena=|urtea=|izenburua=Tamara De Lempicka (1898-1980)|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=eu|url=http://emakumeaartean.blogspot.com/2012/07/tamara-de-lempicka-1898-1980.html|sartze-data=2018-09-04}}</ref>. Han pintura ikasi zuen [[Maurice Denis]] eta [[André Lhote|André LhoterekiLhoterekin]]< nowikiref>{{Erreferentzia|izena=Bade,|abizena=Patrick.|izenburua=Tamara de Lempicka|argitaletxea=Parkstone Press|data=2006|url=https://www.worldcat.org/oclc/757512902|isbn=9781859959039|pmc=757512902|sartze-data=2018-09-04}}</ ref> n. Parisen findu zuen bere estiloa, nahasketa bat [[Kubismo|kubismoaren]] eta [[Neoklasizismo|neoklasizismoaren]] artean, zeinean eragin berezia izan zuen [[Jean Auguste Dominique Ingres|Jean-Dominique Ingresek]] <ref>{{Erreferentzia|izena=Néret, Gilles,|abizena=(1933-2005).|izenburua=Tamara de Lempicka : 1898-1980 : Déesse de l'ère automobile|argitaletxea=Taschen|data=cop. 2016|url=https://www.worldcat.org/oclc/971889094|isbn=9783836532259|pmc=971889094|sartze-data=2018-09-04}}</ref>.
1928an [[Raoul Kuffner]] aristokrata aberatsaren maitale bihurtu zen, 1933an harekin ezkondu zen, eta [[II. Mundu Gerra|II. Mundu Gerraren]] ondoren, [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuetara]] joan zen bizitzera. Baina garai hartarako, Lempickaren estiloa modaz igaroa zegoen, eta ez zuen berriro izenik izan 196ko hamarkadan Art Deco delakoa modan itzuli zen arte. 1974an [[Mexiko|Mexikora]] joan zen bizitzera, non 1980an hil zen. Bere eskariz, bere errautsak sakabanatu zituzten [[Popocatépetl]] sumendian.
Lempicka [[Bisexualitate|bisexual]] ezaguna izan zen. Gizonezkoekin zein emakumezkoekin izandako afera publikoak nahiko eskandalagarriak ziren bere garairako. 1920ko hamarkadan arteen munduko emakumezko bisexual eta [[lesbiana]] zirkuluetan ibili zen, [[Morea Trefusis]], [[Vita Sackville-West]] edo [[Sidonie Gabrielle Colette|Colette]] bezalakoekin.
[[Art Déco|Art Deco]] estiloko artista nabarmenetakoa da Lempicka, eta taldea osatzen du estiloan honakoekin: [[Jean Dupas]], [[Diego Rivera]], [[Josep Maria Sert]], Reginald Marsh, eta Rockwell Kent. Baina artista hauetan gehienek mural handiak margotzen zituzten bitartean, pertsonaia ugariko eszenak, Lempicka ia esklusiboki erretratuak egitera dedikatu zen. ▼
▲[[Art Déco|Art Deco]] estiloko artista nabarmenetakoa da Lempicka, eta taldea osatzen du estiloan honakoekin: [[Jean Dupas]], [[Diego Rivera]], [[Josep Maria Sert]], [[Reginald Marsh ]], eta [[Rockwell Kent ]]. Baina artista hauetan gehienek mural handiak margotzen zituzten bitartean, pertsonaia ugariko eszenak, Lempicka ia esklusiboki [[Erretratu|erretratuak ]] egitera dedikatu zen.
Famatua bere libido, Lempicka zen [[Bisexualitate|bisexual]].{{sfnp|Blondel|Brugger|2004|pp=34, 42–43}} Bere gaiak, bai gizon eta emakumeen egiten ziren modu jotzen ziren eskandalagarriak garai hartan. She sarritan erabiltzen formal eta narrazio elementuak bere erretratuak, eta bere nude ikasketak barne gaiak nahia eta seducción. 1920ko, bihurtu zuen estuki lotutako lesbiana, bisexual eta emakumeen idatziz eta artísticos zirkuluak, horien artean Morea Trefusis, [[Vita Sackville-West]], eta [[Sidonie Gabrielle Colette|Colette]]. Berak ere tartean zen Suzy Solidor, diskoteka bat abeslari at Boîte de Nuit, horren erretratua zuen geroago margotu.
== Ondarea ==
American abeslari [[Madonna]] bat da, miresle eta biltzen Lempicka lana{{sfnp|Cross|2007|p=47}} eta garizuma pintura gertakari eta museoak. Madonna nabarmendu du Lempicka lana bere musika-bideoak "Open Your Heart" (1987), "Zeure burua Adierazteko" (1989), "Modan" (1990) eta "Ito World/Ordezko for Love" (1998). Era berean, erabili pintura Lempicka gainean ezartzen du bere 1987 Nor da Neska Hori eta 1990 Ilehoria Anbizio mundu gidatuak.
Beste nabarmenak Lempicka bildumagile artean, besteak beste, aktore [[Jack Nicholson]] eta abeslari, aktore [[Barbra Streisand]].<ref>{{Cite web|url=http://r-atencio.blogspot.com.au/2011/10/madonna-barbra-streisand-jack-nicholson.html}}</ref>
== Oharrak ==
{{reflist|group=lower-alpha}} ▼
== Erreferentziak ==
▲{{Erreferentzia zerrenda}}{{reflist|group=lower-alpha}}
=== Aipuak ===
{{reflist|30em|refs=<ref name="Guardian 2004">{{cite web |url = https://www.theguardian.com/artanddesign/2004/may/15/art |title = The good old naughty days |first = Fiona |last = MacCarthy |website = [[The Guardian]] |location = London |date = 15 May 2004 |accessdate = 18 August 2014 }}</ref>
<ref name="culture.pl">{{cite web |url = http://culture.pl/en/artist/tamara-lempicka-tamara-de-lempicka |title = Tamara de Lempicka |first = Magdalena |last = Wróblewska |website = Culture.pl |accessdate = 18 August 2014 }}</ref>
<ref name="NYT1999">{{cite web |url = https://www.nytimes.com/books/99/10/24/reviews/991024.24vincent.html |title = Glitter Art |first = Glyn |last = Vincent |website = [[The New York Times]] |date = 24 October 1999 |accessdate = 18 August 2014 }}</ref>
<!--unused<ref name="Gorska">{{cite web |url = http://www.en.lempickacatalogue.com:86/4daction/NavigTeme/196/%3C%3E20/z |title = Tamara de Lempicka: catalogue raisonné |access-date = 27 February 2012 |archive-url = https://archive.is/20120730161442/http://www.en.lempickacatalogue.com:86/4daction/NavigTeme/196/%3C%3E20/z |archive-date = 30 July 2012 }}</ref>-->
<ref name="andrejkoymasky.com">{{cite web |url = http://andrejkoymasky.com/liv/fam/biol2/lemp1.html |title = Famous GLTB |accessdate = 17 March 2006 |deadurl = yes |archiveurl = https://web.archive.org/web/20070312061157/http://andrejkoymasky.com/liv/fam/biol2/lemp1.html |archivedate = 12 March 2007 |df = dmy-all }}.</ref>
<ref name="NPR2011">{{Cite web |title = 'The Last Nude': A Passionate Portrait of an Artist and Her Muse |author = |publisher = [[NPR]] |date = 31 December 2011 |accessdate = 23 August 2016 |url = https://www.npr.org/2011/12/31/144147508/a-passionate-portrait-of-an-artist-and-her-muse |quote = }}</ref>
<ref name="glbtq.com">{{cite web |url = http://www.glbtq.com/arts/lempicka_t.html |title = Lempicka, Tamara de (1898?–1980) |accessdate = 3 November 2007 |deadurl = yes |archiveurl = https://web.archive.org/web/20141101233414/http://www.glbtq.com/arts/lempicka_t.html |archivedate = 1 November 2014 |df = dmy-all }}.</ref>
<ref name="oem.com.mx">{{Cite web |title = Tamara de Lempicka y Víctor Contreras: una amistad interminable |last = López |first = Tomas |website = oem.com.mx |date = 2 August 2009 |accessdate = 23 August 2016 |url = http://www.oem.com.mx/esto/notas/n1269305.htm |language = es |trans-title = Tamara de Lempicka and Víctor Contreras: An Endless Friendship }}</ref>
<ref name="Stonewall2013">{{cite web |url = http://americanlibrariesmagazine.org/news/ala/2013-stonewall-book-awards-announced |title = 2013 Stonewall book awards announced |accessdate = 6 February 2013 |deadurl = bot: unknown |archiveurl = https://web.archive.org/web/20130516023552/http://americanlibrariesmagazine.org/news/ala/2013-stonewall-book-awards-announced |archivedate = 16 May 2013 |df = dmy-all }}</ref>
<ref name="delempicka.org">{{Cite web |title = Tamara de Lempicka. 1972–1980 |author = |website = delempicka.org |date = |accessdate = 13 May 2018 |url = http://www.delempicka.org/artwork/1972-1980.html |language = |quote = }}</ref>
<ref name="Vogel2004">{{Cite web |title = Modern Art Does Well As Auction Season Opens |last = Vogel |first = Carol |website = The New York Times |date = 5 May 2004 |accessdate = 13 May 2018 |url = https://www.nytimes.com/2004/05/05/nyregion/modern-art-does-well-as-auction-season-opens.html |quote = }}</ref>
<ref name="Brady">{{cite web |last1 = Brady |first1 = Helen |title = The Raucous Life of Tamara de Lempicka: An Art Deco Icon |url = https://theculturetrip.com/europe/poland/articles/art-deco-icon-the-alluring-mystique-of-tamara-de-lempicka/ |website = The Culture Trip |publisher = The Culture Trip |accessdate = 26 October 2016 }}</ref>
<ref name="theSun20180516">{{Cite web |title = Iconic Polish painter Tamara de Lempicka marked by Google Doodle |last = Hughes |first = David |website = The Sun |date = 16 May 2018 |accessdate = 16 May 2018 |url = https://www.thesun.co.uk/news/6296379/tamara-de-lempicka-google-doodle-polish-painter/ |quote = }}</ref>}}
[[Kategoria:1898ko jaiotzak]]
[[Kategoria:1980ko heriotzak]]
| 